نخبه نمایی و ژن‌های خوب آفت پست‌های مدیریتی
نخبگان زمانی می‌توانند برای جامعه خود موثر باشند که در بطن جامعه حضور داشته و بتوانند نقش ایفا کنند. اما درحال حاضر این سؤال مطرح می‌شود که برای حضور در مسئولیت‌های مختلف، عضویت در یک خانواده نخبه هم کفایت می‌کند؟
به گزارش خبرگزاري رسا، نخبگان زمانی می‌توانند برای جامعه خود موثر باشند که در بطن جامعه حضور داشته و بتوانند نقش ایفا کنند. اما درحال حاضر این سؤال مطرح می‌شود که برای حضور در مسئولیت‌های مختلف، عضویت در یک خانواده نخبه هم کفایت می‌کند و به‌اصطلاح رایج شده، ژن خوب بودن باعث فائق آمدن از پسِ مسئولیت‌های محوله به اشخاص می‌شود؟
شایسته‌سالاری در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی که توسط رهبر معظم انقلاب صادر شد، راه اصلی پیشرفت کشور معرفی شده و لازمه رسیدن به جامعه تراز نظام اسلامی، بهره‌گیری از ظرفیت شایستگان و نخبگان است.
معضلی به نام نخبه‌نمایی
در حال حاضر با پدیده‌ای به‌نام نخبه‌نمایی مواجه هستیم و چنین شرایطی موجب ایجاد گروهی از افراد شده که به ظاهر در جایگاه نخبگی قرار گرفته اما به واقع نخبه نیستند و فقط رفتار نخبگان را تقلید می‌کنند. این کار علاوه‌بر اینکه به شایسته‌سالاری ضربه می‌زند موجب فریب افکار عمومی نیز می‌شود، بزرگترین گناه و جفای نخبه نمایان است که به جامعه علمی کشور عرضه می‌گردد.
وقتی جامعه به سمت گروه‌گرایی، جناح‌گرایی و قبیله‌گرایی سوق داده شود، افراد صرفاً به‌واسطه روابط مختلف بر دیگران ترجیح داده می‌شوند و نگاه‌ها به همه مسائل سیاست‌زده خواهد شد. در چنین شرایطی به خروجی کارها و خدمت به مردم خیلی اهمیت داده نشده و شایسته‌سالاری در این شکل مدیریت اولویت نخست نیست بلکه در اولویت‌های آخر قرار می‌گیرد و فرصتی برای حضور و گردش نخبگان فراهم نمی‌شود.
به عقیده کارشناسان، تأثیرگذاری بیشتر نخبگان در اجتماع نیازمند عزم ملی و مطالبه عمومی برای حضور آنها در مدیریت جامعه بر مبنای نظام شایسته‌سالاری است.
احمد علیرضابیگی نماینده مردم تبریز و عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «مسئولیت در اصل، امانت الهی است و باید برای رضای خداوند مورد پذیرش قرار گیرد.»
وی ادامه می‌دهد: «اگر کسی پست و منصبی را در نظام جمهوری اسلامی به دست می‌آورد باید برای رضای خداوند باشد که در امتداد آن رضایت مردم قرار می‌گیرد و اگر غیراز این باشد سبب خشم خداوند خواهد بود.»
نماینده مردم تبریز می‌افزاید: «دور از عدالت است که کسی بدون آنکه توانایی انجام یک مسئولیت را داشته باشد، صرفاً برای به دست آوردن آن منصب تلاش کند.»
علیرضابیگی تصریح می‌کند: «مشکلاتی که امروز در جامعه داریم به‌خاطر فقدان همین توانایی و قابلیت‌هاست و حضرت آقا دقیقاً افرادی را مورد خطاب قرار دادند که برای ورود به مجلس بدون آنکه صلاحیت داشته باشند برای نمایندگی در مجلس شورای اسلامیسر و دست می‌شکنند. البته فرمایش رهبری ابعاد بزرگتری دارد و در اصل، همه مسئولیت‌ها را دربر می‌گیرد و امروز اگر دولت ما از عهده ادای مسئولیتی که به او سپرده شده بر نمی‌آید و جامعه ما امروز در تنگنا به سر می‌برد به‌خاطر همین عدم صلاحیت‌ها است.»
نماینده مردم تبریز تأکید می‌کند: «سهم عمده مشکلات امروز بر عهده قوه مجریه و مسئولیت‌های اجرایی است و پس از آن نظارت مجلس. بنابراین قرار نگرفتن نیروهای شایسته در جایگاه‌های خود بسیار مشکل زاست و از رهگذر آن هزینه‌های هنگفتنی به کشور تحمیل می‌شود.»
ورود افراد فاقد صلاحیت به مجلس ممنوع!
مجلس در نظام جمهوری اسلامی ایران از اهمیت ویژه و والایی برخوردار بوده و محور بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌هاست. مجلس نقش ریل‌گذاری برای دولت را به عهده دارد و پایگاه اساسی حضور و مشارکت واقعی مردم در تصمیم‌گیری‌ها و مظهر اراده ملی است.
اصول مصرح در قانون اساسی در مورد مجلس، بیانات رهبرکبیر انقلاب، حضرت امام خمینی(ره) و بیانیه‌ها و سخنان رهبر معظم انقلاب، بهترین دلیل و گواه درباره اهمیت و جایگاه حساس و سرنوشت‌ساز مجلس، نقش آن در صلاح و فساد جامعه، نظارت بر امور و اصلاح آنها و همچنین برخورد قاطع و دلسوزانه با مسائل کشور است.
اما اگر در اثر علت‌های گوناگون پای افراد فاقد صلاحیت به مجلس باز شود چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا اساساً صرف ارتباط فامیلی با برخی نخبگان می‌تواند کارایی فرد را در مناصب بالا و مهم دولتی بالا ببرد و تضمینی باشد برای اینکه یک نماینده بتواند مدافع منافع ملت باشد؟
به شکل معمول، بسیاری از کاندیدا‌های انتخابات مجلس بر اساس تجارب و توانایی‌های خود در طول مدت کاری، مدیریتی و پژوهشی پا به عرصه می‌گذارند تا در معرض انتخاب مردم قرار بگیرند. اما حضور فرزندان و نزدیکان برخی مسئولان در انتخابات مجلس، باعث شده تا بسیاری از مردم این سؤال را مطرح کنند که آیا تنها سرمایه این افراد، پست مدیریتی پدر و استفاده از نام و نشان آنهاست؟ سؤالی که این روزها به شکل گسترده در فضای مجازی به چشم می‌خورد.
البته مسئله حضور فرزندان و نزدیکان مسئولان در عرصه انتخابات مختص به انتخابات مجلس یازدهم نیست. بلکه در دوره‌های قبل نیز بسیاری از نزدیکان مسئولان در انتخابات شرکت کرده و مردم با خاطرات خوبی که از اوایل انقلاب و برهه‌های خاصی از عملکرد مسئولان داشتند با اعتماد، به نزدیکان آنها نیز رای دادند.
لزوم حضور متخصصان دلسوز در انتخابات
بدون شک اگر کسی برای منصبی خود را شایسته‌تر از دیگران می‌داند، لازم است آن را مطرح کرده و با در نظر گرفتن بار سنگین و دینی که از سوی مردم و خدا بر گردن اوست وارد میدان شود.
به‌طور مثال حضرت یوسف(ع) وقتی که از زندان آزاد شد و پادشاه مصر درصدد واگذاری مسئولیتی به او شد، فرمود: «مرا سرپرست خزائن سرزمین مصر قرار ده، که نگه‌دارنده و آگاهم.»
امین اسدی، فعال سیاسی در این‌باره می‌گوید: «توان مدیریتی ندارید مسئولیت نپذیرید. این سخن رهبر انقلاب مصداق همان آیه‌ای از قرآن کریم است که حضرت یوسف(ع) از پادشاه خواست وی را به وزارت کشاورزی مصر و تصدی انبارهای غله ، منصوب کند (قال اجعلنی علی خزائن الأرض) اما چون توان و تخصص را در خود دید و می‌دانست از عهده این موضوع مهم بر می‌آید، خود را پیشنهاد داد.»
او می‌افزاید: «این در حالی است که امروز شاهد سیلی از جمعیتی هستیم که بیشتر از گذشته احساس تکلیف کرده‌اند و خود را به صف نام‌نویسی برای انتخابات مجلس رسانده‌اند. دانش و امانت‌داری، شرط تصدّی بر امور جامعه است که این دو به توان مدیریتی بازمی‌گردد. اما تعهد بدون تخصص و دانش و نیز تخصص بدون تعهد، کارساز نیست. و هرکسی که متعهد و متخصص باشد و علاوه‌بر این توان مدیریتی داشته باشد باید مسئولیت را بپذیرد. در غیراین صورت چنین فردی با عدم ورود به موقع، هم به خود و هم به جامعه جفا کرده و جلوی پیشرفت جامعه در زمینه‌های گوناگون را می‌گیرد.»
این فعال سیاسی تصریح می‌کند: «مسئولیت‌پذیری، یکی از ویژگی‌های مهم شخصیتی است. این خصیصه در موفقیت ما نقش عمده‌ای ایفا می‌کند. حتماً با افرادی مواجه شده‌اید که به دقت وظایفشان را انجام می‌دهند و نیازی به تذکر دیگران ندارند. اینها افراد مسئولیت‌پذیری هستند و حتماً اشخاصی را هم دیده اید که به وظایف خود اهمیتی نمی‌دهند و برای مسئولیتی که بر عهده دارند هیچ ارزشی قائل نیستند. این دسته از افراد، بی‌مسئولیت نامیده می‌شوند که نمونه آن را در برخی مناصب اصلی دولتی شاهد هستیم.»
اسدی اضافه می‌کند: «یک الزام و تعهد درونی از سوی فرد برای انجام مطلوب همه فعالیت‌هایی که بر عهده اوست گذاشته شده است و این نشان می‌دهد که مسئولیت‌پذیری از درون فرد سرچشمه می‌گیرد.»
وی تأکید می‌کند: «در یک جمله می‌شود گفت؛ مسئولیت‌پذیری یعنی منِ مسئول صد‌در‌صد تمام ظرفیت و توانم را خرج آن مسئولیتی که پذیرفته‌ام نمایم. اما واقعاً آیا امروزه این‌گونه است؟»
این فعال سیاسی ادامه می‌دهد: «باید مدیریّت جهادی را بر دیوان‌سالاری‌های فرسوده ترجیح بدهیم؛ این یکی از اولویت‌های کشور و رهبر انقلاب است که همچنان اصرار بر مدیریّت جهادی دارند. باید مدیران جهادی پا به میدان بگذارند و خود را معرفی کنند و مسئولیت بپذیرند، نه افراد فرسوده که نه توان مدیریتی دارند نه مسئولیت‌پذیری.»
اسدی خاطرنشان می‌کند: «رهبر انقلاب در بخشی از بیانات‌شان می‌فرمایند؛ مدیریت باید شجاعانه، امیدوارانه، جهادی، با اِشراف میدانی بر مشکلات باشد. خیلی از مشکلات را در اتاق اداره و مدیریت پشت میز نمی‌شود فهمید بلکه باید رفت در صحنه، در عرصه، تا مشکلات را بتوان لمس کرد و امروز ما به چنین افراد مسئولی در پست‌های بزرگ و کوچک نیازداریم.»
مردم و انتخاب افراد شایسته
از منظر دیگر، نفس انتخابات، اهمیت دادن به خواسته و رای ملت است. انتخابات موجب تقویت پایه‌های مردمی‌نظام می‌شود، میدان را برای فعالیت سلیقه‌های جدید باز می‌کند و مجال طرح دیدگاه‌های مختلف را فراهم می‌آورد. این امر باعث می‌شود مردم به نظام سیاسی‌شان اعتماد کنند و آن را از خود بدانند و در مصائب و شدائد، پشتیبان آن باشند.
برخی صاحب‌نظران معتقدند؛ آنچنان‌که عموم مردم می‌پندارند که تمام کسانی که از فیلتر تأیید صلاحیت‌ها می‌گذرند، افراد صالحی بوده و برای تصاحب کرسی‌های مجلس مناسب هستند، پندار دقیقی نیست. زیرا گذر از فیلتر تایید صلاحیت‌ها به معنی داشتن حداقل شرایطی است که قانون تعیین کرده، اما رأی‌دهندگان باید در پی انتخاب بهترین‌هایی باشند که حداکثر شرایط را داشته باشند. به عبارتی ما باید در پی انتخاب اصلح باشیم.
کم‌رنگ شدن شایسته‌سالاری، موجب شده تا نیروهای شایسته حتی اگر زمینه‌ای هم برای ورود به عرصه مدیریتی و انتخاباتی داشته باشند از این حوزه کنار بکشند. استدلال برخی از این افراد این است که عرصه مدیریت و انتخابات بسیار سطحی شده است./1360//101/خ
منبع: کیهان
ارسال نظرات