جایگاه ایمان مذهبی در هدایت انسان
به گزارش خبرگزاری رسا، آیت الله رمضانی، امام جمعه و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ در خطبه‌های این هفته نماز جمعه هامبورگ آلمان به تشریح
جایگاه ایمان مذهبی در هدایت انسان پرداخت.
متن کامل این خطبه‌ها بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله ربّ العالمين و الحمد لله الذی لا مُضادّ له في مُلكه و لا مُنازِعَ لَهُ في أمره. الحمدالله الذی لا شريك لَهُ في خلقه ولا شبيه لَهُ في عَظَمَتِه (جزء من دعاء الإفتتاح) وصلّی الله علی سيدّنا ونبيّنا محمّد صلّی الله عليه وعلی آله الطاهرين واصحابه المنتجبين.
عبادالله ! أُوصيكم و نفسي بتقوی الله و اتّباع امره و نهیه.
همانگونه که در مباحث پیشین این موضوع که «حیات دینی» همان «حیات ایمانی» است، مورد تبیین قرار گرفت، در این اختصار نیز تأکید می‌شود ایمانی که بزرگ‌ترین سرمایۀ انسان در تمام مراحل زندگی‌اش است، اگر ایشان به درستی از آن بهره مند شود بهترین تجارت و سود را خواهد برد.
چرا که قرآن کریم در این خصوص می‌فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلى تِجارَةٍ تُنْجيكُمْ مِنْ عَذابٍ أَليمٍ * تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُجاهِدُونَ في سَبيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آوردهايد! آيا شما را به تجارتى راهنمايى كنم كه شما را از عذاب دردناك رهايى می‌بخشد؟! * به خدا و رسولش ايمان بياوريد و با اموال و جانهايتان در راه خدا جهاد كنيد؛ اين براى شما (از هر چيز) بهتر است اگر بدانيد!».
انسان با دقت نمودن در این آیه این مهم را که ایمان پشتوانۀ اخلاق بوده، و در جهت نجات انسان از آلودگی‌های زندگی مؤثر واقع می‌شود، را به دست می‌آورد. چرا که برای سلامت جسم و جان، تعادل و هماهنگی میان فرد و جامعه، و تسلط و مدیریت برخواهشهای نفسانی نیز مؤثر و مفید خواهد بود.
جایگاه ایمان مذهبی در هدایت انسان
ایمان مذهبی که در مسیر زندگی و هدایت انسان اهمیت خاص و بسیار مهمی دارد، و نقش اساسی را در آن ایفاء می‌نماید. به همین جهت شناخت عوامل و مشخصه های آن بسیار مهم و حائز اهمیت است، و از این رو باید در تقویت آن کوشا بود. لذا برخی از مشخصه های ایمان مذهبی بدین قرارند: مبدأ شناسی و مبدأ باوری، معادشناسی و معادباوری، حجّت شناسی و حجّت باوری ـ یعنی باید با پیامبر(ص) و امام معصوم(ع) به صورت هدفمند و آگاهانه ارتباط فکری و معنوی برقرار نمود ـ، عدالت خواهی و عدالت گستری، شریعت گرایی در همۀ مراتب و مراحل زندگی و سیر تکاملی نفس ناطقۀ انسانی، تعهد و تسلیم بودن آگاهانه همراه با معرفت و عقلانیت در برابر ارادۀ الهی و آنچه که واقعیت دارد.
زیرا این موارد نقش بسیار مهمی در سیر و سلوک و سبک زندگی مؤمنان بر اساس حکمت و معرفت، بر جای خواهد گذاشت. به همین جهت اگر مروری بر آثار و فوائد ایمان در ابعاد گوناگون صورت گیرد، این نتیجه به دست خواهد آمد که «ایمان» باید مایۀ حیات و زندگی آدمیان باشد. چرا که کسانی که می‌خواهند بر اساس غرض و اهداف آرمانی زندگی کنند، چاره ای ندارند مگر آنکه با اعتقاد و ایمان زندگی کنند.
از همین رو مرحوم شهید علامه مطهری در بیان این مهم، فهرستی از آثار و فوائد ایمان را این گونه ذکر می‌کند: «1ـ شیرین کردن تلخی و سبک کردن کار سنگین. 2ـ قابل تحمل کردن مصائب و مشکلات. 3ـ تفسیر صحیح از مرگ به این معنا که مرگ نیستی نیست تا انسانها از آن وحشت داشته باشند، بلکه نوعی تحول و تکامل است. 4ـ اینکه ایمان پشتوانۀ بزرگ برای اخلاق است. 5ـ ایمان پشتوانه ای مهم برای عدالت است. 6ـ ایمان به شدت از بیماریهای عصبی و روانی جلوگیری می‌نماید. 7ـ نگاهی وسیع و عمیق به زندگی انسان می‌دهد، و نوعی لذت درونی را در انسان پدید می‌آورد، و از هر نوع سرخوردگی پیشگیری می‌نماید. 8ـ جهان را با نگاهی که پیدا کرده خیلی روشن‌تر و بازتر می‌بیند.
9ـ ایمان انسان را به حق و حقیقت امیدوار می‌سازد، و انگیزه زندگی را در انسان تقویت می‌کند، و تلاش انسان را به شکلی زیبا تفسیر می‌کند، و اینکه آدمیان باید بدانند که هر نوع تلاش چه در راه حق و نیز باطل یکسان نیست، بلکه اگر تلاش و همّت انسان در مسیر حق باشد زندگی معنادار و امیدوار کننده خواهد بود. 10ـ نسبت به نظام عالم آدمی را خوشبین می‌کند، و حوادث جهان هستی را خوش بینانه تفسیر می‌کند، و از تفسیر بدبینانه که نتیجۀ آن یأس و ناامیدی و تجرد و سرگردانی باشد به شدت پرهیز می‌کند. 11ـ از فایده های مهم ایمان تقویت نمودن عقل است چه اینکه آن را تأئید نموده، و تأکید دارد که انسانها باید عقلانی و با معرفت زندگی کنند؛ زیرا هیچ گاه میان عقل و ایمان تعارض و تزاحمی وجود ندارد، بلکه همواره قدرت فهم و تعقل و تفکر را تقویت می‌سازد. 12ـ ایمان مذهبی رابطه های میان انسانها را توسعه بخشیده و آن را تقویت می‌کند. همچنین اعتماد اسنان ها را نسبت به یکدیگر بیشتر نموده، و به نوعی اطمینان و آرامش را برای یکدیگر با پشتوانه ایمان دینی به وجود می‌آورد.
13ـ یکی دیگر از آثار ایمان مذهبی این است که محبّت و احسان به یکدیگر را در اثر انفاق، آموزش‌ها، ارشاد و راهنمایی و کمک کردن به یکدیگر بدون انگیزه مادی بیشتر می‌کند. 14ـ با ایمان دینی و مذهبی اتحاد و یکپارچگی و همدلی و همراهی در افراد جامعه توسعه می‌یابد. 15ـ ایمان دینی بهتر می‌تواند انسان را در برابر بحران‌ها و مشکلات مقاوم نموده و یاری دهد، بدون آنکه توقع و انتظار مادی داشته باشد. بلکه سبب می‌شود انسان در برابر بحران‌ها و دشواری‌های زندگی استقامت ورزد».
آثار ایمان دینی
با وجود ایمان دینی، انسانها می‌توانند از یک زندگی سالم و سازنده و پر از نشاط و جنبش بهره مند شوند، که البته این مطلب از آیات و روایات قابل استفاده است. به همین جهت بدون درک حقیقت ایمان ممکن است انسان با سردرگمی و سرگردانی مواجه شود، و با خودخواهی‌های هلاکت آور در برخورد با مسائل مختلف فردی و اجتماعی برخورد کند، و در نتیجه این امور باعث بی هویتی انسان در زندگی شود.
از همین رو این مسأله سبب می‌شود انسان به نوعی به پوچ گرایی و بی معنایی در زندگی برسد، که بسیار خطرناک و تهدیدآمیز خواهد بود. بنابراین می‌توان با خوشبینی به جهان و هستی، و امیدوار بودن و لذت معنوی هم در کاهش ناراحتی‌ها و مشکلات به نتائج خوب رسید؛ و هم توسعه روابط اجتماعی ـ که در برون رفت از بحرانهای فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بسیار نقش ایفاء می‌کند ـ را رونق بخشید.
سخن پایانی
بشریت امروزه از هر زمانی بیشتر به ایمان مذهبی نیازمند است. زیرا با توجه به مجموعه مشکلات مادّی و روحی و روانی که در فرد و جامعه به شکل گسترده ای سرایت کرده است، باید به گوهر ایمان و اعتقاد به مبدأ متعالی، زندگی و حیات را معنا دار و هدفمند کنیم. چرا که بدون ایمان دینی، چالشهای اخلاقی و روانی روز به روز در جامعۀ بشری گسترده تر می‌شود، و آمارهای افسردگی، اضطراب، پوچ گرائی، بی دینی و بی هویتی بیشتر خواهد شد.//98/د۱۰۲/س