انسان یک شبه به درجات عالیه نمی‌رسد

به گزارش خبرگزاری رسا در سمنان، آیت الله محمود رجبی در دیدار طلاب خواهر مدرسه علمیه عصمتیه شهرستان سمنان که در دفتر ریاست مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد، اظهار داشت: خیر مقدم عرض می کنم خدمت همه خواهران گرامی و عزیز و همه حافظان قرآن و در عین حال سربازان حضرت بقیة الله اعظم(عج)؛ خدا را شاکرم که این توفیق نصیب بنده شد که در محفل نورانی شما دقایقی حضور پیدا کنم و عرایضی را خدمت شما تقدیم کنم و از مسئولینی که عهده دار این کار مقدس هستند هم به سهم خودم تشکر می کنم.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تصریح کرد: در روایت شریف و نورانی امیرالمؤمنین امام علی(ع) فرمودند که «وَ مَا جَالَسَ هذَا الْقُرْآنَ أَحَدٌ إِلاَّ قَامَ عَنْهُ بِزِیَادَة أَوْ نُقْصَان؛ هیچ کس در کنار این قرآن ننشسته جز این که از کنار آن با زیاده یا نقصانی برخاسته است»، «زِیَادَة فِی هُدیً، أَوْ نُقْصَان مِنْ عَمیً؛ زیادتی در هدایت یا نقصانی از کوردلی و جهالت»؛ این حدیث شریف حدیث بسیار با عظمتی است اگر انسان دقت کند در این حدیث، ما هیچ شخص و کتاب و سخنی را نمی توانیم ادعا کنیم که هر نوع نشست با او حتما بر هدایت ما بیفزاید و هر نوع نشست با او از گمراهی و نقصان و کمبودهای ما بکاهد، جز حضرات معصومین(ع) و انبیاء الهی؛ در واقع آن ها هم قرآن ناطق هستند و این ویژگی قرآن کریم است، نشست با قرآن کریم هم از اولین مرحله که نگاه به قرآن کریم باشد شروع می شود تا بالاترین درجات ارتباط با قرآن است.

وی افزود: کسی که سواد درست و حسابی ندارد به حسب این حدیث شریف اگر قرآن را باز کرده و نگاهی به آن کند، مشمول نشست با قرآن کریم می شود و حضرت می‌فرماید همین نگاه کردن در هدایت او می‌افزاید؛ چگونه می افزاید؟ ما بسیاری از حقایق را ممکن است درک نکنیم ولی می‌شود همین ارتباط با قرآن نوعی عمل عبادی و در واقع عبادت است؛ این کاری است که خداوند متعال آن را می پسندد و به تعبیری مصداق جهاد فی سبیل الله است و تلاشی در راه خدا کرده و قرآن کریم سریعا می فرماید که «وَالَّذینَ جاهَدوا فینا لَنَهدِیَنَّهُم سُبُلَنا؛ هرکس در راه ما تلاشی کند(منظور جهاد در میدان جنگ نیست)» اگر کسی خالصانه بیایید و بگوید من می خواهم خالصانه به کتاب خدا نگاه کنم، همین نوعی جهاد است و اگر جهاد شد، قرآن می فرماید «لَنَهدِیَنَّهُم سُبُلَنا» لام در این آیه لام قسم است و می فرماید قطعا ما او را هدایت می کنیم.

آیت الله رجبی خاطرنشان کرد: در سایه همین ارتباط اندک ممکن است یک بنده مخلص خدایی را به سراغ این بنده ای که به قرآن نگاه کرده است، خداوند متعال بفرستند و او سخنی بگوید و او را هدایت کند، ممکن است کتاب یا حدیثی را اتفاقی بشنود و او هدایت شود، راه های هدایت فراوان است؛ ما می‌بینیم که حضرت مریم سلام الله علیها وقتی مخلصانه می آید و در مسیر خدا قرار می‌گیرد بالاترین چیزهایی که شاید برای ما اگر می‌گفتند به ذهن‌مان نمی رسید را خدا به او عنایت می کند، «فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ؛ خداوند مریم را پذیرفت و قبول کرد به یک قبول زیبا»، «وَ أَنْبَتَها نَباتاً حَسَناً؛ او را رشد داد آن هم رشد نکو»، «وَ کَفَّلَها زَکَرِیَّا؛ پیامبر خودش را برای سرپرستی و خدمت به او قرار می دهد» این بانوی گرامی به جایی می رسد که از سوی خدا برای او غذا می آید، ایشان به جایی می رسد که وقتی زندگی او را پیامبر خدا می بینید، حضرت زکریا آرزو می کند و از خدا می خواهد که خدایا یک فرزندی هم به من اعطا کن اگر قرار است یک بانو اینقدر در پیشگاه تو مقرب شود، نتیجه آن اشتیاق حضرت زکریا می شود که در این سن چنین فرزندی داشته باشد.

وی افزود: وقتی خدا بخواهد به کسی عنایت کند، کرم خدا آن قدر زیاد هست که ما برایمان قابل تصور نیست؛ از نگاه کردن به قرآن شروع می شود تا خواندن قرآن؛ حتی مکرر خواندن قرآن که خداوند متعال این توفیق را به شما طلاب داده است که این خودش توفیقی است.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه گفت: اینکه انسان کلام نورانی مستقیم خدا را مکرر با زبان خود بگوید تا مراحل حفظ قرآن که انسان ذهن و حافظه‌ی خودش را با کلام خدا نورانی کند، این نعمتی که خدا به شما داده است عظمت آن را درک و توجه کنیم، تا برسد مراحل بالاتر که فهم و عمل قرآن و امثال آن هست؛ هر نوع نشست با قرآن منجر به هدایت و نورانیت انسان می شود که اگر هرچه بالاتر و بیشتر باشد که درجه افزایش هدایت و نورانیت انسان بیشتر می شود.

وی افزود: قدر این نعمت بزرگی که خدا به شما داده بدانید و جا دارد که هر روز سر به سجده بگذاریم و بگوییم خدا را شکر که به ما این توفیق را دادی که مأنوس با قرآن تو باشیم؛ خدا به شما لطف کرده و عمر شما در مسیر کلام نورانی خدا صرف می شود، که در روایت فرموده اند«لقد تجلی الله لخلقه فی کلامه» یعنی خود خدا در این کلام متجلی شده است و ظهور و بروز پیدا کرده است، انس مستقیم با خدا، آن هم نه یک لحظه و دو لحظه، مدام در حال انس با کلام نورانی خدا هستید، این نعمت بسیار بزرگی است.

وی تصریح کرد: نکته دوم این است که انسان این گونه است که وقتی یکی از ابعاد و قوا و جوارح او در یک کار خیر یا کار شر مشغول شود این در کل وجودش اثر می گذارد و اینگونه نیست که اگر یک نفری با زبانش خدایی نکرده یک دروغ گفت یا غیبتی کرد بگوییم خب زبانش هست و یک غیبتی کرده است، این غیبت در کل وجود انسان اثر می گذارد، انسان یک موجود یک‌ پارچه‌ است، شعر سعدی که در مورد افراد آدم می‌فرماید «بنی‌آدم اعضای یک پیکرند - چو عضوی بدرد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار» چون به هم پیوند خورده اند، دندان انسان درد می‌گیرد ولی دیگر انسان خوابش نمی برد، اعصابش هم خرد می شود، این همان یکپارچگی وجود انسان است.

آیت الله رجبی گفت: در امور منفی اینگونه‌ است یک غیبت یک تهمت یا خدای نکرده یک تقصیر دیگر، اثر می گذارد در کل روح انسان، در صورت تکرار اثرش بیشتر می شود تا جایی که به تعبیر علمای اخلاق می شود «حال» یعنی حالش اینگونه می شود و تا جایی که می شود «ملکه» یعنی ملکه وجودش می شود و دیگر از او جدا شدن سخت می شود.

وی افزود: در جنبه‌ی مثبت هم نیز همینطور است و شما اگر یک کار مثبت انجام بدید این کار مثبت در کل وجود شما اثر می گذارد در روایات داریم که هیچ کار خوب مثبت را کوچک نشمارید و هیچ گناه کوچکی را هم کوچک نشمارید، به خاطر همین است که اول یک گناه کوچک است ولی اثرش را در کل وجود انسان می گذارد و شیطان هم اینگونه نیست که یک مرتبه انسان کامل منحرف کند «لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ» گام به گام انسان را در مسیر انحراف قرار می دهد، در مسیر درست هم انسان گام‌ به‌ گام می رود و یک مرتبه که انسان یک شبه نمی شود مثلا علامه طباطبایی، آیت الله بهجت و آیت الله مصباح؛ مقام معظم رهبری فرمودند که «ثمره‌ی مجاهدت‌های طول عمر علامه مصباح سلوک طریق توحیدی بود». یعنی آن مجاهدت‌ها به تدریج ایشان را پیش برد تا به اینجا رسید.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: در امور مثبت همانگونه است خب خدا به شما این توفیق داده که ذهن خودتان را نورانی کنید و حافظه خود را به نور قرآن نورانی کنید، مطمئنا این نورانیت در کل وجود شما اثر می گذارد مگر اینکه خدای نکرده مانعی ایجاد کنیم والا به طور طبیعی که می‌تواند کل وجود شما را نورانی کند و این در بخش بخش وجود زندگی ما اثر گذار است.

وی گفت: ما باید نگاه و بررسی و وارسی کنیم خودمان را که خب این انس با قرآن که من انجام دادم مثلا در اخلاق من چقدر اثر گذاشته است؟ خصوصیات روحی خود؛ تعامل با پدر و مادر؛ با خانواده؛ با دوستان؛ اینها را دقت کنیم و ببینیم که آن وقت انسان وقتی مشاهده کند و ببیند که اثر داشته است برای او یک نشاطی انجام می شود.

آیت الله رجبی افزود: اگر خدای نکرده انسان دید که تفاوتی نکرده، ببیند آن موانع چیست و چرا این اثر نداشته است؟؛ بنده البته نمی گویم یک اثر عظیم ببینید، انسان کلا تدریجی پیش می رود، بعضی از افراد یک وقتی یک کاری را انجام می دهند توقع‌شان این است که روز بعد اثر آن را ببینند و این اشتباه است، در واقع انسان تدریجی رشد می‌کند، بنابراین هیچگاه از اینکه انسان مدت‌ها با قرآن انس دارد اما آن تحول عظیمی که باید رخ داده شود، رخ نداده است نگران نباشد، درست است باید یک مقدار تغییر کرده باشد و اینگونه نباشد هیچ فرقی نکرده باشد.

وی تصریح کرد: وقتی ما یک بُعد از ابعاد وجودی مان و یک عضو از اعضای ما با یک کار مثبت یا منفی ارتباط برقرار می کند این مسئله در کل وجود ما اثر می گذارد، باید این نعمت انس با قرآن را با این نگاه به آن نگاه کنیم و از خداوند متعال شکرگزاری کنیم.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه گفت: نکته‌ی سوم این است که ما نباید هیچ گاه به آنچه که داریم و به آن مرحله‌ای که رسیدیم قانع باشیم؛ باید هر روز یک مقدار پیشرفت کنیم و به جلوتر برویم و همین کار انس با قرآن کریم شما طلاب، اگر شما مثلا جز اول را حفظ کردید و بگویید که خیلی خب حالا همین کافی است دیگر، این مطلوب عقل و شرع نیست؛ بله این یک جز را باید تثبیت کنیم و باید اگر مراحل دیگری هست برویم ولی نگویم کافی شد دیگر ما می‌خواستیم قرآن حفظ کنیم این یک جز هم کافی است دیگر، اصلا اینگونه نیست و باید انسان همیشه فکر پیشرفت بیشتر باشد.

وی افزود: در حدیث شریفی از پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد(ص) داریم که فرمودند «مَنِ اِسْتَوَی یَوْمَاهُ فَهُوَ مَغْبُونٌ؛ کسی که 2 روز او مساوی باشد این مغبون است و ضرر کرده است، و مَنْ کَانَ غَدُهُ شَرّاً فَهُوَ مَلْعُونٌ؛ اگر کسی روز بعدش بدتر از روز قبل او باشد از رحمت خدا محروم شده است» خداوند متعال مدام رحمت خود را می فرستد، و اگر چیزی از انسان کم شده باشد معلوم است که رحمت خدا را در آن روز دریافت نکرده است، بعد فرمودند که «وَ مَنْ لَمْ یَتَفَقَّدِ اَلنُّقْصَانَ فِی عَمَلِهِ کَانَ اَلنُّقْصَانُ فِی عَقْلِهِ؛ اگر کسی اعمالش را بررسی نکند و عیب ها و نقص هایی را که دارد بررسی نکند، این شخص عقلش مقداری مشکل دارد» یعنی گویا یا عقلش را به کار نمی گیرد و یا عقلش را تقویت نکرده است و رشد نداده است، انسان رشد یافته همواره به دنبال این عیب های خودش را پیدا کند، اگر کسی همین طور کارهای خودش را انجام می دهد و هیچ فکر هم نمی کند، این کار من درست بود؟ غلط بود؟، عیب داشت؟ نداشت؟ این معلوم می شود که عقلش را به کار نگرفته است و فرموده اند که کسی که نقصان در عملش باشد و به این توجه نکند و نقصان در عملش هم باشد این فرد فرموده اند که «فَالْمَوْتُ خَیْرٌ لَهُ مِنْ حَیَاتِهِ» اینکه زنده بماند فایده ای برایش ندارد و این مدام در حال کم شدن عقلش و افزایش اعمال ناقص خود است و زنده بودنش ارزشی ندارد و شاید از دنیا برود برایش بهتر باشد؛ چون دارد حیات و عمر خود را می گذارند اما عیوب خود را پیدا نمی کند و همین طور با کارهای ناقص خود جلو می رود.

آیت الله رجبی گفت: در هر مرحله ای که هستیم اکتفای به آن مرحله نکنیم و در واقع توقف نکرده و راکد نمانیم و یک قدم جلوتر برویم، خداوند رحمت کند ظاهرا آن طور که در ذهن بنده است آقای مرحوم کاشف الغطاء بود که خیلی سخنانشان کوتاه بود ولی بسیار اثرگذار که نقل می کنند یک وقتی آمدند اصفهان جمعیت آنقدر زیاد آمده بودند که ایشان نمی توانستند به درون آن جمع بروند و از بالای پشت بام با نردبان به درون آن جمعیت رفتند و یک جمله گفت و بعد دیگر مردم مشغول اشک ریختن شدند که ایشان رفت، فرموده بودند که «خدا رحمت کند کسی را که یک قدم به جلو بیاید» مقصود ایشان این مطلب بود که اگر انسان تصمیم بگیرد آن جایی که هست یک قدم به جلو بیاید و این زندگی اش در ادامه می شود از مردان الهی؛ مثل حضرت صدیقه کبری (س) و تحول عظیم رخ می دهد، عیب امثال بنده این است که به زندگی روزمره خود ادامه می دهیم و به پیشرفت کاری نداریم؛ اگر شما بخواهید در این مرحله انس با قرآن رشد پیدا کنید باید مفاهیم آن را آشنا شوید و سپس به سراغ موضوعات تفسیری بروید و همواره در حال پیشرفت باشید حالا مفسر آنچنانی نمی خواهیم ولی آشنا شدن با معارف قرآنی بسیار ارزشمند است.