سفر هیأتی از دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به یونان و ایتالیا

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه خبری دفتر تبلیغات اسلامی ( تبلیغ نیوز )، ابراهیم علیپور در گفت و گو با خبرنگار ما به خبر انجام این سفر پرداخت که متن این مصاحبه را در ذیل می خوانیم:

* لطفا گزارشی از سفر هیأت اعزامی به یونان و ایتالیا بیان بفرمایید.

در سال ۸۹ همایش بین المللی «مسأله نفس و بدن و آموزه های دینی» را در حوزه اسلام و مسیحیت برگزار کردیم که همایش خوبی بود و همه اساتید داخلی و بسیاری از اساتید خارجی درگیر آن بودند و حدود ۱۲ جلد خروجی داشت.

با توجه به این که همایشی با عنوان «جاودانگی در اسلام و مسیحیت» در  ۱۴ و ۱۵ اسفندماه ۱۳۹۸ از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار خواهد شد، سه سال پیش حجت الاسلام والمسلمین لک زایی «رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» پیشنهادی دادند که در صورت امکان، ارتباطی با اساتید خارجی به خصوص در حوزه مسیحیت یعنی واتیکان و ارتدوکس ها گرفته شود.

لذا با توجه به تجربیات دوستان، سفر به واتیکان و در صورت امکان سفر به یونان، پیشنهاد سازی شد و در این پیشنهاد، همکاری رایزنی های فرهنگی و سفارتخانه ها مهم بود که در سفر دیده شد و موفق شدیم که با همکاری حجت الاسلام والمسلمین واعظی «رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» و حجت الاسلام والمسلمین لک زایی، بنده و حجت الاسلام والمسلمین ثنایی «مدیرکل حوزه ریاست دفتر» به این سفر اعزام شویم.

اهداف این سفر، فراهمایشی دیده شد یعنی این مأموریت تنها در خصوص این همایش نبود چرا که بخش بین الملل همایش را از گذشته فعال کرده و ارتباط گرفته بودیم و حدود ۳۰ چکیده انگلیسی دریافت شده بود؛ هدف این بود که این سفر، آورده متعددی از جمله ایجاد تفاهمات مشترک با دانشگاه ها و دانشکده های فعال در حوزه الهیات دینی و فلسفی داشته باشد که هم دفتر تبلیغات اسلامی از آن بهره برداری کند و هم این که معرفی ظرفیت های داخلی به خارج از کشور باشد، البته مسأله ارتباط با اساتید خارجی هم جزو اهداف این سفر انجام شد و شناسایی شخصیت ها و افراد مثمر ثمر صورت گرفت.

به جهت این که ظرفیت کار را افزایش دهیم و استفاده بهینه کنیم، ارتباط دهی صورت گرفت که پیش همایشی با همکاری یکی از دانشگاه های ایتالیا و حضور پرفسور کامپَنینی "از اسلام شناسان و متفکران معروف ایتالیا" در این کشور برگزار کنیم که چند فرصت برای ما ایجاد می کرد، اولاً این که باعث می شد که پیش همایشِ پر پیمانی به زبان ایتالیایی داشته باشیم، دوم این که یک سری از هزینه ها را طرف ایتالیایی به دلیل مشارکت در این امر، بر عهده بگیرد که پرفسور کامپنینی پیشنهاد کرد که دانشگاه بلونیا مجموعه ای در پالرمو دارد که در حوزه مطالعات الهیاتی، دینی و اسلامی کار می کند و متخصصانی در حوزه فلسفه و الهیات اسلامی و دینی دارند و ما پذیرفتیم که با دانشگاه پالرمو این همکاری را داشته باشیم و پیش همایش «جاودانگی در اسلام و مسیحیت» در آنجا برگزار شد.

با توجه به این که این پیش همایش به کنفرانسی تبدیل شد، طبیعتاً بایستی مقاله ای ارائه می کردیم و بنده مقاله ای با عنوان «رابطه انسان شناسی ملاصدرا با جاودانگی و فرجام شناسی ملاصدرا» ارائه کردم و حجت الاسلام والمسلمین ثنایی نیز مقاله ای با عنوان «تأثیر عقلانیت بر استکمال نفس و جاودانگی انسان از نگاه ملاصدرا» را ارائه کرد و بلوچنی "متخصص ابن سینا و غزالی" مقاله ای در حوزه «نقدهای غزالی بر ابن سینا در حوزه جاودانگی» ارائه کرد.

در جریان نبودیم که در ماه اکتبر، در آنجا فستیوال فلسفی پالرمو برگزار می شود و اتفاقاً سفر ما با این فستیوال همزمان شد و در برخی از آن جلسات هم شرکت کردیم، از جمله این که از ترجمه نامه های خواجه نصیر به صدرالدین قونوی به زبان ایتالیایی رونمایی شد و با ظرفیت های آنجا آشنا شدیم و آنها نیز با ظرفیت های ما آشنایی پیدا کردند؛ همچنین برای فستیوال سال آینده شان با موضوع "الهیات زیست محیطی " دعوت به عمل آوردند.

در ایامی که در پالرمو حضور داشتیم، هزینه اسکان و تغذیه مان بر عهده مؤسسه الهیاتی و دینی آنجا بود، البته در کار فعالیت های مذکور، از مهم ترین کلیساها و رهبران دینی آن مجموعه بازدیدهایی داشتیم و جلساتی با مدیر گروه فلسفه و بخش اسلامی این مؤسسه و همچنین جلسه ای با رییس فستیوال فلسفی شان برگزار کردیم که جلسات مفیدی بود و همکاری ها و ایده های مشترکی در آینده برای ایجاد یک تفاهم نامه را پیگیری خواهیم کرد.

با توجه به این که مؤسسه مذکور در حوزه الهیات اسلامی هم کار می کنند، این مؤسسه کتابخانه ای داشت که بیشتر کتب اهل سنت را دارا بود و همچنین مجموعه آثاری در آنجا مشاهده کردیم که حجت الاسلام والمسلمین شهرستانی «نماینده آیت الله سیستانی در ایران» به پرفسور ملونی «رییس مؤسسه الهیاتی و دینی» هدیه کرده بود و بنا شد که یکسری کتاب هم ما برایشان ارسال کنیم و این مسأله، آورده ای برای ما دارد، چرا که بسیاری از محققان آنها از طریق همین آثار تغذیه فکری می شوند.

بعد از پالرمو به میلان رفتیم و در آنجا با پرفسور کامپنینی «اسلام شناسی معروف در ایتالیا» دیدار داشتیم که جلسه خوبی بود و به مباحث الهیاتی و اسلامی علاقه داشت و طبق گزارشاتی که به ما داده بودند، وی در میان حاکمیت های اسلامی، از حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در گفتمانش حمایت می کند و از اعتبار بالایی برخوردار بود؛ وی برای همایش مذکور مقاله ای خواهد نوشت و در همایش حضور پیدا می کند. 

سفرمان به میلان بسیار کوتاه و در حد چند ساعت بود و از آنجا بلافاصله قراری با رییس دانشکده الهیات لوگانو در سوئیس داشتیم که با میلان نزدیک بود و ملاقاتی انجام شد و مشتاق همکاری بود و پیشنهاداتی ارائه کرد و برای همکاری های علمی در حوزه الهیات به خصوص الهیات عقلی آمادگی داشت که گسترش پیدا کند و قرار شد که پیشنهاداتمان را به صورت مکتوب برای تفاهم ارائه کنیم و تفاهمی ایجاد شود. 

از آنجا به رُم آمدیم و در رم به مناسبت شب اربعین حسینی و ایام عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) چند تجمع بود که در جمع ایرانیان مقیم رُم، بنده به سخنرانی پرداختم و همچنین حجت الاسلام والمسلمین ثنایی در مرکز المهدی(عج) این شهر که ایرانی ها، پاکستانی ها و افغانی ها جمع می شوند، سخنرانی کردند و در مراسم دعای کمیل شرکت کردیم و سعی کردیم که خود را از این ایام دور نگه نداریم و بلکه بتوانیم به عنوان طلبه ای چنین فایده دینی هم ایجاد کنیم.

این سفر، الگوی مدیریت در حوزه سفرهای خارجی بود، چرا که در طول این سفر ۱۵ روزه، حتی یک روز هزینه سفر ندادیم و مهمان مؤسسات، مراکز، سفارتخانه ها، رایزنی و کنسولی بودیم.

ارتباط خوبی با سفارت ایران در رم و واتیکان گرفتیم و با بیات "سفیر ایران در رم" و هاشمی "سفیر ایران در واتیکان" دیدار کردیم.

از دیگر فعالیت ها در این سفر، بازدید از چند دانشگاه معروف پاپی بود که مباحث خوبی مطرح شد و قرار شد که برخی از اساتیدشان به این مقاله بنویسند؛ همچنین بنا شد که مسؤولین دانشگاه ها به لحاظ سازمانی بر روی پیشنهادات ما در راستای مبادلات فکری، فرهنگی، علمی و ایجاد تفاهم مشترک در حوزه های الهیاتی و فلسفی فکر کنند و پاسخ مکتوب دهند.

برای آنها عجیب بود که مجموعه ای به نام دفتر تبلیغات اسلامی حوزه عملیه قم وجود داشته باشد که این مقدار مراکز آموزشی و پژوهشی و همچنین خروجی داشته باشد و چاپ هزار جلد کتاب از سوی دفتر تبلیغات اسلامی را سورپرایز علمی می دانستند و از عدم آشنایی خود با مجموعه دفتر تعجب می کردند.

سپس به مؤسسه مطالعات اسلامی و عربی واتیکان رفتیم؛ مؤسسه ای ایجاد کرده اند که افراد را تا مقطع دکتری جذب می کنند که در اسلام تخصص داشته باشند و برای این که خودشان و بدون قرائت دیگران با آورده های اسلام آشنا شوند. این مؤسسه سالانه ده ها نفر را به عنوان دکتری و کارشناسی ارشد پرورش می دهند که باید به زبان عربی مسلط باشند. از کتابخانه بزرگی این مؤسسه بازدید کردیم و منابعی از شیعه از جمله بحارالانوار، اسفار، مستدرک الوسائل در آن وجود داشت اما منابع علوم عقلی شان کم بود و در خصوص دریافت کتاب ارسالی از سوی دفتر استقبال کردند و می گفتند که "ما به دیده منت می پذیریم و قطعاً یکی از منابع مطالعاتی ما خواهد بود".

بخشی از کار ما در این سفر، بازدید از مجموعه موزه واتیکان، مجموعه امکانات واتیکان و کلیسای جامع آنها بود؛ مجموعه فعالیت هایی که در رم شکل گرفت، بازدید از چند دانشگاه و دانشکده بود.

از رُم به آتن به عنوان مرکز ارتدوکس رفتیم؛ مرکز ارتدوکس شرقی دو کشور است که اروپایی ها به ارتدوکس یونانی تمایل دارند که اتحادیه اروپا است و ارتدوکس دیگری در روسیه قرار دارد که این دو همدیگر را قبول ندارند؛ مرکز اصلی ارتدوکس های اروپایی در یونان است و در آنجا، با یکی از کشیش های معروف در یکی از قدیمی ترین کلیساها ملاقات کردیم و برای قرآنی که به زبان یونانی ترجمه شده، مقدمه زده و به عربی، انگلیسی و ایتالیایی صحبت می کرد و قرار شد که مقاله ای برای همایش مذکور بنویسد.

با آقای نادری "سفیر ایران در آتن" و آقای حلمی "رایزن فرهنگی ایران در آتن" دیدار کردیم؛ همچنین از مرکز تحقیقات آتن که بزرگترین مرکز تحقیقات علوم انسانی و تجربی یونان بود، بازدیدی به عمل آمد و برای همکاری بسیار استقبال کردند و آماده بودند که بتوانند از ظرفیت عظیم دفتر استفاده کنند و ارتباط بیشتری بگیرند و جلسه دو ساعته ای داشتیم.

در آتن، کشیش لبنانی را که در آنجا مسافر بود، ملاقات کردیم و قرار شد که ایشان هم مقاله ای به این همایش ارسال کند.

همچنین، به بزرگترین دانشکده الهیات یونان رفتیم و از آنجا بازدید کردیم و مدیر این دانشکده بسیار استقبال کرد و قرار شد که ارتباط داشته باشیم و مقاله ای بنویسد.

در مجموع، پایان سفر ما به استانبول ختم شد و با برخی از شخصیت های علمی این کشور دیدار و گفت و گو کردیم؛ همچنین با رییس مجموعه کوثر ترکیه ارتباط گرفتیم.

* هدف از این سفر چه بود؟

در مجموع، آنچه که در مجموع در این سفر مورد هدف بود، ارتباط گیری برای همایش، ایجاد زیرساخت ها برای ارتباط علمی در حوزه فلسفه و الهیات و معرفی ظرفیت های دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بود که در این ۳۱ ملاقاتی که در مراکز مختلف داشتیم، با این که تقریباً در کل این دوران سفرمان حتی یک روز هم پول اسکان ندادیم و بالای ۷۰ درصد معیشت و تغذیه مان بر عهده مجموعه هایی بود که مهمانشان بودیم، به نظر می رسد که این سفر آورده خوبی هم به لحاظ علمی و هم به لحاظ عملی در آینده برای دفتر خواهد داشت.

بخش ارتباطمان برای همایش محقق شده است، ما حتی در ذهنیتمان این بود که اگر بتوانیم با یک نفر از ارتدوکس و کاتولیک در این سفر ارتباط بگیریم، خوب است، در حالی که افرادی از جمله پرفسور کامپنینی و برلوچونی و ایوانیا و... قول دادند که برای این همایش مقاله بنویسند و در همایش حضور پیدا کنند؛ البته به تمام این افراد گفته شده که رفت و آمدشان بر عهده خودشان خواهد بود و هیچ گونه هزینه رفت و آمدی را به فردی پرداخت نمی کنیم و با این وجود استقبال کردند و ما نهایتاً هزینه اسکان را در قبال مقاله ارسالی شان قرار خواهیم داد.

* تا چه حد از اهداف این سفر محقق شد؟

اهداف مد نظر برای این سفر، خیلی مناسب پیش رفت و خلاف انتظار صورت گرفت. کاری که در این سفر انجام شد، آن است که گفته شد در صورت تجمیع اساتید در میلان، حاضر هستیم که اساتیدی از قم و تهران برای جمعی دوره الهیات بیان کنند.

به نظر می رسد که در معرفی و شناخت ظرفیت ها بسیار کند عمل کرده ایم؛ حتی بیان وجود تعداد زیادی از مراکز علمی ـ پژوهشی در قم برای آنها تعجب آور بود.

می توانیم ظرفیتی در خارج از کشور بسازیم که نیاز به هزینه هم ندارد و از این ظرفیت ها برای ارائه ظرفیت ها و امکانات خود و معرفی درست از امکانات حوزه علمیه و اسلام عقلانی استفاده کنیم و افرادی را به اینجا بیاوریم که تحت تأثیر این فضا، در کشورشان نیرویی برای الهیات اسلامی باشند؛ به نظر می رسد که این ظرفیت موجود است و فقط نیازمند ارتباط و مدیریت درست است و نیاز به هزینه ای ندارد. 

در این سفر با یک ارتباط کوتاهی خیلی راحت می توان افرادی را به فستیوال های فلسفی با هزینه کشور مقصد فرستاد و آورده هایی را به آنجا برد و ارائه کرد و شخصیت های علمی را شناساند؛ اینها فرصت هایی بود که در این سفر خلق شد و آنها نیز آمادگی دارند، به عنوان مثال، پرفسور کامپنینی گفت که آمادگی دارم که ۲۰ نفر از بزرگان عقلی اروپا را در میلان جمع کنم و شما با هزینه یکی از این دانشگاه ها بیایید برای آنها ایراد سخن کنید.

به نظر می رسد که یک مقدار نیازمند بازنگری در ظرفیت هایمان مخصوصاً در حوزه بین الملل و محبوس نکردن آثارمان هستیم؛ بایستی بسیاری از آثارمان را به زبان انگلیسی ترجمه کنیم؛ اگر بتوانیم سالیانه از هر پژوهشکده یک کتاب را ترجمه کنیم، در چنین سفرهایی می توانیم ۵۰ جلد کتاب همراه با خودمان ببریم و این کار بسیار مؤثر است.

در این سفر، ارتباطات خوبی گرفته شد و انتقال خوبی داده شد و برای همایش و مجموعه های علمی کشور راه را هموار کردیم و سفر را به نوعی مدیریت کردیم که تقریباً جزو سفرهای بی هزینه برای این کار بود./822/ج