کرسی ترویجی نقد دیدگاه امیرمعزی درباره عرفان شیعی برگزار شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی، کرسی ترویجی «نقد دیدگاه امیر معزی درباره عرفان شیعی» را شامگاه سه شنبه (23 آذرماه) در حاشیه دومین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی برگزار کرد.

براساس این گزارش ارائه دهنده این نقد، محمد سوری از پژوهشگران حوزوی بود که نقد خود را در حضور حجت‌الاسلام علی امینی نژاد استاد حوزه و ابراهیم علیپور رییس پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی ارائه کرد که خود بر نقد او نقد داشتند.

ذوالفقار ناصری دبیر علمی این نشست در ابتدا به تبیین دو دیدگاه مهم درباره تشیع نخستین و تشیع اصیل در مکتوبات شیعه شناسی، که نخستین دیدگاه از جانب آقای مدرسی و دیدگاه دوم از سوی دکتر امیر معزی مطرح شده بود، پرداخت.

وی گفت: دیدگاه نخست قائل است که تشیع اصیل مقامات مابعدالطبیعی را برای امامان قائل نیست، در دیدگاه دوم سیمای تشیع نخستین همچون فرقه ای سری در تاریخ به تصویر کشیده می شود و قائل است که تشیع در تکامل تاریخی خود جنبه های باطنی را از دست داده و به سنت فقهی و عقلی گرایش پیدا کرده است.

در ادامه محمد سوری از پژوهشگران حوزوی به ارائه توضیحاتی درباره تشیع نخستین پرداخت و با اشاره به گرایش عرفان در تشیع نخستین سه رویکرد اصیل پیرو این تفکر را در سه مکتب قم، بغداد و حله به عنوان تشیع عقل گرا شناخته شده، تبیین کرد.

وی افزود: در میان پیروان این مکتب کسانی را می شناسیم که از آنها به غلات شیعه یاد می شد و معتقد بودند پیروان راستین امامان هستند که البته پیروان عقل گرا تلاش کردند غلات شیعه را از دایره شیعه خارج کنند و بگویند که اینها شیعه نیستند.

این پژوهشگر حوزوی با بیان اینکه در بین غلات و شیعیان عقل گرا، عده ای متهمان به غلو هستند که تکلیفشان به درستی مشخص نیست، اظهار داشت: اینها درباره اهل بیت (ع) چیزهایی را مطرح می کردند که در دایره عقل گرایی نمی گنجید.

وی با اشاره به تلاش برخی از علمای شیعه برای پذیرفتن غالیان در دایره تشیع، اظهار داشت: تشیع اصیل همان تشیعی بوده که او را متهم به غالی می کردند، این تشیع باطن گرا است و بهتر این بود که از آن به معنویت گرا نام می بردند.

سوری دو الگوی فکری را در این زمینه مطرح کرد و گفت: در الگوی نخست میراثی که عقل گرایان به جا گذاشتند اصالت دارد، اما در الگوی دوم عقل گرایان شیعه، انحرافی در خط اصیل شیعه ایجاد کردند و تشیع اصیل را با تولید تشیع بدون عرفان کنار زدند که نظریه امیر معزی درباره الگوی دوم مطرح شده است.

در ادامه حجت‌الاسلام امینی نژاد به بررسی دیدگاه امیر معزی درباره عرفان شیعی پرداخت و ابراز کرد: فضای شیعه اصیل که سیره رسول اکرم (ص)، امیرمؤمنان و ائمه معصومین (ع) باشد، دارای ابعاد فراوان عقلانی، باطنی و فردگرایانه است.

استاد حوزه علمیه قم افزود: بسیاری روایات برای ائمه اطهار (ع) مقاماتی را بر می شمارد که اصل آن در قرآن به عنوان خلیفة الله مطرح شده است؛ بنابراین باید قرآن و فرمایشات مسلم معصومان و سنت و سیره روشن درباره رسول اکرم (ص) محور قرار گیرد.

وی با بیان اینکه زمانی در قم، اگر کسی قائل به علم غیب برای امام معصوم بود تلاش می کردند که او را از این شهر بیرون کنند، اما اکنون اگر کسی به این مسأله قائل نباشد جایی در قم ندارد، گفت: اکنون با تشیعی روبه رو هستیم که عمیقا ابعاد باطنی و معنوی دارد و برای ائمه معصومین (ع) شئون پراهمیتی را قائل است.

رییس پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی نیز در این نشست به بیان چند سؤال از ناقد دیدگاه امیرمعزی پرداخت و گفت: امیرمعزی معتقد است آن عقلی که ائمه به آن استناد می کردند بیشتر شهودی یعنی منبع کشف اسرار درونی بوده است نه آن چیزی که شیخ مفید و مانند او به آن اشاره می کردند.

ابراهیم علیپور با بیان اینکه روش امیرمعزی پدیدار شناسانه است، اظهار داشت: مناسب بود ناقد محترم ابتدا توضیح می دادند که منظور از روش امیر معزی به عنوان روش پدیدار شناسانه چیست و آیا نسبت به این روش انتقادی را وارد می دانند.

شایان ذکر است، محمدعلی امیرمعزی، (متولد ۲۶ ژانویه ۱۹۵۶در تهران) اسلام شناس ایرانی مقیم فرانسه است. تخصص او، بر روی شیعه‌گری است. وی دکترای خاورشناسی و مطالعات ادیان را در سال ۱۹۹۱ از دانشگاه سوربن پاریس گرفت و در زمینه تفسیر تاریخ‌های قرآنی و الهیات کلاسیک اسلامی تدریس می‌کند. امیرمعزی در کتاب تشیع: ریشه ها و باورهای عرفانی، با اتکا بر متون حدیثی (و غالبا بدون تحلیل‌) نشان می‌دهد چگونه شیعیان نخستین صفات فرا انسانی برای امام قائل بودند./920/202/ب3