بی اخلاقی در سینمای ایران قابل کتمان نیست

مقدمه: تاثیر انکارناپذیر هنر بر شکل‌گیری فرهنگ در هر جامعه‌ای، زوایای مختلفی دارد، تا جایی که بسیاری از قدرت‌های جهانی سال‌هاست که سلاح‌های خود را در قلافی نگه‌داری می‌کنند که هنر آن را تزئین کرده است. واقعیت این است که سینما یکی از بزرگترین ابرقدرت‌های فرهنگسازی در دنیا محسوب می‌شود که تاثیر کوچکترین نمای ظاهر شده بر آن را به سرعت می‌توان در میان مردم کوچه و بازار دید. به همین خاطر استفاده از این دنیای مدرن و در عین حال لذتبخش، وسیله‌ای تازه برای نشان دادن فرهنگ‌ها و اندیشه‌هایی است که شاید به سختی بتوان با زبان روزمره بیان کرد؛ در دنیای امروز خیلی از ما شاید تصور یک روز بدون فیلم وسینما بودن را هم نتوانیم بکنیم. در کشورهای توسعه یافته که مردم برنامه مشخصی برای سینما رفتن و فیلم دیدن دارند این وابستگی بیشتر مشهود و ملموس است. در کشور ما نیز به‌طبع سینما مخاطبان خاص خود را دارد اگر چه نسبت به گذشته و همچنین نسبت به سایر کشورها مخاطبان بسیار کمتری دارد ولی به هیچ وجه نمی توان تاثیر عمیق سینما را بر زندگی مردم و روابط اجتماعی نادیده گرفت؛ بی گمان ارتقای سطح کیفی آثار سینمایی و البته زندگی اخلاقی و شخصی عوامل هنری تاثیر بسزایی در رشد ابعاد فکری، فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی و تجاری جامعه خواهد گذاشت.

به همین خاطر خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، در گفت و گو با حجت الاسلام مردانی مسؤول واحد هنر حوزه علمیه قم به وضعیت اخلاقی سینمای ایران پرداخته است.

رسا* وضعیت اخلاقی سینمای حاضر را چگونه ارزیابی می کنید؟

شکی نیست که یکی از ابزارهای مهم فرهنگی و هنری جهان و کشور ما سینما است، اگر به سینمای قبل از انقلاب برگردیم همه چیز مشهود است، با سینمایی روبه رو هستیم که خیلی زود رشد کرد، بخش بزرگی از جامعه ایران مخاطب اصلی سینما شدند؛ عمده تولیدات سینمای ایران مربوط به سینمایی بودند که هدفش فقط تسخیر گیشه های سینما بود و قلب مردم را به تولیدات خود جذب کند به همین دلیل ارزش های هنری فیلم برایشان اهمیت نداشت، به ندرت در سینمای قبل از انقلاب ارزش های دینی و انسانی را می بینید؛ آنجا فقط سلیقه مردم برایشان اهمیت داشت لذا اگر فیلمی ساخته می شد و سلیقه مردم را به دست می آورد همان فیلم را با سلیقه مخاطب ادامه می دادند و مهم نبود که این فیلم آیا تاثیر اخلاقی برای مردم دارد یا خیر؛ بحث ارزش انسانی در سینمای قبل از انقلاب فقط در حد یک مسأله سطحی قرار داشت.

اما سینمای بعد از انقلاب قرار بود حامل ارزش های اخلاقی باشد و این ارزش های اخلاقی را در جامعه و سینما قرار دهد، سوال من از مسؤولان این است که بعد از 43 سال از انقلاب کدام بخش از سینمای ما در این مقوله موفق است؟ برای مردم روشنگری کنند، تنها در دهه اول انقلاب کارگردان ها و فیلمنامه نویس هایی را می بینیم که تا حدودی ارزش ها و مباث اخلاقی را رعایت کردند، بعد از انقلاب چند فیلم سراغ دارید که مباحث اخلاق در آن مطرح شده باشد؟ هدف از سینمای بعد از انقلاب این بود که از ابتذال سینمای غرب فاصله بگیرد و تبدیل به یک سینمای انقلابی شود.

رسا* کل سینمای بعد از انقلاب زیر سوال می رود؟

نمی خواهم کل سینمای بعد از انقلاب را زیرسوال ببرم اما باید بگویم متاسفانه بعد از چندین سال به تازگی گروهی برای بررسی اخلاق حرفه ای در سینما تشکیل شده است و اسم آن را شورای اخلاق حرفه ای سینما گذاشته اند! اهدافی که انقلاب دنبال می کرد حداقل در بحث سینمای ما خوب پیگیری نشده است.

رسا* بیانیه و توئیت های عوامل سینما در موضوع اخلاق در سینمای ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟

مرحوم شلحشور هم نسبت به این جریان چندین بار موضع گرفتند، هر چند آن روز افرادی واکنش های تند و هجمه های فراوانی را علیه این کارگردان انقلابی به راه انداختند و امروز خود همان موضع و واکنش ها را نشان می دهند اما به هر حال بی اخلاقی در سینمای ایران قابل کتمان نیست.

 در جشنواره فیلم فجر بیست و دو فیلم به مرحله نهایی راه پیدا کرد، چه تعداد واقعاً اخلاق اسلامی مدنظر جامعه را دارا بود؟ شاید برخی با بیانیه دادن ها به دنبال اهداف سیاسی خود باشند اما اصل این موضوع و بی اخلاقی ها قابل کتمان نیست؛ به نظر من این بیانیه دادن ها به این لحاظ که تلنگری برای مسؤولین کشور باشد که بحث اخلاق در سینما بسیار بسیار مهم است و باید برای آن برنامه و ایده جدید داشته باشند، خوب و بجا بود.

رسا* چگونه می شود بی اخلاقی در سینما از بین برود؟

راه حل آن تعالی اخلاق در سینما است که باید پیگیری شود، ما که در بحث جمهوری اسلامی پیشتاز ارائه نظریه جدید حکومت اسلامی هستیم قطعاً می توانیم برای تعالی اخلاق انسانی و اسلامی در سینما به درجه ای برسیم که سینما را به تراز اسلامی برساند.

باید نظرات جدید بخصوص در سینما و هنر به گونه ای باشد که زمام هدایت بشر را بدست بگیرد، اگر می خواهیم در انقلاب اسلامی موفق باشیم باید به گونه ای نظر داد که هدایت بشر از طریق هنر و سینما در دست ما باشد، برای رسیدن به این هدف لازم است که از نگاه سنتی عرصه سینما دست بکشیم و ایده های جدید بیاوریم، هنرمند تراز انقلاب اسلامی و اخلاق اسلامی تربیت کنیم و از این کانال هنرمند به جامعه هنری تزریق شود نه اینکه از هر راه و روش و شیوه ای برای جذب کارگردان و فیلمنامه نویس استفاده کرد، برای این کار باید نگاهی نو به حوزه علوم انسانی هنر بالاخص حوزه سینما بیندازیم و برای این کار لازم است مسؤولان سینمایی کشور در روحیه خود بازسازی داشته باشند، مسؤولان بالادستی روحیه نشاط انقلابی را تزریق کنند اگر این اتفاق بیفتد و با روحیه با نشاط انقلابی کار کنند قطعاً مشکلات اخلاقی این حوزه نیز حل خواهد شد.

رسا* با تشکر از حضرتعالی که با صبر و حوصله به سوالات ما پاسخ دادید.