حاشیه نگاری رسا از آیین افتتاحیه سال تحصیلی جدید حوزه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، شاید روزی که مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری داشت حوزه علمیه قم را با چند ده طلبه که بعضی از آن‌ها از حوزه سلطان‌آباد (اراک) به قم آمده بودند، دوباره احیاء می‌کرد، این روزها را می‌دید که سالن اجتماعات بزرگ مدرسه فیضیه مملو از علما، فضلا، استادان و طلاب سطوح مختلف تحصیلی حوزه باشد و بخشی از جمعیت هم در صحن فیضیه نشسته باشند!

این همان مدرسه کوچک و قدیمی در جوار حرم حضرت معصومه سلام الله علیها بود که حاج شیخ از دست افراد متفرقه گرفت و حجره‌هایش را بازسازی کرد و حالا زیر صحن آن به ابتکار مقام معظم رهبری، سالن بزرگ نمازخانه و اجتماعات دارد و در چنین روزهایی میزبان طلاب بسیاری است.

آیین آغاز سال تحصیلی حوزه‌های علمیه به همت مرکز مدیریت حوزه قرار بود ساعت 10:30 دقیقه آغاز شود. طلبه‌ها با استادان و مدیران مدارس وارد فیضیه می‌شدند و مسئولان حوزوی هم اندک‌اندک به جمع حضار می‌پیوستند. برای بزرگان و اعاظم، جایگاهی با صندلی در سمت راست جایگاه، تعبیه‌شده بود و طلبه‌ها هم از درب‌های چهارگانه سالن وارد راه‌پله می‌شدند و مثل همیشه، ازدحام جمعیت در راهروها برای جایابی کفش‌ها و نعلین‌ها مشکل‌ساز شده بود. از این گذشته دو صف هم اضافه شده بود! یکی پذیرایی کیک و آب‌میوه و دیگری بسته فرهنگی شامل یکی دو سه نشریه درباره بیانیه گام دوم انقلاب.

حدود 10:45 دقیقه بود که آیت‌الله یزدی، رئیس جامعه مدرسین با ویلچر وارد فیضیه شد و حجت‌الاسلام محمدی قاری قرآن هم رسماً با قرائت آیات سوره فجر و یا ایتها النفس المطئنه به مناسبت ایام محرم، جلسه را آغاز کرد.

ابتکار جالب این مراسم پخش صدای مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه بود که نام ائمه را یک‌به‌یک برشمردند تا به نام نامی حضرت حجت رسیدند و جمعیت که به احترام ایستادند و صلوات فرستادند، سرود ملی پخش شد!

حضرات آقایان: استادی، حسینی بوشهری، مقتدایی، سید احمد خاتمی، کعبی، غروی، فقیهی، رجبی، فیاضی، فاضل لنکرانی، نجم الدین طبسی، بطحایی، رفعتی، زمانی، میرمعزی، معاونان و شخصیت های برجسته حوزه هم در میان میهمانان و حاضران این مجلس باشکوه، دیده می‌شدند.

مجری مراسم، حجت‌الاسلام محمدپور، از همه حضار سپاسگزاری کرد و با قرائت شعری به نصب تصویر شهدای روحانیت در جلسه اشاره کرد و گفت برخی از خانواده شهدا در مجلس حضور دارند و زیارت‌نامه شهدا را زمزمه کرد.

آقای حیدرزاده از مداحان معتبر قم هم ساعت 11:05 مداحی خود را آغاز و اظهار امیدواری کرد که ان‌شاءالله به‌زودی چنین مراسمی با ظهور صاحب حوزه‌های علمیه برگزار شود.

برنامه بعدی این آیین سالیانه، سخنرانی و گزارش حجت‌الاسلام‌والمسلمین رستم نژاد معاون آموزش حوزه‌های علمیه بود که 11:16 آغاز شد. وی گفت: «برنامه جدید آموزش سطح یک حوزه‌ها در حال طی کردن پنجمین سال خود است و ویژگی‌های منحصر بفردی دارد». سطح یک حوزه 6 ساله بود اما به گفته وی اکنون، متناسب با مأموریت‌های حوزه و نظام، همه متون سطح یک، با توجه به اختلاف سطوح علمی ورودی‌ها و ساعات متناسب و رعایت نظام‌وارگی و سیر منطقی و چینش علمی، بازنگری و تولید شده است.

او چنین خبر داد که بیش از 8 هزار بار در 29 متن تولید شده از آیات قرآن کریم استفاده شده و بیش از 4 هزار حدیث، وارد متون درسی جدید شده است.

128 ساعت دروس اقتضائی متناسب با شرایط منطقه‌ای مثل بررسی شبهات وهابیت، با صلاحدید مدیریت حوزه از دیگر ویژگی‌هایی بود حجت‌الاسلام‌والمسلمین رستم نژاد از آن یاد کرد. اهتمام ویژه به ولایت‌فقیه، نظام اسلامی، دفاع مقدس و درس اخلاق نیز از دیگر ویژگی‌های برنامه جدید حوزه‌های علمیه برشمرده شد.

معاون آموزش حوزه‌های علمیه گفت که  248 مدرسه در سراسر کشور امروز زیر بار برنامه جدید حوزه‌های علمیه هستند و از تدوین و تصویب درختواره دانشی حوزه‌های علمیه هم خبر داد و حتی گفت که این درختواره به تعداد محدودی چاپ شده و فقط بعضی از حضار در جلسه آن را دریافت کرده‌اند!  

قرآن، حدیث، کلام اسلامی، ادیان و فرق و مذاهب، منطق و فلسفه، علوم انسانی اسلامی، فرهنگ، هنر و تمدن اسلامی و فقه و اصول از سرشاخه‌های این درختواره بودند که او فهرست شان را قرائت کرد.

وی در پایان یادآور شد که اصلاح برخی فرایندها، معرفی بیش از 300 استاد ممتحن برای تسهیل روند امتحان شفاهی در سراسر کشور، راه‌اندازی 32 درس رسمی خارج، خارج از قم! دوره مکالمه عربی و گسترش اردوهای آموزشی با همه مشکلات بودجه‌ای نیز در سال گذشته تحصیلی انجام یافته است.

کتاب چهل حدیث حضرت امام و انسان 250 ساله مقام معظم رهبری هم از کتاب‌هایی بود که در مجموعه منابع تحصیلی گنجانده شده‌اند.

ناگفته نماند که حضرت آیت‌الله نوری همدانی در اثنای گزارش معاون آموزش حوزه در ساعت 11:26 وارد سالن اجتماعات شدند و به همین مناسبت صلواتی ختم شد.

11:30 دقیقه بود که مدیر حوزه‌های علمیه در جایگاه قرار گرفت تا سخن بگوید. او خطاب به طلاب گفت: « طلاب باید از مرید بازی‌ها و اقدامات ناصواب دوری کنند؛ مرید و مراد بازی و دعوت به خویش از آسیب‌هایی است که نمی‌توان آن را انکار کرد، بنابراین ما نباید در دام عرفان‌های کاذب و مسلک‌های دروغین و مرید و مرادبازی‌های خارج از مدار شرع قرار گیریم». طلبه‌ها به‌درستی می‌دانستند این تذکر مهم مدیر حوزه‌ها برای چیست؛ چه این‌که ادامه داد: « طلاب ما در سراسر کشور، تحصیل، تحقیق و پیشرفت عمیق علمی را باید مهم‌ترین وظیفه خود به شمار آورند و در کنار آن به تهذیب و رشد اخلاقی بپردازند چراکه اگر در آسمان اخلاق و معرفت پرواز نکنیم و در این بعد عمیق نشویم، ممکن است دانش ما نیز به وبال ما مبدل شود؛ تهذیب و تزکیه نفس و اجتماعی بودن و سیاسی بودن به معنای درست آن، انقلابی عمل کردن و رابطه خوب با مردم به‌ویژه مستضعفان از ابعاد مهم  حوزویان است».

آیت‌الله اعرافی همچنین تصریح کرد که « عده‌ای به بهانه ابتکار و ابداع روش‌های جدید به سمت کارهایی می‌روند که با شئون حوزه و روحانیت سازگار نیست که این شئون باید در فضای مجازی و حقیقی موردتوجه قرار گیرد». طلبه‌های جوان، دیگر حسابی متوجه خطاب مدیر حوزه‌ها شده بودند.

تذکر مهم و کلیدی دیگر امام‌جمعه قم و مدیر حوزه‌های علمیه این بود که: «حفظ جایگاه رهبری و مراجع عظام یک اصل مهم در حوزه است؛ ما به‌نقد معتقد هستیم و شورای عالی و نهادهای حوزه پذیرای نقد و نظر در قلمروهای مختلف هستند ولی از دیگر سو به طلاب جوان می‌گویم که جایگاه مرجعیت و شورای عالی و جامعه روحانیت باید مورد توجه باشد. تعرض به جایگاه‌هایی که از ارکان اداره حوزه و مورد تائید مراجع و بزرگان حوزه هستند کاری ناصواب است ولی این مسئله به آن معنا نیست که به مدیران اشکال و نقد و پیشنهادی ارائه نشود. ».

او خود از تعطیلی زیاد حوزه‌ها انتقاد کرد و در همین حال از حضور جهادی طلاب برای کمک به سیل‌زدگان کشور، قدردانی نمود.

پنج دقیقه‌ای از صحبت‌های مدیر حوزه نگذشته بود که امام‌جمعه دیگر قم و تولیت حرم از در انتهایی سالن وارد شد و همان آخر مجلس میان طلاب نشست اما عکاسان، سوژه را دریافتند و عکس‌های خبری از آیت‌الله سعیدی گرفتند!

ساعت به 12 نزدیک می‌شد که مجری مراسم، از حضرت آیت‌الله نوری همدانی دعوت کرد حضار را به فیض برسانند.

حضرت آیت‌الله نوری سخنان بسیاری مهمی را ایراد کردند که بسیاری از آن‌ها بیان خاطرات از استادان خود و استاد استادان شان بود.

وی ابتدا پیام امام صادق علیه‌السلام به فقهای قم را بازخوانی کرد و در خاطره‌ای از مرحوم آیت‌الله صدر گفت: « من سال 22 که به قم آمدم ساختمانی بود مقابل حرم که روی آن شعری نوشته شده بود به این مضمون «بشارت دردمندان را دوا اینجا شفا آنجا» و طبیب دلسوزی در آنجا بود. شبی یک خانم به در خانه مرحوم آیت‌الله صدر مراجعه می‌کند که شوهرم مریض است و خانه هم سرد است اما خادم وی را روانه می‌کند که صبح بیاید. مرحوم صدر هم خادم را روانه می‌کند که آن زن را برگرداند و بعد خودش همراه می‌شود و شوهر مریض را همان شبانه به دارالشفای مذکور می‌برد و سپس به زغال فروشی می‌رود و کرسی خانه آن بیچاره را گرم می‌کند و می‌فرماید ما همین شب باید به داد مردم برسیم وگرنه فردای قیامت چه پاسخی داریم؟ ».

حضرت آیت‌الله نوری مردم‌داری روحانیت را با این خاطرات به طلاب یادآور شد و در خاطره دیگری از مرحوم آیت‌الله سید حسین کوه کمری، عموی مرحوم آیت‌الله حجت، یاد کرد که گویا ایشان در مسجد محل درس شان، متوجه تدریس بسیار دقیق یک طلبه می‌شود که در درس وی هم حاضر می‌شده است. مرحوم کوه‌کمری وقتی بر منبر درس می‌نشیند به شاگردان می‌گوید یک نفر در این جمع حاضر است که برای استادی از من لایق‌تر و ماهرتر است و او را در جای خود می‌نشاند و این طلبه استاد، همان شیخ انصاری معروف می‌شود!

حضرت آیت‌الله نوری همدانی از شیخ مفید هم یاد کرد که در خواب دیده بود حضرت زهرا در حالی که دست حسنین علیهم‌السلام را گرفته بوده‌اند، فرموده باشند به اینان فقه بیاموز. فردای آن شب در مجلس درس نشسته‌ است که می‌بیند بانویی دست دو فرزندش را گرفته و به شیخ مفید می‌گوید به فرزندانم فقه بیاموز! آن دو شاگرد، سید رضی و سید مرتضی بودند!

این مرجع تقلید، با بیان این خاطره‌ها از استادانش در همدان و قم و علمای سلف، می‌خواست اهمیت چند چیز را بازگو  کند. درس فقه، تهجد و نماز شب، تقوا و نظم، اخلاص و بی‌ریایی، علم‌آموزی و تهذیب نفس، شهادت در راه اسلام و انقلابی بودن، درس ادبیات فارسی و عربی، هم‌نشینی با قرآن و حدیث، تقریر نویسی و شرکت در درس اخلاق، مردمی بودن و پرهیز از اشرافی‌گری.

این استاد درس خارج و مرجع تقلید در پایان سخن، نکات ارزشمندی دیگری را هم گوشزد کرد و گفت: امروز طلاب باید به دیگر مناطق مهاجرت کرده و مردم را با منش دین آشنا سازند. امروز بیشتر کسانی که مرتکب جرم می‌شوند، همان کسانی هستند که از علما و روحانیون فاصله گرفته‌اند، بنابراین اعتقاد به عدم حضور اجتماعی روحانیت نوعی جهل و تجاهل است. طلاب باید در کنار درس، در حد توان خود در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی فعال باشند و خود را از مسائل سیاسی و اجتماعی جدا ندانند؛ امروز حوزه‌های علمیه نباید در برابر ظلم و ستمی که به مسلمانان مظلوم در مناطقی همچون کشمیر و بحرین روا داشته می‌شود بی‌تفاوت باشند.

همچنین این مرجع تقلید از این‌که رسانه‌های استکبار، به‌جای پوشش عظمت عزاداری سالار شهیدان به انتشار تصاویر قمه‌زنی عده‌ای می‌پردازند، انتقاد کرد و هشدار داد که این‌ها می‌خواهند ‌چهره اسلام را خشن جلوه دهند و جریان عاشورا را به حاشیه برانند.

جلسه رو به پایان بود که مجری اعلام کرد در حد 3 دقیقه حضار در جلسه بمانند اما طلاب جوان، دیگر طاقت شان تمام‌شده بود و در حال خروج از سالن بودند. مسئولان و استادان و مدیران، به سمت جایگاه آمدند و آیین رونمایی از کتاب‌های جدید حوزه با حضور آیت‌الله نوری همدانی و دیگر میهمانان، برگزار شد.

بدایه النحو، آشنایی با دانش نحو، درسنامه نحو، کارگاه صرف، صرف کاربردی، درآمدی بر علم صرف، مغنی الاریب، درآمدی بر منطق، دانش منطق، قطعات من البلاغه، دراسات موجزه فی فقه الامامیه، الاساس فی اصول الفقه، حکومت اسلامی آموزش قرائت قرآن و دیگر عناوین، کتاب‌هایی بودند که رونمایی شدند. ساعت 12:50 دقیقه بود که تقریباً سالن جلسات فیضیه خالی شده بود و طلاب و اساتید در صحن مدرسه در حال آماده شدن برای نماز ظهر بودند. آیت‌الله اعرافی هم که از پله‌ها بالا می‌آمد با طلبه‌ها خوش‌وبش می‌کرد. آسانسور هم خراب شد و بعضی اعاظم و پیرمردها منتظر بودند راه بیافتد که خود را برای نماز آماده کنند.

حوزه‌ها که البته چند روز پیش از آغاز محرم، درس‌ها را آغاز کرده بودند و به مناسبت ایام  عزاداری و تبلیغ، یکی دو هفته‌ای تعطیل شده بودند با این مراسم، دوباره تحصیل را در یوم شنبه 23 شهریور از سر گرفتند تا چه‌بسا مرضی و مقبول حضرت حجت (عج) بیفتد!

همچنین جامعه مدرسین به همین مناسبت پیامی صادر کرده که آن هم خواندنی است! /924/ج