عزت نفس خود را محترم بشماریم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت الله سبحانی خطاب به طلاب حوزه علمیه رهنمودهایی را بیان می کنند که متن زیر بخشی از سخنان این مرجع تقلید است:

رْفَعِ اللّهُ الّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا العِلْمَ دَرَجات وَاللّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِير).(سوره مجادله،آيه11)؛آيه اى كه در آغاز سخن تلاوت شد براى علما و دانشمندان درجاتى قائل است، مسلماً همه علما در درجه و رتبه واحدى قرار ندارند، حالا ملاك اين درجه ها و رتبه ها چيست؟ فعلاً وارد آن نمى شويم، آنچه الان نياز به تذكر دارد و همگان مى دانيم، امور ياد شده در زير است:

تلاش براى تحصيل دانش

فرهنگ شيعه پيوسته در تمام ادوار و بستر زمان، فرهنگ قوى ونيرومندى بوده، از يك طرف بر كتاب و سنّت تكيه كرده در قلمرو عقايد و استنباط احكام از نيروى عقل نيز كمك گرفته است، و به اصطلاح به اين حجت باطن نيز ارج نهاده و فرهنگ خود را بر اساس عقل و شرع استوار نموده است. اگر واقعاً بناست اين بناى حق تا روز رستاخيز برپا بماند، بايد در تحصيل علم كوشا باشيم. در قلمرو فقه، گستره هايى را مانند جواهر، در قلمرو تفسير، تفسير ارزشمندى مانند الميزان، و در قلمرو ادب ، ادب مرتضى و رضى به جهان علم عرضه كنيم.

از اين رو، عزيزان بايد در شبانه روز حداكثر وقت خود را در تحصيل علم به كار گيرند، مسائل جانبى را به وقت ديگر محول كنند، البته اين نه به آن معناست كه از جريان هاى روزگار و جهان به تمام معنا ناآگاه باشند، بلكه به اين معناست كه محور كار، تحقيق و تحصيل و نوآورى ها باشد، و اين در صورتى ميسر است كه از قسمتى از آداب و رسوم، صرف نظر كرده، و علم را بر ديگر مسائل مقدّم بداريم.

تلاش براى تهذيب نفس

مسأله تزكيه، تهذيب نفس، يكى از اهداف سماوى است كه انبيا براى نشر آن ارسال شده اند، و آيات قرآن غالباً تزكيـه را پيش از تعليم مطرح مى كند، مثلاً مى فرمايد: (يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَالْحِكْمَةَ) و احياناً تعليم را بر تزكيه مقدم داشته، ابراهيم(عليه السلام) در دعاى خود چنين مى گويد: (رَبّنا ابْعَثْ فِيِهِمْ رَسُولاً يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الكِتابَ وَالْحِكْمَة وَيُزَكِّيهِمْ) حالا نكته اين اختلاف چيست؟ فرزندان تفسير به آن پاسخ دهند.

تزكيه در حقيقت كندن ريشه ها و علف هاى زائد در صفحه روح و روان است تا در سايه پاكى زمين دل، درخت فضيلت رشد كند و به بار نشيند، اكنون سؤال مى شود: طريق تزكيه چيست؟ طريق تزكيه، تلاوت قرآن و تأمل در آيات آن، و بهره گيرى از سخنان اميرمؤمنان در نهج البلاغه و ديگر روايات معصومين و انجام فرايض و نوافل است.

از استاد بزرگوار حضرت امام راحل قدَّس سرَّه پرسيدم شما در تدريس اخلاق به چه كتابى مراجعه مى كنيد؟، فرمود: به روايات ائمه اهل بيت بالأخص وسائل الشيعه؛ در اخلاق، علاوه بر مطالعه، استاد راهنما لازم است، امّا استادان مورد اعتماد، زيرا در غير اين صورت، افراد تهذب جو در دامن افرادى قرار مى گيرند كه نه تنها به سر منزل مقصود نمى رسند، بلكه آلودگى هاى فكرى پيدا مى كنند.

دانشجـويان جوان و علاقه مندان تهذيب و تزكيه مراقب باشند كه گاهى دام هـايى در كنـار زندگى آنان گسترده شده و به عنـوان تهذيب يا تشرف به مقام ولايت، گروه بندى هاى پديد مى آورند كه در آن نه اخلاق هست و نه تهذيب.

حفظ عزّت نفس

شكى نيست كه امروز درآمد يك طلبه وافى به نيازهاى او نيست، اميد است ان شاء اللّه اين مشكل به تدريج برطرف شود، ولى نبايد براى رفع نياز به كارهايى تن داده شود كه ما را از تحصيل باز مى دارد. و احياناً كارهايى كه با شؤون و شخصيت يك دانشجوى دينى سازگار نيست. مقدارى بايد عزت نفس را محترم بشماريم، و بدانيم (إنّ مع العسر يسراً* ثُم إِنَّ مع العُسر يُسراً).

تقدم اهمّ بر مهم

در علم اصول قاعده اى است به نام تقديم اهمّ بر مهمّ، و از اين طريق مشكل تزاحم را در واجبات برطرف مى كنند. براى اقامه نماز وارد مسجدى شديم كه آلوده شده است و تطهير آن واجب است، وقت نماز وسيع است، اوّلى بر دومى مقدم است. چه بسا در جامعه ما كارهاى مهمى به يك فرد طلبه پيشنهاد شود، ولى بايد بداند كه اهمّ امور، تحصيل و حفظ سنگر علمى است و چه بسا آن كارهاى مهم را ديگران نيز انجام دهند.

اخلاص در عمل

در پايان دوستان عزيز را به اخلاص در عمل توصيه مى كنم، قرآن مجيد مى فرمايد:(إِنِّما اَعِظُكُمْ بِواحِدَة أَنْ تَقُومُوا للّهِ مَثْنى وَفُرادى) در حقيقت اخلاص در درس و تدريس، روح عمل و مايه پرواز دل و جان است./1324/پ۲۰۳/ج

منبع: کتاب سیمای فرزانگان جلد 5 صفحه 532