نبود خلاقیت و چشم انداز از مشکلات جدی وزارت ارشاد است

اشاره: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان یکی از مهم‌ترین و شاخص‌ترین بخش‌های دولتی در عرصه فرهنگ و هنر در جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود، این وزارت مجری قوانین نظام مقدس اسلامی در عرصه فرهنگ، هنر و رسانه است و وظیفه دارد تا پاسدار ارزش‌های مذهبی و ملی در حیطه فعالیت خود باشد.

رشد و اعتلای فرهنگ ایرانی اسلامی از طریق پرداختن به هنر فاخر و بستر سازی برای تولیدات فرهنگی هنری تراز انقلاب اسلامی از دیگر وظایف مهم و حیاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، موضوعی که غفلت از آن می‌تواند آسیب‌های گسترده و جبران ناپذیری به کشور وارد کند کما اینکه طی سال‌های پس از انقلاب اسلامی شاهد هستیم هرکجا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پرداختن به وظایف خود دچار قصور و سهل انگاری شده، ناهنجاری‌هایی نو و تازه نفس در کشور شکل گرفته است.

بر همین مبنا به دلیل ضرورت و اهمیت دقت در انتخاب وزیر ارشاد و پس از آن اهتمام وزیر بر حمایت جدی از فعالیت‌های فرهنگی و هنری تراز انقلاب اسلامی و ایجاد موج هنری فرهنگی در تقابل با جنگ نرم دشمن علیه جمهوری اسلامی ایران، دلسوزان و اندیشمندان همواره حساسیت ویژه‌ای در زمینه انتخاب وزیز ارشاد و اقدامات وی داشته‌اند.

حجت الاسلام محمد قطبی، رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان و مدیرکل پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان، از جمله شخصیت‌های حوزوی اصفهان است که در زمینه مسائل هنری و فرهنگی به عنوان یک شخصیت دغدغه‌مند و نظریه پرداز به خوبی شناخته شده است و فعالیت‌های خوبی نیز هم در زمان تصدی مدیرکلی فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان و هم در دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در زمینه فرهنگ و هنر انجام داده است.

از این رو خبرنگار خبرگزاری رسا در اصفهان در گفت و گویی تفصیلی، دغدغه‌ها و دیدگاه‌ها حجت الاسلام قطبی، پیرامون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را جویا شدیم.

رسا ـ به نظر شما مهمترین انتظاراتی که باید از وزارت فرهنگ و ارشاد داشت و اقداماتی که در این راستا باید صورت بگیرد چیست؟

در حوزه فرهنگی نهادهای مختلفی فعالیت فرهنگی انجام می‌دهند ولی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حکم راهبری و هدایت‌گری این مسأله را در کشور دارد و به جای اینکه خود وزارت متولی و مجری فعالیت‌ها باشد، بلکه باید مسؤولیت راهبری و سیاست‌گذاری را برعهده بگیرد و تصدی‌گری نماید تا اینکه خود وزارت بخواهد برگزار کننده باشد.

وزارت ارشاد باید یک وزارت پویا، زنده و با یک نگاه حکیمانه و عالمانه و دوراندیشانه برای فرهنگ و هنر کشور یک سیاست‌گذاری و چشم انداز و نقشه راه قرار بدهد و مسیر این نقشه را هموار و هدایت‌گری کند، ولی تا کنون چنین اقداماتی در حوزه فرهنگ و هنر دیده نشده است و این مسأله موجب تکرار مشکلات در زمینه فرهنگی و هنری است.

افق آینده عرصه‌های مختلف هنری باید تبیین شده و مدیریت شود

در سازمان سینمایی کشور باید افق‌های آینده سینما توسط وزارت ارشاد پیدا شود، اسناد بالادستی سینما مورد بررسی و واکاوی و تدوین قرار بگیرد و طراحی سیاست‌گذاری‌های لازم برای سینمای کشور صورت بگیرد، اما اکنون سازمان سینمایی هرقدر بودجه دریافت کند اقدام به ساخت چند فیلم و تقسیم بودجه بین چند فیلمساز می‌کند و در حقیقت سازمان سینمایی یک بنگاه بزرگ سینمایی شده است و این یک اشتباه است بلکه باید ستاد راهبری سینما شکل بگیرد.

معاونت هنری نیز به همین صورت است، یعنی باید با بررسی وضعیت کنونی هنر به تبیین سیاست‌های آینده معاونت هنری پرداخته شود، این موضوع باید در همه زمینه‌های هنری وجود داشته باشد و یک چشم انداز در قالب یک سند بالا دستی برای هنر تبیین شود و بعد از آن مدیریت این سند بسیار مهم است.

در حوزه هنرهای تجسمی و نمایشی یک سری اتفاقاتی در آموزش و پرورش و مدارس شکل گرفته است ولی وقتی به سیستم آموزش و پرورش نگاه کنیم تخصص هنری خاصی در بین مدرسین وجود ندارد و در نتیجه ضعف‌های آموزشی موجود باعث می‌شود دانش آموز باهنر مشکل پیدا کند و چنین دانش آموزی را نمی‌توان وارد دنیای حرفه‌ای هنر نمود و انتظار هنر فاخر از دانش آموز داشت.

این وظیفه معاونت هنری وزارت ارشاد است که هدایت موضوعات و عرصه‌های مختلف هنری را در تمام کشور برعهده بگیرد، درحالی که متأسفانه معاونت هنری وزارت ارشاد تنها نقش یک صرافی را دارد و اینکه گاهی به چند هنرمند مقداری هدایا اهدا شود برای حل مشکلات هنری کشور اثرگذار نخواهد بود.

رسا ـ وضعیت چاپ و نشر کتاب و ترویج فرهنگ کتابخوانی را به چه صورت می‌بینید؟

متأسفانه کتاب و حوزه کتاب در کشور ما واقعا بلاتکلیف است، در وزارت ارشاد معاونت راهبری کتاب وجود دارد اما فاقد برنامه و انسجام است، در حالی که در کشور ما لازم است سند چشم انداز 20 ساله و حتی 50 ساله کتاب داشته باشیم، ولی حتی یک خط هم من در این زمینه ندیده ام و اگر هم چیزی هست در پستوها قرار داده شده است.

آینده کتاب و سیاست‌های لازم آن باید مشخص شود و زمانی که سیاست‌های لازم در زمینه‌های مختلف را نداریم قطعا حوزه‌های مختلف فرهنگی هنری را از دست خواهیم داد، حوزه کتاب ما تقریبا از دست رفته است و حتی در حوزه مطبوعات و نشریات سیاست‌گذاری مشخصی وجود ندارد.

این مشکلات در رسانه‌های دیجیتال هم وجود دارد، زمانی که آقای جنتی وزیر ارشاد شدند بنده به وی پیشنهاد دادم معاونت رسانه‌های دیجیتال را ایجاد کند، امروزه در همه اضلاع رسانه دیجیتال جایگزین زمینه‌های فرهنگی و هنری شده است و به خوبی هم در جامعه نفوذ پیدا کرده و به همین دلیل لازم است که در وزارت ارشاد رسانه‌های دیجیتال جایگاه ویژه‌ای داشته باشند که متأسفانه به آن توجه جدی نشده است.

رسا ـ به نظر شما وزارت ارشاد تا چه حد فعالانه در برابر هجمه‌های غرب در زمینه فرهنگی اقدام کرده و تا چه حد در جنگ نرم موفق عمل کرده است؟

خیر، اصلا در وزارت ارشاد شما باید چراغ دست بگیرید و به دنبال خلاقیت و نوآوری باشید، در وزارت ارشاد نوآوری و خلاقیت انقدر کم است که اصلا به چشم نمی‌آید، در هیچ زمینه‌ای خلاقیت و نوآوری نبوده است و همینطور در وزارت ارشاد از قدیم الأیام یک رویه‌ای در پیش گرفته شده است و پیش می‌رویم و هرکس به فکر این است که دوره‌اش تمام شود.

با تهاجم فرهنگی باید با خلاقیت و نوآوری مقابله کرد

این درحالی است که در برابر هجمه فرهنگی دشمن باید از خلاقیت و نوآوری و امکانات و ابزارهای روز دنیا استفاده کنیم، اگر خلاقیت نداشته باشیم و اصحاب خلاق فرهنگ و هنر را در جامعه به کار نگیریم صنایع فرهنگی لطمه خواهد خورد، چرا که صنایع فرهنگی متکی بر خلاقیت و نوآوری هستند و اگر این خلاقیت در این عرصه وجود نداشته باشد هیچ بردی و برشی نخواهد داشت.

در دنیا هر جامعه‌ای که خلاقیت را به کار گرفته است در عرصه فرهنگ و هنر به موفقیت‌های چشمگیر دست پیدا کرده است ولی ما متأسفانه با خلاقیت بیگانه هستیم، نگاه کنید ببینید چقدر از رسانه‌های نو استفاده می‌کنیم برای نشر فرهنگ؟ تقریبا هیچ استفاده‌ای از ابزارهای نو در این عرصه به درستی صورت نمی‌گیرد.

کسی برای مقابله با جنگ نرم تمام قد به میدان نیامده است

به همین دلیل است که در برابر هجمه‌های فرهنگی غرب که به شدت از رسانه‌های نو و ابزارهای جدید و به روز استفاده می‌کند ناکام هستیم و کاری از پیش نمی‌بریم، درحالی که ما خلاقیت و به روز بودن را فراموش کرده‌ایم، غرب هرروز دقیق‌تر و پیچیده‌تر و فنی‌تر عمل می‌کند، حتی در تکنولوژی‌های مهندسی نیز برای استفاده در حوزه فرهنگ و هنر ورود جدی‌ پیدا کرده‌اند.

امروزه استفاده از صنعت و به کارگیری تکنولوژی همراه با تفکر خلاق یکی از اصول مهم هالیوود است، برترین تکنولوژی‌های دنیا در هالیوود به کار گرفته شده است تا آثار سینمایی تولید کنند، در حالی که ما هنوز در ایران یک سالن استاندارد و فنی برای حوزه موسیقی، تئاتر و مداحی نداریم.

به همین دلیل است که در برابر هجمه‌های بیگانه نتوانسته‌ایم عملکرد درستی در وزارت ارشاد ببینیم چرا که تمام قد کسی به میدان نیامده است تا بتواند در برابر تهاجم فرهنگی و جنگ نرم دشمن کاری انجام بدهد.

رسا ـ تفکر جناحی و سیاسی در مشکلات موجود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا چه حد دخیل بوده است؟

متأسفانه خیلی، ما فرهنگ را در مصاف با سیاست بردیم و در این مصاف فرهنگ شکست خورد، در کُشتی سیاست و فرهنگ کمر فرهنگ شکست، درست است که دیانت ما عین سیاست ما است ولی این درست نیست که بازی‌های سیاسی را وارد حوزه فرهنگ کنیم، جناح بازی و حزب بازی و سیاست‌زدگی به فرهنگ آسیب زده است، واقعا باید نگاه فاخر به فرهنگ داشت و هرکسی که چنین نگاهی دارد و می‌تواند خدمتی به فرهنگ نماید، فارغ از حزب و جناح و گروه باید به کارگیری شود.

پیش بردن جریان فرهنگی با معامله‌های سیاسی ظلم به فرهنگ است

تقریبا در همه دولت‌ها دچار این آسیب شده‌ایم و این کُشتی فرهنگ و سیاست همواره وجود داشته و همواره فرهنگ شکست خورده است، این معامله‌های سیاسی است که جریان فرهنگی را پیش می‌برد و این ظلم به فرهنگ است.

واقعا فرهنگ مظلوم واقع شده است، فرهنگ هسته مرکزی تفکر دینی و ارزش‌های اسلامی است و در این زمینه سیاسی بازی و حزب بازی جایگاهی ندارد بلکه باید مصالح و منافع جامعه و خیراندیشی کشور را در نظر داشت، این موضوع هم نیازمند یک نگاه رشد یافته حکیمانه، برمبنای بینش الهی و آرمان‌های دینی است تا بتواند مشکلات حوزه فرهنگ و هنر را در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برطرف نماید/1304/گ۴۰۳/س

متین فیروزآبادی