معرفی کتاب مبادی منطقی علم اصول استقراء

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، کتاب الکترونیکی «مبادی منطقی علم اصول استقراء» به قلم حجت الاسلام ناصر متقی در انتشارات میراث ماندگار به چاپ رسید.

بر اساس این گزارش، کتاب پیشِ رو در پنج بخش تدوین گشته است. بخش اوّل مربوط به مبادی علوم است که از چهار امر بحث شده و بخش دوّم ناظر به مباحثی پیرامون استقراء بوده که از چهار امر بحث نموده و در بخش سوم از اهمیّت استقراء بحث شده که در ده امر به آن پرداخته شده است و در بخش چهارم ۹ ثمره از ثمراتِ اُصولیِ استقراء ذکر شده و در بخش پنچم به پنج ثمره از ثمراتِ فقهیِ استقراء پرداخته شده است؛ همچنین در انتهایِ کتاب، قبل از فهرست منابع و مآخذ، جمع بندی مباحث مذکورِ در اثرِ پیش رو ذکر شده است.

بخشی از کتاب مبادی منطقی علم اصول استقراء

امر اوّل:ضرورت مبادی علوم
مبادیِ علوم با اینکه خارج از علم می‌باشند و شئِ خارجی نمیتواند مقوِّم و ذاتیِ آن (علم) باشد؛ لکن تمام علوم به ضرورت بر مبادیِ تصوّری و تصدیقیِ خود متوقف می‌باشند؛ چون بدون آنها نه حدودِ أشیاءِ مستعمَلهٔ در آن علم شناخته می‌گردد، و نه مطالب و مسائلِ نظری و غیر بدیهیِ علم اثبات یا نفی می‌شوند؛ از اینرو شناختن حدودِ أشیاءِ مستعملَهٔ در علوم و اثبات یا نفیِ مسائل و مطالبِ نظری و غیر بدیهیِ آن (علوم)، بر مبادیِ تصوّری و تصدیقیِ علوم متوقِّف است.

 البته قوام هر علمی، وابسته به دوعنصرِ موضوع و مسائل آن است و اگر فَرضاً علمی فاقد یکی از این دو عنصر باشد، آن علم، وجود و عینیّتِ خارجی نخواهد داشت؛ چون نبودنِ عنصرِ مقوِّم شیء، انتفاء آن را در پی دارد. لذا وجود این دو (موضوع، مسائل) برای هر علمی ضرورت دارد.

البته در اینکه وجود موضوع برای همهٔ علوم ضرورت عقلی دارد یا خیر؟ یا اینکه باید بین علوم تفکیک قائل شد که در بعضی علوم وجود موضوع ضرورت عقلی داشته و در بعضی دیگر چنین ضرورتی ندارد؟ یا اینکه عادت بر این است که هر علمی دارای موضوعی باشد اما وجود موضوع برای علم ضرورتی ندارد، چون از بحث ما خارج بوده، لذا به مباحث تفصیلی آن نمی‌پردازیم، لکن مختصری در بارهٔ آن بحث می‌کنیم.

مرحوم محقق طوسی(ره) می‌فرمایند که برای هر علمی، موضوع است. متن کلام ایشان: «و لکل علم موضوع کالعدد للحساب»
علامه حلی(ره) در شرح فرمایش مذکور می‌فرمایند: «و اعلم أنّ کلّ علم -علی الإطلاق - یتقوّم من ثلاثة أشیاء: موضوع، و مبادٍ، و مسائل». که ایشان وجود این سه عنصر را برای همهٔ علوم علی الاطلاق لازم می‌دانند و تقوُّم تمامیِ علوم را به این سه عنصر دانسته و بین آنها (علوم) فرقی قائل نمی‌شوند.