۳ شرط دستیابی به «تقوای پزشکی»

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، خیرخواهی و کوشش کردن و تقوای الهی داشتن از وظایف انسانی و اخلاقی و یک وظیفه شرعی(خصوصاً در پزشکی) نیز است. از حضرت علی(ع) نقل شده است که فرمودند: «هر کس که طبابت می کند باید تقوای الهی داشته باشد و خیرخواهی نموده و کوشا باشد». تقوا در امر پزشکی به خیرخواهی برای بیمار و تلاش در جهت درمان او خلاصه می شود.

خیرخواهی یعنی پزشک باید وضعیت بیمار را دقیق چک کند و سود بیمار را در نظر بگیرد نه  سود خود را و نیز نسبت به بیمار خود عفت نگاه داشته باشد؛ بقراط که به عنوان پدر علم طب جدید شناخته شده است تعهد نامه ای را که امروزه هم دانشجویان پزشکی موقع اخذ درجه دکتری اظهار می کنند تهیه کرده است.

در بخشی از این سوگندنامه آمده است که: «من عمیقاً تعهد می کنم که خود را وقف خدمت به انسانیت بنمایم. من حرفه خود را با وجدان و شرافت انجام خواهم داد و سلامتی بیماران نخستین وظیفه من خواهد بود. پس همه وظایف پزشک از نظر اسلام در یک کلام خلاصه می شود و آن «تقوای پزشکی» است.

تقوای پزشکی را می توان به سه عنوان تقسیم بندی کرد:

احساس مسؤولیت، خیرخواهی و پاکدامنی که در تمام ابعاد لازم است.

اولین موضوع در تقوای پزشکی، احساس مسؤولیت است که خود به سه عامل اصلی تقسیم می شود:

1. پزشک باید در تشخیص بیماری اهتمام داشته باشد، یعنی دقت در درمان داشته باشد. گفته شده اگر بیمار آسیب ببیند و پزشک در درمانش دقت نداشته باشد، پزشک در برابر او مسؤول است؛ در روایت داریم تا وقتی که بیماری و علت را تشخیص ندادید به هیچ وجه درمان نکن.

2. تلاش فراوان برای یافتن داروهای طبیعی: بر حسب آمار چند سال قبل در آلمان سه هزار مرکز پژوهشی گیاه درمانی است نه عطاری. داروهای طبیعی هم ارزان ترند و هم درمانش خیلی راحت تر است؛ در روایت داریم همه دردها جز مرگ درمان دارند، یعنی هیچ درد بی درمانی جز مرگ نداریم.

3. تا در امری تخصص ندارید طبابت نکنید، چون در طب اسلامی طبیب مسؤول است، اگرچه رضایت نامه را مریض یا بستگان وی امضا زده باشند؛ حتی امیرالمؤمنین(ع) یکی از وظایف حاک را این می دانستند که دانشمند فاسق را حبس نماید و نیز پزشکان ناآگاه را.

در روایتی از رسول اکرم(ص) نیز آمده است که اگر کسی طبابت کند بدون آنکه تخصصش را داشته باشد و مریض آسیب ببیند، او مسؤول است.

از توصیه های بقراط، «چیزی که امروزه رفتار خوب بالینی نامیده می شود، با این گزاره ها که بیماری زمانی سخت تر است که ذهن مضطرب باشد و بعضی از بیماران زمانی که از رفتار خوب پزشک رضایت داشته باشند بهبودی خود را با می‌یابند».

وی معتقد بود که پزشکان باید خادم بیماران خود باشند و معیارهای سلوک شرافت‌مندانه را رعایت کنند. در زمان وی، گاهی پزشکان برای از بین بردن بعضی از بیماران خود تطمیع می شدند و امکان داشت که یک حاکم به پزشکی دستور دهد که برای کشتن دشمن خود از سم استفاده کند. بقراط معتقد است که پزشک در برابر مورد بیمار مسؤول است./841/ت۳۰۳/س

منبع: کتاب «اخلاق پزشکی و پرستاری»، حسین احمدی شاهرودی