شایعه؛ سلاحی برای تخریب روحانیت

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، توییت یکی از بازیگران سینما که سبب نسبت دروغ دادن مطلبی به یک روحانی شد، هشدار دهنده خطر اعتماد به امثال چنین افرادی در رهبری فرهنگی جامعه است. این واقعه نشان می‌دهد که نباید مطالب این چنینی را بدون تحقیق از هر کسی نقل و باور کرد.

از قوانین حاکم بر روابط انسان‌ها، جذب و دفع یکدیگر است. این جذب و دفع، در قالب دوستی‌ها و دشمنی‌ها خود را نشان می‌دهد. رابطه بین مردم و روحانیت نیز از این قاعده، مستثنی نیست. حوزه‌های علمیه، همیشه دوستان و دشمنانی داشته‌اند. اما داستان دشمنی با روحانیت پیچیدگی‌های بیشتری دارد.

از گذشته، استعمارگران فهمیدند یکی از مهم‌ترین اقشاری که مانع پیاده کردن نقشه‌های شوم آنان می‌شود روحانیت است. از این رو توطئه‌چینی، شایعه‌سازی، دروغ‌پراکنی‌ علیه آنان را آغاز کردند. اما امروزه با تنوع رسانه‌ها این دشمنی، راحت‌تر اعمال می‌شود و افرادی به‌سادگی در دام این توطئه می‌افتند. گاهی این افراد، کسانی‌اند که در جامعه اثرگذارند. یکی از شگردهای دشمن هم فریب دادن چنین اشخاصی است. آنان باطل را به‌جای حق، دروغ را به‌جای راستی، جلوه می‌دهند. هوشیار بودن در چنین شرایطی، بسیار ضرورت دارد.

از امام علی (ع) پرسیده شد: «ميان حق و باطل چه اندازه فاصله است؟» ایشان فرمود: «چهار انگشت.» آنگاه امام دست خود را ميان گوش و چشمانش نهاد؛ فرمود: «مَا رَأَتْهُ عَيْنَاكَ فَهُوَ الْحَقُّ وَ مَا سَمِعَتْهُ أُذُنَاكَ فَأَكْثَرُهُ بَاطِلٌ: هر چه را با چشم ديدى، حق است و هر چه را به گوش شنيدى بيشترش نادرست و باطل است.»

نباید هر چه را شنیدیم زود باور کنیم و آن را نقل کنیم و اسم این کار را «اطلاع رسانی» بگذاریم. دروغ از بدترين اموری است که عقلانيت جامعه را به جاهليت تبديل می‌کند. مثل اينکه به يکديگر دروغ می‌گويند يا به دروغ بسنده و اکتفاء می‌کنند و بر اساس خبرهای دروغ برنامه‌ريزی می‎کنند.

جامعه وقتی عقلانی است که نه دورغ بگويد و نه به دروغ اعتماد کند. گزارش دروغ، خبر دروغ و رسانه‎های دروغی جامعه را نااَمن می‌کنند، مضطرب می‌کنند.

حضرت امیرالمؤمنین (ع) در نامه 69 نهج البلاغه به این نکته مهم چنین اشاره دارد: «لَا تُحَدِّثِ النَّاسَ بِكُلِّ مَا سَمِعْتَ بِهِ فَكَفَى بِذَلِكَ كَذِباً: هر چه شنيدى برای مردم بازگو نكن، كه نشانه دروغگويى است.» چه بسا آنچه شنيده‌‏ایم در واقع دروغ باشد، پس چون بى‌تأمّل و انديشه آن را بگوییم مثل آن است كه دروغی گفته‎‏ایم؛ حتی اگر بگوییم: «چنین شنیده‌ایم» دروغی را نقل كرده‌‏ایم.

قرآن بر این نکته تأکید دارد که اگر گزارشگری، خبری را به شما داد، شما تحقيق کنيد، براي اينکه مبادا او اشتباه کرده باشد يا تعمّدی در کار باشد، تقديم و تأخيری در خبر و گزارش باشد يا سهو و نسيانی کرده باشد. بی‌تحقيق اگر خبری را قبول کرديد، بعد پشيمان خواهيد شد: ﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنْ جاءَكُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا﴾ (حجرات:6). اگر کسي که نزد شما فِسق او مسلّم است، يا به فِسق و عدل او آگاه نيستيد و احتمال فسق او را می‌دهيد جستجو کنيد.

البته اگر خبری است که دانستن و ندانستن آن به کسی سود و زیانی نمی‌رساند انسان وقت زائد ندارد که جستجو کند؛ اما اگر خبری است که در سرنوشت انسان اثر دارد و کاري با آدم دارد اينجا ديگر جا برای تبيّن است.

این روزها در فضای مجازی، شاهد نفرت پراکنی و تهمت‌ زدن‌های زیادی نسبت به روحانیت هستیم. باور کردن این تهمت‌ها، و بازنشر آن بدون تحقیق، جفای بزرگ دیگری به دین و روحانیت است. تعجب وقتی به اوج خود می‌رسد که می‌بینیم هنرمندان کشور هم در این دام گرفتار می‌شوند. این مسأله، نشان می‌دهد حتی سلبریتی‌ها قبل از ورود به این فضا، نیازمند آموزش‌اند؛ همچنین نتیجه گیری می‌شود که نمی‌توان در رهبری فکری و فرهنگی جامعه به آنان اعتماد کامل داشت؛ علاوه بر این، نقل‌ها و دیدگاه‌هایشان به سادگی مورد پذیرش نیست.

اینک که دشمن از فضای مجازی به عنوان ابزار تهاجم فکری و فرهنگی استفاده می‌کند نباید غفلت کرد. نکند در زمین دشمن، بازی کنیم. هر چیزی را به راحتی نقل نکنیم و به آسانی نپذیریم و بر اساس آن، نتیجه اشتباه نگیریم و در این زمینه، دقت و هوشیاری بیشتری به خرج دهیم./918/ی702/س

مجتبی صداقت