آخرین رفت‌و‌آمد‌های بازماندگان برجام
چینی‌ها می‌گویند برجام با خطر فروپاشی روبه‌رو است، اما معاون وزیر خارجه کویت گفته که نشانه‌هایی از آرامش درباره پرونده هسته‌ای ایران دیده می‌شود. در شرایطی که وزیر خارجه عمان دیروز در تهران با ظریف ملاقات کرد، به نظر می‌رسد سه روز مانده به نشست ایران و بازماندگان برجام (۱+۴) در وین، آخرین تلاش‌ها برای نجات توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴ در حال انجام است.
به گزارش خبرگزاري رسا، اوضاع حول توافق هسته‌ای ایران به مرحله حساسی رسیده و نشست روز جمعه بازماندگان برجام در ماندن یا نماندن این توافق نقشی اساسی خواهد داشت. «جوسپ بورل» که از روز یک‌شنبه روی صندلی فدریکا موگرینی در سمت کمیسیونر سیاست خارجی اروپا نشسته، بر لزوم انجام تلاش‌های همه‌جانبه برای «زنده نگه داشتن» برجام تأکید کرد و از ایران نیز خواست همه مساعی خود را در این زمینه به کار گیرد.
بورل در مصاحبه با روزنامه ال‌پاییس اسپانیا که روز یک شنبه منتشر شد، گفت: «ما بیشترین علاقه را برای حفظ و بقای توافق هسته‌ای داریم و از مقام‌های ایرانی هم می‌خواهیم هر چه را که می‌توانند، انجام دهند تا این توافق زنده بماند.» مسئول جدید سیاست خارجی و امنیت مشترک اتحادیه اروپا با اشاره به یک ضرب‌المثل اسپانیایی تصریح کرد: «ما اکنون هر کاری را که می‌توانیم برای حفظ برجام انجام می‌دهیم. ما به دوستان ایرانی خود می‌گوییم که بهترین کار برای آن‌ها این است که اجازه ندهند این توافق بمیرد.» وی هشدار داد: «این یک خطای بزرگ خواهد بود که آن‌ها کاری انجام دهند که به مرگ و نابودی این توافق منجر شود.»راب مک‌ایر، سفیر انگلیس در تهران با لحنی متفاوت، خواستار حفظ برجام شده و از اینکه ایران به تهدید اروپا برای به‌کار‌گیری مکانیسم ماشه واکنش نشان داده، ابراز تعجب کرده است. مک ایر دیروز در توئیتر نوشت: «لحن بعضی عکس‌العمل‌ها به این بیانیه تعجب‌آور است.
ما همواره نگرانی خود را نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران ابراز می‌نماییم ولی «اینستکس» نشان می‌دهد که ما همگی تا زمانی که برجام پا برجاست، در راستای حمایت از تجارت که به نفع همه ایرانیان است فعالیت می‌کنیم.»
ماشینی که همچنان بدون بنزین است
اروپاییان خواستار حفظ توافق هسته‌ای هستند، ولی در تهران، این دیدگاه در حال غالب شدن است که طرف‌های اروپایی، حفظ برجام را بدون هزینه کردن می‌خواهند. دقیقاً یک سال قبل بود که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه خطاب به اروپاییان گفت که نمی‌شود بدون خیس شدن، شنا کرد. از آن زمان به این طرف، مقام‌های ایرانی بار‌ها همین موضع را با زبان‌های مختلف تکرار کرده‌اند، ولی بزرگ‌ترین چیزی که تاکنون عاید تهران شده، سازو کار مالی اروپاییان موسوم به اینستکس است که مجید تخت‌روانچی، نماینده ایران در سازمان ملل آن را به «ماشینی بدون بنزین» تشبیه کرد. حتی الحاق چند روز قبل شش کشور اروپایی هم هیچ تغییر ملموسی برای ایران به وجود نیاروده و ماشین اینستکس همچنان بدون بنزین است.
ایران در واکنش به این اوضاع از اردیبهشت ماه ۱۳۹۸، گام‌های تعدیلی در توافق را شروع کرد، گام‌هایی که مقام‌های ایرانی می‌گویند آن‌ها را در چارچوب ماده ۳۶ توافق هسته‌ای برداشته‌اند. اروپاییان تا گام سوم صرفاً به ابراز نگرانی از گام‌های تعدیلی ایران پرداختند، ولی گام چهارم، نشان داد که اروپاییان گام‌های ایران را جدی گرفته‌اند. کار به جایی رسید که منابع خبری ماه سپتامبر نوشتند که دیپلمات‌های اروپایی به ایران هشدار داده‌اند که در صورت ادامه گام‌های بعدی، از برجام خارج خواهند شد. حالا این هشدارها، شکل و شمایل علنی گرفته تا جایی که ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه چهارشنبه قبل تهدید کرد: «ایران هر دو ماه یک بار یک شکاف جدید ایجاد می‌کند و اوضاع به جایی رسیده است که من به صراحت می‌توانم بگویم که ما به فعال‌سازی مکانیسم ماشه تحریم‌های اقتصادی فکر می‌کنیم.»
نقطه عطف وین
با وجود تهدید اروپاییان برای به‌کار‌گیری مکانیسم ماشه، به نظر می‌رسد آن‌ها دیپلماسی گسترده‌ای برای حفظ برجام به کار گرفته‌اند و احتمال ورود طرف‌های غیربرجامی در این دیپلماسی در این بین منتفی نیست. سکوت یک هفته‌ای دونالد ترامپ در قبال آشوب‌های ایران در حالی که او از هر فرصتی برای پیشبرد دیپلماسی توئیتری خود استفاده می‌کرد، یک قرینه جدی در این باره است. در حالی که عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران این هفته برای رایزنی با طرف‌های چینی به پکن رفت و دیروز «هوا، چون یینگ» سخنگوی وزارت خارجه چین به صراحت گفت که «دو طرف درباره برجام تبادل نظر کرده و به توافقات زیادی رسیده‌اند». هرچند سخنگوی وزارت خارجه چین با اشاره به «خروج امریکا از برجام و اعمال فشار حداکثری بر ایران» گفته این اقدام امریکا باعث «وخامت وضعیت موضوع هسته‌ای ایران شده و برجام نیز با خطر فروپاشی روبه‌رو است»، ولی ظاهراً طی روز‌های باقی مانده تا نشست بازماندگان برجام در وین، دیپلماسی همچنان در جریان است. «یوسف بن علوی» وزیر خارجه عمان دیروز به تهران آمد و با محمدجواد ظریف گفتگو کرد.
از جزئیات ملاقات ظریف با بن‌علوی گزارشی منتشر نشده، ولی او در ملاقات با ظریف شرایط منطقه‌ای را نیازمند گفتگو و تفاهم هر چه بیشتر دانسته و گفته است: «در این زمینه برگزاری یک کنفرانس جامع و فراگیر با حضور همه کشور‌های ذی‌نفع می‌تواند مفید باشد.» ظریف نیز در واکنش گفته است: «جمهوری اسلامی ایران از هر حرکت و ابتکاری که با حسن نیت در راستای کاهش تنش‌ها در منطقه انجام شود، استقبال و به آن کمک خواهد کرد.»آنچه بیش از هر چیز بحث‌ها حول برجام را جدی کرده، سخنان معاون وزیر مشاور در امور خارجه کویت است که گفته نشانه‌هایی از آرامش درباره پرونده هسته‌ای ایران دیده می‌شود. «خالد الجارالله» توضیح بیشتری در این باره نداده که مقصود او از پرونده هسته‌ای، تنش‌ها و اتفاقات اخیر در ماه‌های گذشته در منطقه است که در نتیجه خروج امریکا از توافق هسته‌ای است یا مسائل دیگر. او به دیپلماسی عُمان نیز اشاره کرده و گفته است: «تلاش‌های عمانی‌ها در این خصوص نیز قابل تقدیر است.»
سه روز مانده به نشست ۱+۴ با ایران در وین، به نظر می‌رسد این نشست یک نقطه عطف در ماندن یا نماندن برجام خواهد بود. سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه هفته قبل با اشاره به مذاکراتی که ظاهراً بیرون از لنز دوربین‌ها جریان دارد، گفته بود: «ما به طرف‌های غربی گفته‌ایم هیچ تعارف و مماشاتی در راستای حقوق ملت‌مان نداریم. مذاکراتی در حال انجام است که اگر به نتیجه نرسد، تکیه بر منابع داخلی و گام‌های بعدی کاهش تعهدات هسته‌ای مدنظر قرار خواهد گرفت.» او گفته است: «باب مذاکرات همچنان باز است، اما هنوز نتیجه مشخصی به دست نیامده است... اگر دیپلمات‌ها بتوانند راهی پیدا کنند کمکی برای کشور خواهد بود و اگر نتوانستند که هیچ.»/1360//101/خ
منبع: روزنامه جوان
ارسال نظرات