عوامل ضلالت و گمراهی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت الله سبحانی در مقاله ای عوامل ضلالت و گمراهی را مورد بررسی قرار می دهد.

آنچه که می خوانید بخشی از نظریات این مرجع تقلید در زمینه عوامل ضلالت و گمراهی است:

قرآن  به مناسبت هاى گوناگون، از عوامل مختلفى نام مى برد كه فقط عامل ضلالت بوده و نتيجه اى جز گمراه كردن بندگان از راه راست، ندارند. شناخت اين عوامل براى بندگان علاقمند به سعادت خويش مايه تكامل است زيرا درست است كه اين عوامل زيانبار، مايه بدبختى و بدفرجامى گروهى از انسان ها مى شوند كه با حريت و آزادى، زمام زندگى خود را به دست آنها مى سپارند ولى همين عوامل براى افراد با ايمان و هوشيار، مايه تكامل و سبب استوارى مبانى دينى و اخلاقى مى گردند.اين عوامل عبارتند از:

 شيطان

قرآن در آيات نامبرده در زير، پيروى از شيطان را مايه گمراهى مى داند«اين مسأله حتمى است كه هر كس شيطان را دوست بدارد، وى او را گمراه مى سازد و به عذاب دوزخ رهبرى مى كند»؛ شيطان به هنگام طرد شدن از مقام خود به خدا چنين گفت: «من بخشى از بندگان تو را مى گيرم وآنها را محققاً گمراه مى سازم» در آيه ى ديگر خدا از بندگان گمراه شده، به وسيله شيطان گزارش مى دهد، و مى گويد: شيطان گروه زيادى را گمراه ساخته است، چرا نمى انديشيد؟.

هوى و هوس

غرايز و احساسات، مايه بقاى زندگى انسان است، و اگر از زندگى انسان حذف گردند، انسان نابود مى شود، ولى در عين حال اگر تعديل نشوند، و حد و مرز آنها مشخص نگردد، و انسان بازيچه غرايز مرز نشناس خود شود، باز نابود مى گردد، قرآن در اين مورد مى فرمايد: از هوى و هوس پيروى مكن كه تو را از راه خدا باز مى دارد؛ از نظر قرآن گروهى كه زمام زندگى خود را به دست نفس وخواست هاى تعديل نشده او بدهند، پرستش گران هوى و هوس هستند كه آن را معبود خود قرار داده اند چنان كه مى فرمايد: آيا ديدى كسى را كه هوس هاى خود را خداى خود قرار داده است.

در حقيقت  هوى و هوس همان غرايز و احساسات حيوانى است كه براى آن حد و مرزى نباشد و اگر از طريق فرد و يا شرع محدود و مرزبندى گردند، نه تنها هوى و هوس نيست، بلكه مايه بقاى زندگى است.

دوست ناباب

دوست يابى و زندگى با هم نوع و هم سال و هم فكر، براى انسان يك امر فطرى است و جلوگيرى از امر غريزى مانند شنا بر خلاف مسير آب است كه قهراً نتيجه اى جز شكست ندارد، ولى در عين حال هر فردى، شايسته ى دوستى نيست فردى كه دوستى او مايه ى رها كردن قيود شرعى و اخلاقى در زندگى باشد، مايه بدبختى انسان مى شود، قرآن درباره اين نوع از دوستان چنين مى فرمايد: روزى كه ستمگر دست خود را به دندان مى گزد و مى گويد: اى كاش با پيامبر طرح دوستى مى ريختم اى كاش من با فلانى دوست نبودم، او مرا گمراه كرد وپس از نزول قرآن مرا از پيروى آن باز داشت.

در تاريخ بشريت، داستان هاى فراوانى درباره دوست و «يار» بد وجود دارد كه از نقل آنها خوددارى مى كنيم، زيرا همه مى دانيم كه بارها يك معاشرت كوتاه با يك فرد ناباب مايه از هم پاشيدگى شيرازه ى زندگى خانواده اى شده است.

پیروى نسنجيده از سران

قرآن يكى از عوامل ضلالت را پيروى از رؤسا و سران عشاير و قبايل و غيره مى داند آنجا كه از زبان گمراهان از اين طريق، در روز قيامت چنين نقل مى كند: اى كاش ما از خدا و پيامبر اطاعت مى كرديم، خدايا! ما از بزرگان خود به خاطر تعصب كوركورانه پيروى كرديم وآنان ما را گمراه ساختند.در آيه ديگرى نيز به اين عامل اشاره مى كند ومى فرمايد: هر موقع گروهى وارد دوزخ مى شوند، گروه ديگر را لعن مى كنند، وقتى همگى در آنجا گرد آمدند، هر گروهى درباره گروه قبلى كه مايه گمراهى آنان شده اند، از خدا مى خواهند كه عذاب آنان را دو برابر كند.

 پيروى نسنجيده از پدران

در حالى كه پدران و نياكان در اسلام از احترام خاص برخوردارند ولى علاقه درونى نبايد سبب شود كه انسان دستگاه تفكر خود را تعطيل سازد، و خود را دربست در اختيار آنان بگذارد و لذا قرآن، آنجا كه دستور احترام به آنان را مى دهد، يادآور مى شود كه اگر پدر و مادر فرزند را به شرك دعوت كنند، نبايد از آنان پيروى كند آنجا كه مى فرماید: اگر كوشش كنند كه برا ى خدا شريكى قرار دهى، از آنان اطاعت مكن.

قرآن در آياتى پيروى نسنجيده از «والدين» را مايه گمراهى مى داند و در اين مورد از زبان گمراهان چنين نقل مى كند: ما پدران خود را بر اين طريقه يافته ايم و به دنبال آنان مى رويم. همچنين هيچ رسولى را بر هيچ نقطه اى اعزام نكرديم، مگر اين كه گروه «مترف» و اسرافگر آنجا مى گفتند: ما پدران خود را بر اين طريقه يافته و از آنان پيروى خواهيم كرد./1324/ت۳۰۳/ی