جای خالی "یادداشت‎های تشویقی" در رسانه‌ها

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، گعده یادداشت‌خوانی نویسندگان حوزوی این خبرگزاری با حضور اعضا و مشاوره‌ی علی اصغر کاویانی، نویسنده و مدرس حوزه و دانشگاه ایستگاه دوازدهم خود را پشت سر گذاشت.

گعده‌ی دوازدهم البته با گعده‌های پیشین اندکی و شاید هم کمی بیشتر تفاوت داشت و آن اینکه به صورتی کاملا متمرکز به بررسی و نقد یادداشت‌های دو تن از نویسندگان و اعضای گعده پرداخته شد تا هم اعضا با نقد رودررو و بازخورد آثار خود بیشتر آشنا شوند و هم مشاور گعده در لابه لای این نقد‌ها نکات مد نظر خود را بیان کند.

اولین یادداشتی که مورد بررسی قرار گرفت یادداشتی با تیتر «بهای صاحبخانه‌ها» نوشته‌ی بابک شکور زاده بود. اغلب اعضا بر این نظر بودند که یادداشت نقطه‌ی شروع خوبی ندارد و ذهن مخاطب در وهله‌ی اول در قلاب آن گیر نمی‎کند. همچنین جملات یادداشت بعضا بیش از حد طولانی است. یکی از اعضا نیز بر این نظر بود که می‎شد با آوردن جملاتی حاوی اعداد و ارقام، میزان اجاره‌ها، متراژ خانه‌ها، فضای داخلی خانه‎های اجاره‎ای و داده‌هایی از این دست تصویر ذهنی مخاطب را از زندگی استیجاری و مشکلات آن کاملتر کرد و با این کار در واقع به اصطلاح عامیانه احساس صاحبخانه‌ها و مستاجر‌ها را قلقلک داد.

استاد کاویانی، اما بر این نکته تأکید داشت که حسن اول «بهای صاحبخانه‌ها» این است که حرف روز است یعنی مشکلی که جمعیت کثیری از افراد جامعه‌ی امروز با آن مواجه هستند را بررسی می‌کند و چون حرف روز است تجربه‌ی خواننده را با خود دارد. از نظر کاویانی علیرغم شروع نسبتا ضعیف یادداشت به جهت اهمیت موضوع و سوژه، خواننده با آن همراهی می‌کند.

مشاور گعده طنازی زیرپوستی نویسنده را از دیگر محسنات این نوشته خواند و گفت: آنجا که نویسنده ثبت رکورد قیمت مسکن بعد از انقلاب را جزو افتخارات دولت فخیمه‌‎ی تدبیر و امید می‎خواند، در واقع اعتراض خود را به‎شکل طنزی تلخ بیان و با مخاطب در میان می‎گذارد.

کاویانی البته از معایب «بهای صاحبخانه‌ها» چشم‎پوشی نکرد و در ادامه گفت: عیب بزرگ این یادداشت این است که از وحدت موضوعی خارج شده است و هر چند کل متن بر یک محور یعنی اوضاع خانه‎دار‌ها و مستاجر‌ها می‎چرخد، اما آنچنان که ویژگی یک یادداشت است روی یک سوژه تمرکز نکرده و اتفاقا به همین دلیل هم است که روی مخاطب تأثیر احساسی عمیقی نمی‎گذارد.

کاویانی با اشاره به اینکه یکی از بحران‌های نویسندگی در دنیای یادداشت نویسی بحران سوژه و موضوع است گفت: برخلاف این بحران، نویسنده در این یادداشت با تمرکز نکردن عمیق روی یک مورد خاص و طرح موضاعات مختلف اما کم عمق، باعث سوخت شدن سوژه‌های مختلفی شده است.

مشاور گعده با بیان این نکته که کاربرد تیتر میانی این است که در یادداشت‌های بلند به خواننده انرژی می‎دهد و از نظر روانی این پیام را دارد که مطلب دارد تمام می‎شود، گفت: یادداشت حاضر به اندازه‌ی کافی کوتاه بوده و نیازی به تیتر میانی نداشت.

وی رعایت پاراگراف بندی را نیز در درک درست نوشته توسط مخاطب تأثیرگذار دانست و افزود: وقتی یک پاراگراف با مطالب یکپارچه را پاره پاره کرده و جدا از هم می‌آوریم باعث می‎شود که مخاطب هسته‌ی اصلی مد نظر پاراگراف را گم کند. یک پاراگراف دارای هسته اصلی و عبارات پشتیبانی کننده است که باید پشت سر هم و پیوسته بیاید که مخدطب سردرگم نشود.

استاد نویسندگی با انتقاد از افزایش بیش از حد یادداشت‌های انتقادی و تنبیهی به ضرورت توجه به یادداشت‌های تشویقی و ترغیبی از سوی اهالی رسانه و نیاز جدی مخاطب امروز به آن اشاره کرد و گفت مثلا شاید اگر یک سلسله یادداشت در مورد صاحبخانه‌های خوب از زوایای مختلف بنویسیم بیش از یادداشت‌های انتقادی در درمان درد‌های جامعه جواب بدهد.

در بخش دوم گعده اعضا به بررسی یادداشتی با تیتر «شورای نگهبان و رویای افلاطونی» نوشته‌ی حجت الاسلام علی خردمردی پرداختند. اعضا، نقد به این یادداشت را با تمرکز بر پاراگراف ابتدایی آن شروع کردند؛ اینکه اولا نویسنده خود را در جایی بالاتر از مردم نشانده می‎گوید «چرا مردم ما عادت کرده‎اند» انگار خود جزئی از این مردم نبوده و نیست. دوم اینکه نویسنده اگر خود جزء یکی از دو دسته‌ی مردم عادی یا نخبگان جامعه‌ی مورد اشاره‌ی بند اول یادداشت است به جز در حالتی که خود متخصص در امر سیاست باشد که نیست، در همان ابتدای متن کل اظهار نظر‌های خود در ادامه‌ی یادداشت را زیر سوال برده است.

مشاور گعده حُسن بزرگ این یادداشت را تیتر بسیار عالی آن عنوان کرده و گفت، اما همین تیتر سنگین متنی با همان زبان می‎خواهد که در پاراگراف اول رعایت نشده و زبان آن به زبانی گفتاری تقلیل یافته است.  

کاویانی به برخی کلمات اضافی در متن اشاره کرد و گفت: هرچه متن کوتاه‌تر باشد همانقدر مخاطب بیشتری خواهد داشت. پیشنهاد کاویانی البته برای همراهی بیشتر مخاطب با این یادداشت استفاده از میان تیتر به جهت طولانی بودن نسبی آن بود.

از دیگر اشکالاتی که از نظر مشاور گعده به این یادداشت وارد بود لو رفتن حرف اصلی نویسنده در همان ابتدای یادداشت بود که از نظر کاویانی این کار را می‎توان با چینش درست پاراگراف‌ها به تعویق انداخته و مخاطب را تا پایان متن با خود همراه کرد./918/ز502/س

محمد اصغری مرجانلو