نشست علمی بررسی قوانین بانکداری اسلامی برگزار شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام غلامعلی معصومی نیا، عضو انجمن علمی اقتصاد اسلامی حوزه علمیه، پیش از ظهر امروز در نشست علمی بررسی قوانین بانکداری اسلامی که در مرکز جامع علوم اسلامی ولی امر(عج) برگزار شد با اشاره به فهوای روایات و آیات در رابطه با ربا اظهار داشت: وقتی خداوند بخواهد جامعه ای را هلاک کند ربا در آن جامعه ظاهر می شود.

وی افزود: در روایتی دیگر آمده است که تشخیص ربا از دیدن مورچه بر روی سنگ سیاه دشوارتر است و روایاتی هم گفته اند که در آخر الزمان کسانی هم که ربا نمی خورند گردی از ربا بر دامنشان می نشیند و مجموع این روایات بر اهمیت ربا در جامعه دلالت دارد.

حجت الاسلام معصومی نیا خطرات ربا را فراتر از هلاکت جامعه کنونی ما دانست و اظهار داشت: ما اکنون یک نظام اسلامی ایجاد کرده ایم که باید با توجه به قوانین اقتصاد اسلامی بتوانیم جامعه را اداره کنیم و اگر نتوانیم این کار را انجام دهیم فردا دشمنان خدا دین، نظام و اقتصاد اسلامی را متهم به ناتوانی خواهند کرد.

وی با بیان این که اول انقلاب قانونی را تحت عنوان قانون بانکداری اسلامی نوشتند، اظهار داشت: در این قانون همان قوانین بانکداری ربوی حاکم بود و فقط اسم مواد آن را عوض کرده بودند؛ برای مثال اسم ربا را سود تضمین شده گذاشتند و بعد به این نتیجه رسیدند که باید قانون بانکداری بدون ربا را بنویسند.

استاد اقتصاد اسلامی با اشاره به تصویب قانون بانکداری بدون ربا در سال 62 خاطرنشان کرد: بر اساس این قانون بانک مؤسسه ای است که از یک طرف پول مردم را بگیرد و در اصطلاح تجهیز منابع کند و از طرف دیگر این پول ها را در اختیار کسانی که بر اساس ضوابط نیاز دارند بدهد که تخصیص منابع است.

وی با اشاره به فرق میان بانک مرکزی و بانک های تجاری اظهار داشت: هدف از تأسیس بانک مرکزی کسب سود نیست بلکه اهدافی از قبیل انجام عملیات مالی دولت، تنظیم وضعیت پولی مملکت، چاپ و انتشار اسکناس در کشور است و در حقیقت بانک مرکزی بانک بانک ها است و بر فعالیت های بانک های تجاری نظارت می کند.

کارشناس اقتصاد اسلامی دسته دوم بانک های کشور را بانک های تجاری دانست و افزود: هدف بانک های تجاری مانند یک بنگاه اقتصادی کسب سود است و از راه دادن اعتبارات و تجهیز و تخصیص منابع کسب سود می کنند؛ البته یک نوع بانک هایی هم داریم مخصوص سرمایه گذاری هستند و در حقیقت بانک نیستند و پول می گیرند و خودشان در فعالیت های اقتصادی مشارکت می کنند.

اهداف و وظایف بانک ها در بانکداری بدون ربا

وی به اهداف قانون بانکداری بدون ربا اشاره کرد و گفت: فصل اول این قانون اهداف آن است که می توان اعاده حق و عدل در جامعه، ایجاد اقتصاد سالم، ایجاد زمینه برای رشد نظام اقتصادی، حمایت از توده مردم برای شرکت در اقتصاد، ایجاد اشتغال و حفظ ارزش پول را از جمله آن اهداف دانست و باید گفت که اگر این اهداف برآورده نشود قانون به درد نمی خورد.

حجت الاسلام معصومی نیا با اشاره به وظایف بانک در قانون بانکداری بدون ربا یادآور شد: انتشار اسکناس، تنظیم گردش پول، نظارت بر معاملات طلا و نقره، انجام کلیه عملیات ارزی و ریالی، انجام عملیات مربوط به اوراق بهادار و اعطای وام و اعتبار بدون ربا از جمله مهمترین وظایف نظان بانکی کشور هستند.

وی به قالب هایی که در قانون بانکداری بدون ربا برای تجهیز منابع مالی در نظر گرفته شده است اشاره و خاطرنشان کرد: بانک ها می توانند تحت عناوینی از قبیل حساب های جاری، پس انداز و سپرده های سرمایه گذای مدت دار و تحت عقود شرعی از جمله مشارکت، مضاربه، جعاله، قرض و دیگر عقود منابع را جذب کنند.

استاد حوزه و دانشگاه به تخصیص منابع در قانون بانکداری اسلامی اشاره و خاطر نشان کرد: بانک موظف است که منابع را در قالب عقود اسلامی به مردم در زمینه های تولیدی، کشاورزی، بازرگانی، تهیه مسکن و دیکر کالاهای سرمایه ای و مصرفی مورد نیاز مردم تخصیص دهد.

وی با بیان این که هیچ مرجع تقلیدی بر تطابق قانون بانکداری بدون ربا با قوانین شرعی ایرادی نگرفته است، گفت: از نظر تطابق قانون با فقه هیچ اشکالی وجود ندارد و باید دید که اشکال کار در کجاست که تا این حد عملکرد بانک ها با اسلام و فقه در تعارض است و مراجع از عملکرد بانک ها گلایه می کنند.

تصرفات بانک ها در سپرده ها عموما مالکانه است

حجت الاسلام معصومی نیا با بیان این که تحقیقات گروهی از طلاب اقتصاد دان نشان می دهد که بین 80 تا 85 درصد عملیات بانکی یا ربوی است و یا صوری اظهار داشت: مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در تحقیقی که انجام داد گفته است که بررسی ها نشان می دهد بانک ها در عمل به ملزومات وکالت در سپرده های مشتریان عمل نمی کنند و تصرفات مالکانه در سپرده ها می کنند؛ و در مواردزیادی نشان می دهد از عقود اسلامی استفاده صوری می شود که نشان دهنده این است که قرض ربوی در قالب عقود بانکی در جریان است.

وی ریشه مشکلات بانکی کشور را نه در عقود اسلامی بلکه در ذات و ماهیت بانک در غرب دانست و اظهار داشت: در بانک های ربوی چند اتفاق می افتد که به عینه همین اتفاق در بانکداری بدون ربا هم می افتد که آن اتفاقات عبارتند از خلق پول و ایجاد پول درون زا و غربی ها معتقدند که این مسائل از ذاتیات بانک است و هر جا بانک باشد این موارد هم هست.

خلق پول مشکل اساسی بانکداری اسلامی است

کارشناس اقتصاد اسلامی با بیان این که در قانون بانکداری بدون ربا به ماهیت بانک توجه نشده است، گفت: این باعث می شود که قسمت پولی اقتصاد از قسمت اصلی آن جدا شود زیرا کارکرد پول این است که اقتصاد را تسهیل کند و اگر هجم پول از هجم کالا و خدمات در جامعه پیشی بگیرد جامعه دچار ربا می شود و اقتصاد از درون فرو می پاشد.

وی اظهار داشت: بخش عمده سود هایی که بانک ها کسب می کنند نه به خاطر حضور در بخش واقعی اقتصاد بلکه به خاطر خلق پول از پول است و از جانب پول پول ایجاد می کنند و به مشتریان خود می دهند.

پژوهشگر نظام بانکداری اسلامی اشکالات نظام بانکی کشور را نه از جانب عقود اسلامی بلکه از جانب خلق پول و پول درون زا در بانک ها دانست و خاطرنشان کرد: باید در طرحی که برای نظام بانکی کشور نوشته شده است تکلیف خلق پول در نظام بانکی کشور مشخص شود؛ برای مثال در غرب که کاری به دین و ارزش های الهی ندارند هم تکلیف پول های خلق شده در بانک را مشخص کرده اند و بخشی از آن را به دولت و بخشی هم برای خدمات عمومی و بیکاران درنظر گرفته می شود و این پول به جیب بانک نمی رود.

وی با بیان اینکه در طرح جدیدی که می خواهد به مجلس برود باز هم تکلیف خلق پول را مشخص نشده است، گفت: من و گروهی از کارشناسان معتقدیم که این طرح جدید مشکلی را حل نخواهد کرد و تنها اصطلاحات جدیدی را وارد نظام بانکی خواهد کرد./843/201/ب3