خلق و ایجاد هر موجودی برای خداوند سهل است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمد باقر تحریری تولیت مدرسه علمیه مروی، امروز پیش از آغاز درس اسفار مدرسه علمیه مروی با بیان روایتی از کتاب شریف «توحید صدوق» به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: امیرمومنان علی(ع) در فرازی از خطبه نهج البلاغه می فرمایند: لکل شیء منها حافظ و رقیب و کل شی منها بشیء، محیط برای هر شیء از اشیاء حافظ، مراقب و احاطه کننده‌ای است و بعضی از اشیاء بر بعضی دیگر محیط هستند.

آیت الله تحریری با اشاره به رابطه موجودات و اشیاء در کلام امیرمومنان علی(ع)، اظهار داشت: حافظ و مراقب هر شیء مناسب با وجود آن شیء است و در امور جسمانی می‌توان گفت به نوعی هر یک از اشیاء عالم و موجودات به چیزی احاطه دارد مانند احاطه هوا بر اجسام و از بعد دیگر در جهت سعه و ضیق موجودات نیز یک رابطه احاطه و محیطی وجود دارد.

تولیت مدرسه علمیه مروی ضمن بیان بخش دیگری از سخنان حضرت، ابراز کرد: حضرت علی(ع) در ادامه می‌فرمایند: و المحیط بما أحاط منها الله الواحد الصمد الذی لم تغیره صروف الازمان و لم یتکأده صنع شیء کان، و آنکه محیط است بر کل اشیاء محیط، خداوند یکتای بی نیازی است که گردش زمانها در او تغییر ایجاد نمی‌کند و خلقت و آفرینش اشیاء او را به زحمت نیفکنده. در رابطه احاطه، محیط و محاط بودن اشیاء این معنا با تغییر خصوصیات موجودات تغییر پیدا می‌کند.

وی افزود: از این جهت که احاطه، احاطه‌ی مطلق نیست، اما از آنجایی که ذات اقدس الهی احاطه مطلق بر موجودات عالم دارد گذشت زمانها و تغییر موجودات احاطه‌ی او را تغییر نمی‌دهد و خلق و ایجاد موجودات عالم او را به زحمت نمی‌اندازد.

آیت الله تحریری با استناد به کلام امیرمومنان(ع) در خصوص نحوه آفرینش مخلوقات، اظهار داشت: امام علی(ع) فرمودند: انما قال لما شاء ان یکون کن فکان ابتدع ما خلق بلا مثال سبق و لا تعب و لا نصب و کل صانع شیء فمن شیء صنع و الله لا من شیء صنع ما خلق، حق تعالی هر چه را بخواهد باشد می‌گوید باش پس حی می شود، هر چه را آفریده از روی نمونه و مثالی نبوده، همه مخلوقات را ابداع کرده بدون هیچ زحمتی، در حالی که هر که غیر از او هر چه می‌سازد از روی نمونه‌ای بیرونی ساخته در حالی که خداوند مخلوقات را از روی چیزی خلق نکرده است.

تولیت مدرسه علمیه مروی به تفاوت سازه‌های دست بشر و مصنوعات و مخلوقات خداوند متعال پرداخت و گفت: بشر وقتی می‌خواهد چیزی را بسازد و خلق کند بر اساس الگو گرفتن از یک موجود خارجی به فکر ساختن و ایجاد کردن میفتد و بر همان اساس و با الگو گرفتن از آن موجود چیزی را که می‌خواهد، با زحمت فراوان می‌سازد.

وی افزود: در حالی که خلق و ایجاد برای خداوند آسان است، خداوند متعال مانند ما مخلوقات در احاطه زمان، مکان، لوازم و امثال اینها نیست بنابراین آنچه را که بخواهد ایجاد کند تنها اراده می‌کند و موجود می‌شود. از این جهت وجود موجودات عالم ابداعی است یعنی خداوند از روی نمونه و مثال و الگو گرفتن از چیزی نیافریده بلکه همه را به ابداع و اراده خود به یکباره خلق کرده است.

آیت الله تحریری با اشاره به بخش پایانی خطبه حضرت، عنوان کرد: امیرمومنان علی(ع) در این فراز فرمودند: و کل عالم فمن بعد جهل تعلم و الله لم یجهل و لم بتعلم احاط بالاشیاء علما قبل کونها فلم یزدد بکونها علما علمه بها قبل ان یکونها کعلمه بعد تکوینها، هر عالم و دانایی مسبوق به جهل و نیازمند به فراگیری علم است و درباره خداوند جهل و نیاز به فراگیری علم معنایی ندارد، خداوند قبل از ایجاد اشیاء علم داشته، علم خداوند با ایجاد اشیاء اضافه نمی‌شود و علم او قبل و بعد از ایجاد اشیاء تغییری پیدا نمی‌کند.

تولیت مدرسه علمیه مروی در تفسیر و توضیح واژه ابتدع، بیان کرد: واژه ابتدع دو معنا را به ذهن متبادر می‌کند؛ معنای اول اینکه حق تعالی نیازی به چیزی که می‌آفریند ندارد و این آفرینش از روی نیاز نیست، دوم اینکه خداوند متعال در آفرینش نیاز به چیزی که از آن الگو بگیرد نیز ندارد، ابداع در خلقت یعنی آفرینش آغازین و مطلق بدون نمونه و الگوی پیشین.

وی در پایان خاطرنشان کرد: خلقت و ایجاد ابداعی خداوند، نیاز موجودات عالم به شرایط و لوازم را نفی نمی‌کند به این معنا که موجودات عالم نیاز به شرایط و لوازمی دارند که آن شرایط و لوازم را نیز خود خداوند متعال فراهم می‌کند./813/پ202/ب1