جامعه‌پردازی و هویت اجتماعی مساجد

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام حکمت حکیمی فر، مدیر مدرسه علمیه امام صادق (ع) شهرستان بیجار در یادداشتی تحت عنوان ««جامعه‌پردازی و هویت اجتماعی مساجد» به تحلیل نقش گسترده و تاثیرگذار مسجد در جهان اسلام پرداخته است.

در این یادداشت آمده است:

فرمایشی شاخص از رهبر معظم انقلاب که به مثابه راهبردی اساسی است: «اگر مسجد کیفیت شایسته خود را بیابد، هزینه‌های مادی و معنوی بسیاری از دوش جامعه، مردم و مسئولان برداشته خواهد شد»(پیام به اجلاس بیستم نماز؛ سال ۱۳۹۰).

جایگاه مسجد در منظومه‌ فکری رهبر معظم انقلاب بسیار متفاوت‌تر از نگاه بسیاری از کارشناسان و دست‌اندرکاران حوزه‌های فرهنگی است. به‌ طور خلاصه نگاه ایشان به مساجد، از جنس «نگاه تمدنی» است، اگر پیام‌های ایشان به اجلاس های سراسری نماز را بازخوانی نماییم، به‌ خوبی به این نگاه تمدن‌ محور پی‌ می‌بریم، به‌ عنوان نمونه ایشان تأکید دارد «هویت مسجد، زیباترین و پرمغزترین ابتکارهای اسلام»، اجتماعی ترین نهاد دینی، «مرکزِ مردم نهادِ الهی»، مظهر آمیختگی دنیا و آخرت و پیوند اضلاع مثلث انسان، اجتماع و وحی است، لذا از این منظر مسجد، معجزه‌ی دوم پیامبر اعظم (ص) به‌ شمار می‌آید.

مسجد، متنوع ترین نقش و کارکرد را در بین نهادهای اجتماعی دارد و در فرهنگ دینی برای مسجد تراز اسلامی، ۱۰ کلان‌ کارکرد قابل ترسیم است که همان کارکردهای مسجد در صدر اسلام است. آثار و برکات مسجد پیامبر اعظم (ص) در قالب کارکردهای ذیل بوده است:

۱) عبادی

۲) علمی - آموزشی

۳) فرهنگی - تربیتی

۴) تبلیغی و بصیرت بخشی

۵) مدیریتی

۶) سیاسی

۷) اجتماعی

۸) قضایی

۹) اقتصادی

۱۰) مبارزاتی و نظامی

بخاطر همین کلان‌کارکردها است که رهبر انقلاب، راهبرد «کیفیت شایسته‌ یابی مساجد» را ارائه می‌کنند. در مجموع، مساجد مراکزی هستند که آبادانی و رونق آنها به منزله‌ آبادانی جامعه و حکومت دینی است و ضعف‌های آن، نشانه‌ی ضعف جامعه اسلامی است.

توانمندی مساجد در مهار آسیب های اجتماعی

با توجه به قدرت نرم مساجد، این هویت، توانایی مهار آسیب‌های اجتماعی را دارند و این توان، به عنوان ظرفیت در تمام مساجد وجود دارد. کارشناسان حوزه مطالعات آسیب‌های اجتماعی، بر این باورند اساسا بروز و ظهور آسیب های اجتماعی در جامعه ایرانی اسلامی ما وقتی شدت یافت که نقش و کارکرد مساجد، کم رنگ شد و مساجد از گردونه‌ی اثر بخشی اجتماعی بیرون رانده شدند. دهه‌ پنجاه و شصت، دو دهه طلایی مساجد با بالاترین سطح کارآمدی در جامعه بود و مساجد توانستند در این دو دهه حماسه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را رقم بزنند تا آنجا که ۹۷ درصد از شهدای ما اصطلاحا بچه‌های مسجدی هستند.

مسجد و انقلاب اسلامی

از مهم‌ترین جلوه‌های جامعه‌ پردازی مساجد، موهبت الهی انقلاب اسلامی است. مساجد علت مُوجِده و مُبقیه انقلاب اسلامی هستند، مساجد هم مادر و هم حافظ این معجزه قرن است. امام راحل می‌فرمودند: «ما انقلاب کردیم که مسجد بسازیم؛ پیروزی ما برای اداره مسجد است؛ مساجد سنگر است؛ مسجد محلی است که از آن باید امور اداره بشود؛ از فانتوم‌ها نترسید، از روزی بترسید که مساجد خالی باشد.» در مجموع باید بدانیم راهکار اصلی استمرار و استحکام نظام مقدس جمهوری اسلامی، رونق و شکوه مساجد است و حتی امام زمان(عج) منتظر تحقق مساجد تراز می‌باشند، لذا بی توجهی به مساجد خسارت‌بار است.