زمینه سازی ظهور به عهده مردم است

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام و المسلمین حسین الهی‌نژاد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در نشست مجازی «اربعین و زمینه سازی ظهور» گفت: در طول تاریخ اسلام حوادثی همانند غدیر، عاشورا و شهادت سید الشهدا (ع)، مهدویت و غیبت امام زمان (عج) رخ داده که هرکدام از این حوادث به نحوی در جوامع اسلامی و در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان، مخصوصاً شیعیان تأثیرگذار بوده و بر اساس این مؤلفه‌ها، زندگی فرهنگی و دینی باورمندان اسلامی و شیعی سامان گرفته است.

وی در ادامه افزود: اربعین و پیاده‌روی اربعین یکی از مؤلفه‌های مهمی است که در طول تاریخ اجرایی شده است و شیعیان با پای پیاده به سوی مرقد مطهر حضرت سیدالشهدا(ع) و برای رسیدن به آن نگاه متعالی دینی حرکت کرده‌اند و آن را هر ساله ادامه داده‌اند؛ حال سؤال این است که این حوادث مختلف، چه ارتباطی با یکدیگر دارند و از سوی دیگر اربعین چه ارتباطی با مهدویت، انتظار و زمینه‌سازی ظهور دارد؟

حجت الاسلام الهی نژاد اظهار داشت: به طور کلی می‌توان گفت مهدویت و اربعین به نحوی نسبت به یکدیگر تعامل دوسویه دارند یعنی هم مهدویت در اربعین تأثیرگذار است و برای تکامل آن نقش ایفا می‌کند و هم اربعین در زمینه‌سازی ظهور حضرت مهدی(عج) نقش آفرین است؛ پس این مقولات مهم همانند اربعین، ظهور، انتظار، زمینه‌سازی و این قبیل مباحث باید بررسی علمی شده و نسبت تعاملی آنها روشن شود.

راهپیمایی اربعین و زمینه‌سازی برای تشکیل تمدن نوین اسلامی

وی تأکید کرد: در روایتی از حضرت امام صادق (ص) در خصوص کسانی‌ که در مسیر پیاده‌روی زیارت مرقد سیدالشهدا قرار می‌گیرند آمده هر قدمی که برمی‌دارند برای آنها ثواب نوشته می‌شود و این کار باعث از بین رفتن گناه و معصیت و ترفیع درجه برای زائر است؛ خداوند مَلِکی را بر این زائری که قصد کرده به زیارت برود قرار می‌دهد و این ملک ثواب‌ها را یادداشت و وقتی زیارت تمام شد خطاب به وی گفته می‌شود برو که تو بخشیده شده‌ای و دیگر گناهی نداری.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تأکید کرد: امام حسن عسکری(ع) نیز وقتی به بیان شاخصه‌های مؤمن اشاره می‌کند، نمازهای یومیه، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، سر بر سجده گذاشتن و بلند گفتن بسم الله در نماز را 5 خصلت مؤمن می شمارد؛ این دو روایت بیان می کند که زائرین اهل بیت(ع) هم جزء مومنین و هم دارای درجات عالی هستند و همچنین گناهان آن‌ها محو و بر ثوابشان افزوده می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: این جایگاه مهم زیارت اربعین و همچنین پیاده‌روی در این مسیر است و در طول تاریخ، پیاده‌روی به سوی مرقد سیدالشهدا(ع) را داشته‌ایم و اولین کسی که این حرکت را آغاز کرد جابر بن عبدالله انصاری در سال 61 هجری قمری بود؛ مقام معظم رهبری هم در خصوص راهپیمایی اربعین به زمینه‌سازی برای تحقق نهایی هدف امت اسلامی، یعنی تشکیل تمدن عظیم و نوین اسلامی معتقد هستند بنابراین اساس باید پیوندهای مستحکم میان مسلمانان اعم از شیعه و سنی و سایر اقوام ایجاد شود.

دوگانگی ظهور و قیام

حجت الاسلام الهی نژاد با ذکر پرسشی ادامه داد: چرا می‌خواهیم موضوع راهپیمایی اربعین را به بحث انتظار و مهدویت و زمینه‌‌سازی ظهور پیوند دهیم؟ در پاسخ این پرسش به دنبال این هستیم بدانیم پیاده روی اربعین برای ظهور زمینه‌سازی می کند یا یکی از شرایط و نشانه‌های ظهور است از همین رو می‌خواهیم مسأله ظهور را به صورت اجمالی و با نگاهِ ماهیت‌ شناختی بیان کنیم.

وی با اشاره به دوگانگی ظهور و قیام گفت: خیلی دیده می‌شود که ظهور و قیام در کنار هم یکسان پنداشته می‌شوند، اما این دو متفاوت هستند و در روایتی از امام صادق (ع) هم به دوگانگی ظهور و قیام اشاره شده است.

این استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: سه بحث مهم پیرامون ظهور مطرح است که تلاقی و همپوشانی اربعین با آنها را می‌توان بحث کرد و اولین بحث، نشانه‌های ظهور است؛ منظور از نشانه‌های ظهور، علائم ظهور است و فرقی نمی‌کند نشان دادن این علایم پس از ظهور یا قبل از آن باشد که از جمله صدای جبرییل که ندا می دهدحضرت مهدی (عج) ظهور کرد؛ برخی نشانه‌ها نیز همانند خروج دجال، سفیانی و یمانی از نشانه‌های قبل از ظهور است.

وی با رد نشانه ظهور بودن پیاده روی اربعین، عنوان کرد: ظهور برای مردم بسترهای زندگی صحیح و سالم را فراهم می‌کند و همه خوبی‌ها همراه ظهور است؛ اربعین و پیاده‌روی آن در قالب نشانه‌های ظهور مطرح نیست و در هیچ روایتی اشاره‌ای به این موضوع نشده است، بنابراین باید این پرونده را ببندیم.

وی با اشاره با تفاوت نشانه های ظهور با شرایط ظهور، ادامه داد: نباید این شبهه پیش بیاید که وقتی شرایط ظهور را تحقق بخشیدیم، بگوییم حتما ظهور رخ می‌دهد چرا که شرایط ظهور حضرت مهدی نصابی دارد که ما نصاب آن را نمی‌دانیم به خاطر همین دقیقا زمان رخداد ظهور را نمی‌توانیم پیش‌بینی ‌کنیم بنابراین گفته شده کسانی که برای ظهور زمان تعیین می‌کنند کذّاب هستند.

حجت الاسلام الهی نژاد تأکید کرد: به طور کلی برای ظهور سه شرط توسط بزرگان دینی ما همانند شیخ صدوق، شیخ طوسی، سید مرتضی و شیخ مفید بیان شده است، از جمله شیخ طوسی می‌گوید ظهور در یک مثلث سه ضلعی اراده خداوند، اراده امام و آمادگی مردم قابل تحقق است؛ وقتی این بحث را با اربعین تطبیق دهیم در اینجا نیز نمی‌توان گفت اربعین از شرایط ظهور است، بنابراین وظیفه ما این است که به سوی آمادگی گام برداریم و شرایط ظهور را فراهم کنیم چراکه مردم در اجرایی شدن ظهور نقش مهمی بر عهده دارند.

اربعین عامل اشاعه مهدویت است

وی با اشاره به رابطه اربعین و زمینه سازی برای ظهور گفت: روایات مختلفی داریم که زمینه‌سازی ظهور را از جایگاه مردم تعریف کرده و آنها را مسئول دانسته که آستین را بالا زده و در این مسیر قرار گیرند زیرا هر کسی غیبت را رقم زده باید ظهور را رقم بزند؛ غیبت اراده خدا یا امام معصوم نبوده بلکه غیبت در فضا و تنگنای بی‌مهری و بی‌توجهی مردم به امام معصوم رخ داده است بنابراین خود مردم هم باید باعث ظهور امام غایب شوند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: به طور کلی می‌توان گفت که میان اربعین و زمینه‌سازی ظهور تعامل و ارتباط دو سویه وجود دارد یعنی هم اربعین عامل ترویج و اشاعه مهدویت و انتظار می‌شود و هم زمینه‌سازی ظهور به نحوی ترویج اربعین است.

گفتنی است نشست مجازی "اربعین و زمینه‌سازی ظهور" به همت پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی و مرکز همکاری‌های علمی و بین‌الملل و اندیشکده اربعین پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و با ارائه حجت الاسلام حسین الهی‌نژاد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، برگزار شد.