"گران شدن" برای مردم، "نگران نشدن" برای مسئولان

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، پدیده­ های اقتصادی قدرت تاثیر، تغییر و به چالش کشیدن بسیاری از مسائل دارند. این قدرت تاثیرگذاری به علت پیوند مولفه­ ها و نتایج اقتصاد با کثیری از مقولات دیگر همانند سیاست، جامعه، نظام خانواده و ... است. وقتی که یک رخداد اقتصادی در جامعه به وقوع می­ پیوندد، بر فرد، خانواده، اجتماع و حتی در سطوح بین الملی هم تاثیرگذار خواهد بود. از این رو انکار این تاثیر و تأثر بسیار ساده اندیشی به نظر می ­رسد. فرهنگ نیز از آن جمله مقولاتی است که در بسیاری از ابعاد خویش همان گونه که می­ تواند بر اقتصاد مؤثر واقع شود، متأثر از نتایج آن نیز هست.

پدیده گرانی

یکی از این پدیده­ های اقتصادی که تاثیرات منفی در نظامات فرهنگی جامعه را به همراه دارد معضل گرانی است که بسان یک اهرم در بروز و یا تشدید بسیاری از آسیب­ ها و ناهنجاری­ های فردی، خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی عمل خواهد کرد. البته بروز این آسیب ­ها در طبقات مختلف جامعه متفاوت خواهد بود برای نمونه در اقشاری که از لحاظ اقتصادی در سطح کلانی به فعالیت مشغولند، پیامدهای اقتصادیِ موضوع آشکارتر خواهد بود اما در مورد اقشار متوسط و کم درآمد ناهنجاری­ های فرهنگی و اجتماعی نمود بیشتری پیدا خواهد کرد.

برای نمونه، پدری را در نظر بگیرید که با درآمدی کم نتواند خواسته­ های کودکانه کودک خویش یا حداقل حوائج نوجوان و جوانش را برطرف کند و همیشه در مقابل خانواده خویش احساس شرمندگی کند. جوانی که به خاطر نداشتن شغل و درآمدی مناسب و از سوی دیگر به دلیل عدم ثبات در بازار و گرانی­ های روز افزون جرأت اقدام برای تشکیل خانواده پیدا نمی­ کند. دخترانی که به واسطه عدم رغبت پسران به امر ازدواج بدلیل وضعیت نامطلوب اقتصادی و گرانی­ های افسار گسیخته مجرد باقی مانده و هرگز طعم شیرین مادر شدن را نمی­چشند و از این حق طبیعی محروم می ­شوند. زوجینی که به دلیل نگرانی­ های معیشتی ناشی از افزایش بی­رویه تورم هرگز به فکر فرزند آوری نمی­افتند. خانواده ­هایی را بنگرید که قادر به تأمین سه وعده غذایی نیستند و کودکانی که شب با شکمی گرسنه سر بر بالین می ­نهند در حالی که با فاصله نه چندان زیادی از آنها در همان شهر افرادی زندگی می­ کنند که در برج ­های چندین میلیاردی، غرق در زندگی ­های لاکچری از فرط پرخوری مستانه عربده می­ کشند. اینها همه گوشه­ ای از ناعدالتی­ های اجتماعی است که وضعیت نامطلوب اقتصادی و افزایش افسارگسیخته گرانی آن را رقم می ­زند.

گرانی و ناهنجاری­های اجتماعی

حال، موارد فوق را که البته گوشه ­ای از انبوه آسیب ­ها و ناهنجاری های معضل گرانی است در کنار مفاسد اجتماعی قرار دهید که زاییده همان نتایج شومند. مفاسدی چون ظهور فساد و فحشا در قشر جوان همچون تجاوزات جنسی و کودک آزاری، همجنس ­بازی، پدیده شوم ازدواج سفید، روابط نامشروع که خود اینها عامل ده­ ها و صدها ناهنجاری و معضل دیگر چون فرزندان نامشروع، بیماری­ های مقاربتی و سقوط اخلاقی- ایمانی جامعه و .... را در بر دارند. البته بسیاری از این مشکلات و معضلات می­ تواند با ترویج سنت حسنه ازدواج برطرف شود، سنتی که تنها راه موثر و نیکویی است که خالق هستی به مقتضای طبیعت آدمی برای تکامل وی و جلوگیری از انحرافاتش در پیش روی آدمی قرار داده. سنتی که ضامن بقای انسان و سعادت فردی و اجتماعی وی است. بدیهی است که یکی از عوامل بسیار قوی در ترغیب جامعه به امر ازدواج به وجود آوردن ثبات اقتصادی و کنترل بازار به وسیله دولت ها است.

در واقع کنترل قیمت ها و سامان بخشی به اقتصاد و نظارت بر بازار نه تنها یکی از وظایف دولت است که انجام آن بدست دولت یکی از مصادیق امر به معروف و نهی از منکر نیز محسوب می­ شود. به سخن دیگر دولت در صورت نظارت قوی بر قیمت­ ها و ایجاد رونق و ثبات اقتصادی بستر و زمینه را برای حذف منکرات یاد شده و ترویج سنت حسنه ازدواج فراهم می ­کند و باعث می ­شود تا جامعه پذیرای تبلیغات مبلغانش در امر تشکیل خانواده و دیگر امور دینی باشد که این خود مصداق امر به معروف و نهی از منکر است.   

فرزند شوم فقر

فقر، فرزند کریه اوضاع نابسامان اقتصادی و بحران گرانی، و فساد فرزند شوم فقر است؛ و شاید به همین جهت باشد که در روایات آمده: «كاد الفقر ان يكون كفراً: نزدیک است که فقر به کفر بیانجامد». بسیاری از رفتارشناسان بر این باورند که فقر سوای از بروز رفتار‌های ضداجتماعی و ناهنجاری‌های مشکل‌زا در جامعه با الگوبرداری‌های نامناسب سبب شکل‌گیری پدیده‌هایی، چون اعتیاد به مواد مخدر و الکل که از مخرب‌ترین عاداتی است که برخی برای کنار آمدن با استرس و ناامیدی ناشی از فقر به آن روی می‌آورند، خواهد شد. اعتیاد نیز به نوبه خود عدم تفاهم و بر هم خوردن تعادل زندگی خانوادگی، طلاق، جدایی و مشکلات پس از آن را به دنبال می‌آورد. تصادف‌های منجر به نقص عضو به سبب محیط‌های غیرایمن کار، مسکن و شرایط زندگی نامناسب و ابتلا به انواع بیماری‌ها به دلیل فقر مواد غذایی را می‌توان از دیگر معضلات گسترش فقر در جامعه دانست. فقر باعث یاس و ناامیدی عمومی می­ شود که ناشی از مشکلات عدیده اقتصادی است، و یأس و ناامیدی تیری مهلک بر پیکر جامعه اسلامی است.

این در شأن حکومت اسلامی و جامعه دینی نیست که عده ­ای از مردمش حتی از حداقل­ های یک زندگی و بسیاری از حقوق طبیعی و ضروری چون داشتن شغل، ازدواج، خورد و خوراک مناسب و ... به سبب گرانی­ های پی در پی و اوضاع نامطلوب اقتصادی و معیشتی محروم باشند در حالی که عده­ای نجومی بگیر پا در گرده مردم گذاشته روز به روز فربه تر می­ شوند. یادمان نرود که این انقلاب، انقلاب مستضعفین و پابرهنگان بوده و هست، مبادا به سبب بی ­توجهی مسئولان به این قشر مظلوم و همیشه در صحنه این احساس در آنان پدید آید که انقلاب به اسم آنان و به کام سرمایه­ داران و مرفهین بی درد تمام شده.

امروز مردم چشم به عملکرد دولت و مجلس دارند، دولتی که با وعده رونق اقتصادی به سر کار آمد امروز در نقطه حساسی قرار دارد. مردم تاکنون شاهد کارنامه مثبتی از دولت در تحقق وعده­ های خود نبوده­ اند اما آیا دولت تدبیر و امید در باقی مانده عمر خویش می ­تواند تدبیری بیاندیشد تا امید مردم را به یأس تبدیل نکند؟/۸۴۱/ی۷۰۲/س

حجت الاسلام داود موذنیان، پژوهشگر حوزه علمیه قم