جلد دوم کتاب «حکمت تطبیقی و مقارنه ای» منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، مؤسسه بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم جلد دوم کتاب «حکمت تطبیقی و مقارنه ای» نوشته یحیی کبیر را منتشر کرده است.

حکمت تطبیقی و مقارنه ای بررسی وجود شناختی و معرفت شناسی و شناخت حکمت عام و خاص، با روش مقایسه و معاینه بین مکاتب فلسفی مشاء و اشراق و متعالیه از طرفی، و بین فلسفه اسلامی و فلسفه غرب و شرق، از طرف دیگر، با تفوق و برتری حکمت متعالیه صدرایی است. البته توجه خاصی هم به هرم هستی اهل عرفان شده است، مخصوصاً زوایای پنهان اندیشه فلسفه علامه طباطبائی، علامه شهید مطهری، دکتر مهدی حائری یزدی و استاد مصباح یزدی در آن روشن و تبیین شده است، در نهایت سیر اندیشه فلسفی در بستر حکمت متعالیه صدرایی و حاجی سبزواری در آن، غایت مؤلف در تألیف و تصنیف کتاب می باشد.

این اثر در دو جلد منتشر شده که در جلد اول سه بخش و 12 فصل منتشر شد و جلد دوم آن در سه بخش و 9 فصل روانه بازار نشر شد.

ساختار کتاب:

در جلد دوم کتاب «حکمت تطبیقی و مقارنه ای» که در ادامه جلد اول است، ابتدا به ادامه بخش سوم از جلد اول پرداخته شده است که به هستی شناسی می پردازد که مشتمل بر فصل پنجم می باشد که از جمله مباحث این فصل می توان به معنای ضرورت و امکان، منشأ ضرورت و امکان، قانون علیت و معلولیت، ضرورت بالذات و بالغیر، اصالت وجود و ضرورت و امکان اشاره کرد.

بخش چهارم با عنوان «علت و معلوم» دارای 10 فصل اعم از مفهوم علت و معلول، اهمیت اصل علیت، حقیقت رابطه علیت، راه شناختن علت های مادی، احتیاج به علت، تلازم علت و معلول، مناسبات علت و معلول، احکام علت و معلول، علت فاعلی و علت غایی است.

عنوان پنجمین بخش از این اثر تحت عنوان «مجرد و مادی» است که در هشت فصل مشتمل بر تفسیر مجرد و مادی، چیستی مکان، چیستی زمان، انواع جواهر، نظریات فلاسفه درباره ماده و صورت، نظریات فلاسفه درباره عرض، حقیقت علم و اتحاد عالم و معلوم تدوین شده است.

از جمله عناوین مباحث این اثر عبارت از حقیقت مکان، نظریه صدرالمتألهین، جوهر جسمانی و نفسانی، دو برهان بر تجرد نفس، قاعده امکان اشرف، جوهر مثالی، حقیقت علم حضوری و حصولی، معضل وجود ذهنی، حمل شایع ذاتی و بالعرض، محال بودن تسلسل، نظریه ارسطو درباره علت غاتی ویژگی جسمانیات و مجردات، راه شناختن رابطه علیت، قانون علیت، تقارن علت و معلول، سخنیت علت و معلول، منشأ اعتقاد به رابطه علیت در مادیات، تقریر برهان اسدّاخصر و... است.

برشی از کتاب:

هدفمندی جهان

بر اساس اینکه فلسفه در حقیقت علم به علل است، هدف داری جهان نیز پیرو بحث علت غایی، شکل می گیرد، زیرا قواعد علیت گرداگرد جهان و موجودات را فراگرفته است. چنانکه فرانسیس بیکن در «حياء علوم کبیر» می گوید: منشأ تمام مباحث اصلی حکمت، فهم عليت است.

علت غایی به معنایی که ذکر شد مخصوص افعال اختیاری است. بنابراین اگر فاعل مختار نباشد، مبحث علت غایی و هدفمند بودن افعال نیز بی اساس و بی معنا می شود ولی از سخنانی که از ارسطو نقل شده چنین بر می آید که وی برای افعال طبیعی هم قائل به علت غایی بوده و پیروان مشائین هم از او تبعیت کرده اند و انکار علت غایی برای افعال طبیعی را به منزله اتفاقی بودن آنها تلقی نموده اند و در مقابل قول به اتفاقی بودن حوادث طبیعی که به صورت های مختلفی از دموکریتوس و امید کلس و اپیکورس، نقل شده، برای همه پدیده ها، علت غایی اثبات کرده اند.

گفتیم که فاعل ها یا ارادی هستند یا غیرارادی و اما فاعل های غیرارادی فاقد فعل اختیاری هستند و در نتیجه علت غایی نیز در فعل آنها نقشی ندارد اما سخن ارسطو با این مطلب تفاوت دارد. اساسا باید روشن شود که غایت برای موجودات به چه معنایی است؛ در فلسفه گفته شده موجودات عالم دارای سه نوع حرکت اند: حرکت وضعی، حرکت انتقالی و حرکت غایی. ارسطو نیز با توجه به اقسام حرکت می گوید: هر موجود متحرکی، غایتی دارد. اکنون باید مشخص شود که آیا علت غایی در طبیعیات، همان غایت است یا خیر؟ اما استاد مصباح به این نکته که در طبیعیات علت غایی و غایت واحد هستند التفات نکرده اند ولی علت غایی و غایت و موجودات فاعل مختار، جدای از یکدیگر هستند، زیرا فاعل مختار دارای نفس، میل و رضایت است. از این رو، مقصود ارسطو از این که برای افعال طبیعی (در موجودات غیرمختار) هم قائل به علت غایی است، در واقع یکی دانستن غایت و علت غایی برای موجودات طبیعی است.

تجرد ادراک

با بررسی اقسام علم و توجه به یگانگی علم حضوری با ذات عالم مجرد، و کیف نفسانی بودن علم به معنای اعتقاد و به معنای صور و مفاهیم ذهنی، و توجه به این که نسبت و حکم، نقش رابط را میان آنها ایفا می کنند، مجردبودن همه اقسام علم، روشن گردید و در واقع تجرد آنها از راه تجرد عالم به ثبوت رسید. اما راه های دیگری نیز برای اثبات تجرد علم و ادراک، وجود دارد که اینک به ذکر بعضی از آنها می پردازیم و باید این نکته را در مقدمه یادآور شویم که واژه های علم و ادراک در این مبحث، مرادف با یکدیگر به کار می روند و شامل احساس و تخیل و تعقل می شوند.

مؤسسه بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم کتاب «حکمت تطبیقی و مقارنه ای» نوشته یحیی کبیر را در 607 صفحه با شمارگان 500 نسخه به قیمت 90000 تومان روانه بازار نشر کرده است.

علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب می‌توانند به آدرس قم، چهار راه شهدا، فروشگاه مرکزی مؤسسه بوستان کتاب، و دیگر شعب این مؤسسه در تهران، مشهد و اصفهان و یا به آدرس اینترنتی این مؤسسه به نشانی www.bustaneketab.ir مراجعه کنند و یا با شماره تلفن 02531151187 و 02531151250 تماس حاصل نمایند./822/ن602/ف