سرمایه گذاری وجوهات؛ آری یا نه؟

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، وجوهات شرعیه (خمس، اوقاف، نذورات و ...) از دیرباز مهم ترین و شاید تنهاترین منبع مالی حوزه های علمیه به شمار می آمد و ضامن استقلال اقتصادی حوزه بوده که جزو افتخارات روحانیت محسوب می شود.

با این حال درآمد حوزه علمیه از طریق وجوهات شرعی در هیچ عصری کفاف نیازمندی های اولیه حوزه علمیه و طلاب را نداده و روحانیت همواره با مشکلات اقتصادی فراوان دست و پنجه نرم کرده؛ در شرایط دشوار معیشتی راه تفقه و تلبیغ دین را به پیش برده است. مخصوصا با توجه به اینکه وجوهات مستقیماً وابسته به توانمندی مالی و درآمد مردم است، هر گاه وضعیت معیشتی مردم آسیب دیده است پرداخت وجوهات نیز متاثر از این اتفاق بوده است.

در حال حاضر با وجود بحران های مالی ناشی از تورم و نبود اشتغال و مخصوصاً بحران کرونا، به نظر می رسد حوزه علمیه برای پایداری خود و تأمین نیازهای مالی طلاب و روحانیون باید به فکر راهکارهای دیگری باشد. برخی از طلاب معتقدند باید دفاتر مراجع عظام، عین پول وجوهات را به عنوان شهریه پرداخت نکنند و با انجام فعالیت های سالم اقتصادی هم گامی در رونق بخشی به عرصۀ اقتصاد ایفا کنند، هم اشتغال زائی را در دستور کار خود قرار دهند و هم بتوانند منابع پایدار برای تامین نیازهای مالی طلاب ایجاد کنند.

در نگاه اول سرمایه گذاری وجوهات شرعی و کسب درآمد از این طریق می تواند پاسخگوی بسیاری از معضلات اقتصادی حوزه علمیه باشد؛ درآمد مستمری را برای این نهاد ایجاد کند و تا حدودی زیادی دغدغه های معیشتی طلاب را رفع نماید. به همین جهت یکی از سؤالاتی که همواره اذهان طلاب را به خود مشغول کرده چرایی عدم سرمایه گذاری وجوهات و ایجاد یک منبع پایدار از این طریق است؛ البته پاسخگویی به این سؤال آسان نیست.

سرمایه گذاری وجوهات در حوزه علمیه چالش های خاص خود را دارد؛ چالش هایی فقهی، اجتماعی و سیاسی! همین پیچیدگی و چند وجهی بودن این مسأله، مسؤولان حوزه را وادار کرده تا علاوه بر مسائل فقهی، در تصمیم گیری خود، تبعات فرهنگی و اجتماعی این کار را نیز مدنظر داشته باشند.

برخی معتقدند سرمایه گذاری وجوهات توسط دفاتر مراجع، سبب خدشه دار شدن شخصیت مراجع و حوزه علمیه در اذهان مردم شده و ارتباط میان حوزه و مردم را مختلّ می کند. مخصوصاً با توجه به جریان های معاند که از هیچ بهانه ای برای تخریب وجهۀ حوزه علمیه غفلت نمی کنند؛ این گروه اعتقاد دارند حوزه علمیه همواره باید چهره ساده خود را در میان مردم حفظ کنند تا همچون گذشته، به عنوان یک ملجأ مردمی در جامعه شناخته شود.

بر اساس این نگاه توانمندی مالی و برخوردار شدن حوزه علمیه از املاک، کارخانجات و اموال دیگر می تواند، مقدمات تضعیف اعتماد عمومی مردم نسبت به حوزه علمیه را فراهم کند.

برخی نیز معتقدند سرمایه گذاری وجوهات مصداقی از تصرف غیر شرعی در وجوهات می باشد و نباید به آن تن داد. در هر صورت به نظر می رسد این مسأله، باید توسط اندیشمندان و کارشناسان مورد توجه و تحلیل قرار بگیرد تا بتوان راهکاری مناسب از حیث شرعی، اخلاقی و اجتماعی برای این معضل ارائه داد./1350/ی703/ف