مناسبات ایران و چین در یک سالی که گذشت

در یک سالی که گذشت شاهد اتخاذ مواضع از سوی چین در حمایت از برجام و مخالفت با تحریم‌های اعمالی علیه ایران بودیم. چین همچنین به قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران رای منفی داد.

نیم نگاهی به مناسبات دو کشور در یک سال گذشته

محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران ۲۷ فروردین در تماس تلفنی با «وانگ یی» وزیر خارجه چین درباره تحولات افغانستان، مبارزه با کرونا و تحریم‌های آمریکا گفت‌وگو کرد. ظریف همچنین در این خصوص از کمک پکن به تهران در مقابله با ویروس کرونا و محکوم کردن تحریم‌های آمریکا علیه ایران قدردانی کرد.

وزیر امور خارجه چین هم با بیان اینکه ایران و چین شرکای راهبردی هستند گفت که این دو کشور همواره پشتیبان یکدیگر هستند.

در پی تلاش‌های آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران، نمایندگی چین در سازمان ملل متحد اردیبهشت با این تلاش‌ها مخالفت کرد. 

«سید عباس موسوی» سخنگوی سابق وزارت خارجه ایران چهارم خرداد هرگونه مداخلات خارجی در امور داخلی جمهوری خلق چین و خدشه به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی این کشور را محکوم و بر اجرای قانون و حفظ نظم در جهت ثبات، رفاه و امنیت مردم هنگ کنگ تاکید کرد.

در ادامه مخالفت‌های دولت‌های روسیه و چین با تلاش‌های غیرقانونی آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های لغو شده سازمان ملل علیه ایران ذیل توافق هسته‌ای، وزرای خارجه روسیه و چین ۲۱ خرداد در نامه‌هایی به اعضای شورای امنیت سازمان ملل، درباره تلاش‌های آمریکا برای سوءاستفاده از این شورا به منظور احیای تحریم‌ها علیه ایران و همچنین نابود کردن برجام هشدار دادند. 

* نامه وانگ یی به دبیرکل و رئیس دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل و رای منفی چین به قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی

نمایندگی چین در سازمان ملل نیز ۲۳ خرداد ماه اعلام کرد که وزیر خارجه این کشور طی نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل و رئیس دوره‌ای شورای امنیت، تاکید کرده که واشنگتن به دلیل خروج از برجام، حقی برای درخواست احیای تحریم‌ها ندارد.

چین همچنین به اولین قطعنامه ضد ایرانی پیشنهادی سه کشور اروپایی به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به بهانه عدم همکاری با تحقیقات آژانس رای منفی داد و نمایندگی دائمی چین در وین ۳۰ خرداد ماه از تصویب قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران ابراز تاسف کرد و از تاثیر چنین اقدامی بر برجام هشدار داد.

سخنگوی وزارت خارجه چین دوم تیر ماه با یادآوری خروج آمریکا از برجام تأکید کرد این کشور از هیچ حقی برای درخواست از شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران برخوردار نیست.

چهارم تیر ماه ظریف و همتای چینی به صورت ویدئو کنفرانس گفت‌وگو کردند

ظریف در توئیتی به زبان چینی درباره این گفت‌وگو نوشت: « بر سر تعمیق روابط استراتژیک همه‌جانبه بین دو کشور، ارتقای برنامه همکاری دوجانبه ۲۵ ساله و تقویت حمایت متقابل در امور بین‌الملل به اجماع نظر رسیدیم. ما بر حمایت خود از توافق هسته‌ای ایران، چندجانبه گرایی و قوانین بین‌المللی مجدداً تاکید کرده و به صورت مشترک با یکجانبه‌گرایی و تضعیف توافق هسته‌ای ایران مخالفت کردیم».

وزیر خارجه چین هم در این گفت‌وگوی ویدئویی ضمن مخالفت پکن با تغییر مفاد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، تصریح کرد: آمریکا حقی برای توسل به سازوکارهای پیش بینی شده در برجام را ندارد.

از سوی دیگر، نماینده چین در سازمان ملل متحد دهم تیر ماه در نشست شورای امنیت با موضوع اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت با تلاش آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران مخالفت کرد.

سخنگوی وزارت خارجه چین ۱۷ تیر ماه نیز تأکید کرد آمریکا مقصر تنش‌های فعلی بر سر برجام است.

* انتشار متنی از پیش نویس سند همکاری ایران و چین در رسانه‌ها و واکنش تهران

پس از آنکه متنی در برخی رسانه‌ها و فضای مجازی در خصوص پیش نویس سند برنامه جامع همکاری بین ایران و چین منتشر شد، سید عباس موسوی سخنگوی وقت وزارت خارجه گفت تا قبل از نهایی شدن مذاکرات ایران و چین هیچ متنی اعتبار ندارد و ادعاهایی چون اجاره جزایر ایرانی در خلیج فارس، انحصار فروش نفت با قیمت‌های پایین، استقرار نیروهای مسلح و غیره را مضحک خواند.

عباس موسوی ایران ۱۷ تیر ماه در واکنش به جوسازی‌ها علیه سند جامع همکاری ایران و چین نیز گفت: نه از واگذاری جزایر ایرانی خبری است و نه حضور نیروی نظامی و نه سایر موهومات. 

سخنگوی وقت وزارت امور خارجه همچنین نگاه ایران به رابطه با چین را منافع محور و درازمدت خواند و گمانه‌زنی‌ها و دروغ پردازی‌ها درباره سند جامع همکاری ۲۵ ساله دو کشور را دارای ریشه خارجی برشمرد.

علاوه بر این «محمد کشاورززاده» سفیر جمهوری اسلامی ایران در پکن گفت: طرح ادعاهای مضحک و خنده‌داری مانند «واگذاری جزیره ⁧‫کیش‬⁩ به چینی‌ها یا استقرار نیروهای نظامی ⁧‫چین‬⁩ در ایران» توهین به شعور جمعی ملت بزرگ ایران است.

موسوی سخنگوی سابق وزارت امور خارجه ۲۳ تیر سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین را یک نقشه راه خواند که باید چکش کاری شود و تصریح کرد: این سند هنوز در حال مذاکره است و تعهدی هم در آن نیست و بعد از نهایی شدن در اختیار افکار عمومی قرار می‌گیرد.

«غلامرضا انصاری» معاون سابق دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه ۲۰ تیر نیز در اظهاراتی رابطه ایران و چین را برجسته خواند و گفت که چین تنها کشوری است که رسما از ایران نفت می‌خرد. 

سخنگوی وزارت امور خارجه چین نیز ۲۴ تیر ماه در پنجمین سالروز امضای برجام سنگ‌اندازی‌های واشنگتن در مسیر اجرای برجام را نقض آشکار قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل توصیف کرد.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه هم ۲۴ تیر ماه در اظهاراتی گفت که زمانی متن سند همکاری ایران و چین نهایی شود در مراجع قانونی تصویب خواهد شد.

سخنگوی وزارت خارجه چین ۲۷ تیر ماه از «دلیل‌تراشی» وزیر خارجه آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران انتقاد کرد.

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ۲۸ تیر ماه هرگونه ادعا درباره واگذاری، اجاره و مدیریت جزایر ایرانی به چین را تکذیب کرد و تکرار اینگونه ادعاهای بی اساس را ضربه شدید به منافع ملی جمهوری اسلامی ایران برشمرد. 

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران یک مرداد ماه با بیان اینکه بسیار به توافق با چینی‌ها در خصوص سند همکاری ۲۵ ساله نزدیک هستیم، تصریح کرد: احساس ما این است که بعد از چند ماه می‌شود این سند را نهایی کرد. 

«استفن بیگان» معاون وزیر خارجه آمریکا دوم مرداد ماه در اظهاراتی گفت که دولت این کشور توافق همکاری ایران و چین را به دقت رصد می‌کند. وی همچنین در واکنش به گزارش‌ها درباره قصد ایران و چین برای رسیدن به توافقی جامع، پکن را به تحریم اقتصادی تهدید کرد. 

«مجید تخت روانچی» نماینده دائم ایران در سازمان ملل نیز دوم مرداد توافق ایران و چین را موضوعی غیرعادی ندانست.

سخنگوی وزارت خارجه چین ۱۶ مرداد بار دیگر بر مخالفت این کشور با تلاش آمریکا در شورای امنیت جهت تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران تأکید کرد.

وزیر خارجه آمریکا ۱۹ مرداد نسبت به همکاری طولانی‌مدت پکن و تهران ابراز نگرانی کرد و مدعی شد این همکاری به بی‌ثباتی منطقه غرب آسیا منجر خواهد شد.

یک دیپلمات چین ۲۱ مرداد ماه گفت که تلاش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران مبنای قانونی ندارد.

سخنگوی وزارت خارجه چین نیز ۲۷ مرداد گفت که آمریکا باید به تحریم‌های یکجانبه پایان داده و به مسیر صحیح احترام به توافق هسته‌ای ایران بازگردد.

وزارت خارجه چین ۳۰ مرداد با محکوم کردن تصمیم آمریکا برای توسل به مکانیسم موسوم به ماشه، گفت واشنگتن به دلیل خروج از برجام هیچ حقی برای درخواست بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را ندارد.

وزارت خارجه چین ۳۱ مرداد با بیان اینکه آمریکا، عهد شکسته و از برجام خارج شده، بار دیگر تاکید کرد واشنگتن هیچ حقی ندارد که خواستار بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران شود.

سخنگوی وزارت خارجه چین ۳۱ مرداد در نشست خبری ضمن تأکید بر اینکه واشنگتن حقی برای فعال‌سازی ساز و کار موسوم به «مکانیسم ماشه» ندارد گفت این ساز وکار فعال نشده است.

«وانگ یی» وزیر خارجه چین اول شهریور تقاضای آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را «کاملاً غیرمنطقی» توصیف کرد.

 محمد کشاورززاده سفیر جمهوری اسلامی ایران در پکن هفتم شهریور در توئیتر با اشاره به موضع دفتر نمایندگی چین در سازمان ملل در مخالفت با استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران نوشت: «مقابله ⁧‫چین‬⁩ با سیاست‌های قلدرمآبانه ⁧آمریکا‬⁩ در سازمان ملل خط بطلانی است بر سیاست‌های یکجانبه گرایی آمریکا که دیپلماسی فعال کشورمان در تهران، نیویورک و پکن به آن سرعت بخشیده است. روابط ایران و چین در سال ۲۰۱۶ با سفر رئیس جمهور چین به ایران به مشارکت جامع راهبردی ارتقا پیدا کرده است.»

سخنگوی وزارت خارجه چین ۱۲ شهریور با تاکید مجدد بر حمایت از برجام، آمریکا را مسبب تنش‌های پیش آمده در مسیر اجرای این توافق هسته‌ای دانست.

هیات نمایندگی چین مستقر در سازمان‌های بین‌المللی در «وین» ۳۰ شهریور نسبت به ادعای آمریکا در زمینه فعال کردن مکانیسم ماشه واکنش نشان داد و اعلام کرد، ادعای آمریکا فاقد هرگونه اعتبار است.

وزیر امور خارجه ایران هشتم مهر ضمن تبریک به مردم چین به مناسبت سالگرد تاسیس چین نوین و عید پاییزه نسبت به موفقیت مشارکت جامع راهبردی دو کشور ابراز امیدواری کرد.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در پکن هم دهم مهر عنوان کرد: اکنون که با شکست کرونا در چین فعالیت‌های اقتصادی در این کشور از سر گرفته شده، توسعه روابط دو کشور سرعت بیشتری خواهد گرفت و سال آینده پنجاهمین سالگرد تاسیس روابط دیپلماتیک را با شکوه بیشتر برگزار خواهیم کرد.

* سفر ظریف به استان یون نان چین و رایزنی با وانگ یی

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز ۱۸ مهر ماه در پاسخ به دعوت همتای چینی خود به منظور گفت‌وگو با وانگ یی در رأس هیأتی وارد استان یون نان شد، پس از رایزنی و گفت‌وگو با وزیر خارجه چین در توئیتی به زبان چینی این گفت‌وگوها را مفید و سازنده خواند.

«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت خارجه ۲۱ مهر ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره سفر ظریف به چین گفت: موانع دوجانبه‌ای در برخی مراودات عادی پیش آمده که سفر ظریف به طور مشخص در این خصوص بود که این موانع رفع شود. گفت‌وگوهای مثمرثمری بود و در مسیر ارتقای روابط دوجانبه در ابعاد اقتصادی و تجاری و پولی و مالی با طرف چینی صحبت‌های خوبی شده است. 

وی درباره مذاکرات منطقه‌ای پیشنهادی چین عنوان کرد: چین هم مثل روسیه برای گفت‌وگوهای منطقه‌ای در خلیج فارس طرحی را ارائه کرد و ایران از هر طرح فراگیری که واقعیت‌های منطقه را بشناسد و به دنبال برقراری یک گفت‌وگوی درون منطقه‌ای باشد و سازوکارهای فراگیر باشد، استقبال کرده چه طرح روسیه باشد چه طرح چین باشد.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی ۲۸ مهر ماه در پاسخ به سوالی درباره اموال ایران در چین خاطرنشان کرد: پولی در چین بلوکه نیست. دشمنان و بدخواهان می‌خواهند تمام مفرهای ایران را ببندند. با چین رابطه منطقی داریم و مشکلات خودمان را داریم و با روسیه و کشورهای دوست همسایه هم مشکلات داریم. منابعی در چین وجود دارد که اتفاقا برای تامین نیازهای اساسی و چرخش چرخه اقتصادی کشور استفاده می‌شود. این جدا از پول‌های ماست که در ژاپن و عراق و جاهای دیگر بلوکه شده‌اند.

وزارت خزانه‌داری آمریکا ۲۸ مهر ماه چند فرد و شرکت چینی را به دلیل ارتباط با ایران در لیست تحریم‌های خود قرار داد.

نمایندگی دائم چین در «وین» ۲۹ مهر ماه با اشاره به مانع‌تراشی‌های واشنگتن در مسیر معاملات تسلیحاتی با ایران تأکید کرد پایان محدودیت‌های تسلیحاتی ایران باید اجرایی شود.

سخنگوی وزارت خارجه چین ۲۸ مهر ماه تهدیدات وزیر خارجه آمریکا علیه کشورهایی که وارد معاملات تسلیحاتی با ایران شوند را غیرقابل توجیه خواند.

سخنگوی وزارت خارجه چین ششم آذر ماه ضمن اعتراض به تصمیم آمریکا برای تحریم چهار شرکت به بهانه ارتباط با ایران، از واشنگتن خواست تا اشتباهات خود را جبران کند.

سخنگوی وزارت خارجه چین ۱۹ آذر ماه ابراز امیدواری کرد که دولت جدید آمریکا با بازگشت بدون قید و شرط به برجام ، تمام تحریم‌ها علیه ایران ذیل توافق هسته‌ای را لغو کند.

وزیر خارجه چین اول دی ماه در نشست وزرای خارجه عضو برجام به میزبانی اتحادیه اروپا بر لزوم بازگشت فوری و بدون پیش‌شرط آمریکا به توافق هسته‌ای ایران تاکید کرد.

سخنگوی وزارت خارجه چین دوم دی ماه با مقصر دانستن آمریکا در منحرف شدن مسئله هسته‌ای ایران، گفت بازگشت واشنگتن به برجام و از سر گیری پایبندی به تعهداتش راه صحیح برای کاهش تنش‌هاست.

سخنگوی وزارت خارجه چین ۱۶ دی ماه ضمن دعوت کردن از همه طرف‌ها برای حفظ آرامش و خویشتن‌داری بعد از بیانیه ایران درباره آغاز غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم، گفت همه باید از برداشتن گام‌های تنش‌زا خودداری کنند.

سخنگوی وزارت خارجه ایران ۱۵ دی ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره دخالت‌های مستمر آمریکا در چین و قانون امضا شده دونالد ترامپ در بحث تبت نیز بیان کرد: تنفیذ این اقدام، یک دخالت آشکار آمریکا در امور داخلی کشورهای دیگر است. سیاست قطعی ما مخالفت با این دخالت‌ها بوده است و این اصل اساسی سیاست خارجی ایران بوده و از همین منظر این اقدام آمریکا دخالت در امور داخلی چین است و هم مردود است و هم محکوم می‌شود.

در دی ماه نیز پایگاه اطلاع‌رسانی «هیل» وابسته به کنگره آمریکا در گزارشی به همکاری دولت‌های جمهوری اسلامی ایران و چین در شرایط بحرانی اشاره و اعلام کرد که علیرغم تحریم‌ها و فشارهای ایالات متحده آمریکا، کشور چین همواره در مواقع بحرانی از جمهوری اسلامی ایران حمایت کرده است.

کشاورززاده سفیر جمهوری اسلامی ایران در پکن هم هشتم بهمن با بیان اینکه بازار مصرف چین می‌تواند یکی از قطب‌های پرسود صادراتی کشورمان باشد، عنوان کرد: روابط ایران و چین علیرغم تحریم‌های ظالمانه آمریکا، آرام ولی روان در مسیر درست گام برمی‌دارد.

«وانگ ونبین» سخنگوی وزارت خارجه چین ۱۴ بهمن ضمن تأکید بر لزوم حفظ توافق هسته‌ای ایران از ایالات متحده خواست بدون تعیین هرگونه پیش‌شرط به برجام بازگردد.

«وانگ ون‌بین» در کنفرانس خبری ۲۱ بهمن خواستار بازگشت بدون پیش‌شرط آمریکا به برجام و رفع همه تحریم‌ها علیه ایران شد. 

ظریف رئیس دستگاه دیپلماسی نیز ۱۹ بهمن درباره آخرین وضعیت نقشه راه ۲۵ ساله با چین اظهار داشت: در سفر اخیرم به چین آقای «وانگ یی» وزیر خارجه این کشور درباره پیشنهاد متقابلی که ایران داده بود گفت ما در حال نهایی کردن پیشنهاد ایران هستیم. احساس می‌کنم فاصله زیادی با تمام شدن توافق و بعد طی مراحل نداریم.

«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران چهارم اسفند ماه از اهدای ۲۵۰ هزار دوز واکسن سینوفارم توسط چین به ایران در پی تلاش‌های سفارت جمهوری اسلامی ایران در پکن خبر داد و پس از آن بود که این تعداد واکسن به ایران ارسال شد.

وزارت خارجه چین چهارم اسفند از آمریکا خواست به منظور خارج شدن از بن‌بست موجود در ارتباط با موضوع برجام، به این توافق بازگردد.

وزارت خارجه چین پنجم اسفند از تماس تلفنی «سید عباس عراقچی» معاون وزیر خارجه ایران با «ما ژائو شو» معاون وزیر خارجه چین خبر داد.

سخنگوی وزارت خارجه چین ششم اسفند ضمن هشدار درباره وضعیت حساس جاری، از آمریکا خواست تحریم‌های ایران را بردارد و به توافق هسته‌ای برجام برگردد.

۱۶ کشور از جمله ایران و چین طرحی اسفند ماه برای تشکیل ائتلافی با هدف دفاع از منشور ملل متحد و مقابله با سیاست‌های یکجانبه تحریم و زور ارائه کردند.

وانگ یی وزیر امور خارجه چین ۱۷ اسفند هم در اظهاراتی گفت، اکنون که آمریکا برای بازگشت به برجام اعلام آمادگی کرده است، باید تحریم‌های غیرعادلانه علیه ایران را بردارد و تهران نیز به تعهدات برجامی بازگردد.

خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ۲۱ اسفند ماه در واکنش به تصویب قانون جدید انتخابات هنگ کنگ در کنگره چین، گفت: به تصمیم حاکمیتی چین احترام می‌گذاریم.