قبل از هر چیز «شفافیت» بکارید

در راستای سیاست خارجی درست و عالمانه دولت آیت الله رئیسی و اتحاد با کشور های پرظرفیت اتحادهای جدیدی با جمهوری اسلامی ایجاد شده است؛ قوت گرفتن اتحاد با آسیای میانه و آمریکای لاتین در حد همکاری نظامی با کشور همزبان تاجیکستان نوید آینده ای قوی در عرصه سیاست خارجی دارد.

از ثمرات همین سیاست های درست زمزمه های همکاری در کشت فراسرزمینی و اجاره زمین های کشاورزی در کشور ونزوئلا و روسیه به گوش می رسد؛ طبق خبر روزنامه کیهان یک میلیون هکتار به زودی در اختیار ایران برای کشت محصولات کشاورزی در ونزوئلا قرار می گیرد؛ کشوری با آب فراوان اما تجهیزات صنعتی کم که نیاز به الگوی کشت و سرمایه گذاری ویژه دارد و به نظر می رسد به علت بعد مسافت لازم باشد محصولات تولید شده از همانجا صادر یا فراوری شوند و سپس با ارز آن کالا و خدمات وارد کشور کرد اما صدهزار هکتار زمین در روسیه که هنوز قطعی هم نشده به علت ترانزیت زمینی و ریلی در داخل به مصرف برسد.

به نظر می رسد کشت فراسرزمینی به همین دو کشور و همین مقدار محدود نشود و قرارداد کشت با دیگر کشور ها نیز بسته شود که دستاورد بسیار بزرگی است اما لازم است اقدامات فراوانی برای حفظ و استفاده بهینه از این دستاوردها صورت گیرد.

همه چیز را مدیریت کنید

در کشور ما پیشرفت های بسیار خوبی در ابعاد زیرساختی صورت گرفته که گاه دست جمهوری اسلامی را از سایرین جلو انداخته است؛ مسائلی مانند نانو و سلول های بنیادی، پزشکی، هسته ای، صنعت و... که بسیار باعث افتخار است اما چون بسیاری از مردم تأثیر چنین مسائلی را حس نمی کنند آن ها را بی فایده و حتی چاخان می دانند.

اگر یک مدیریت قوی و بدون جانبداری و رانت باشد دیگر قرار نیست با وجود شرکت های بزرگ واگن سازی در کشور از جنوب شرق آسیا در بهار برجامی واگن وارد شود؛ با وجود کشتی سازی صدرا که سفارش ونزوئلا را همین چند وقت پیش تحویل داد، نباید دولت سابق به کره جنوبی سفارش کشتی می داد؛ وقتی در هسته ای و نانو پیشرفت های بسیار خوبی در کشور ایجاد شده است دیگر نباید الگوی کشاورزی ما پر مصرف و کم بهره باشد که کشور را با خطر خشکسالی و کم آبی مواجه کند.

وقتی دانش تولید خودروی نظامی در کشور وجود دارد و خط تولید آن هم تا حد زیادی به راه است چرا نیروهای مسلح در شرایط تحریم اقدام به واردات لندکروز می کنند؟ هزاران مثال وجود دارد که نشان می دهد با اشراف مدیریتی می توان ظرفیت ها را به هم متصل کرد. در حالی که ایرانی های زیادی در مراکز اسلامی و مساجد امارات و دبی فعالیت دارند و ظرفیت های گردشگری و فرهنگی فراوانی در کشور وجود دارد، پاویون ایران در دبی با شکل تأسف باری در نمایشگاه اکسپو حاضر شد.

نه از ظرفیت ایرانی هایی که می توانستند مترجم باشند استفاده شد، نه از ظرفیت طراحانی که می توانستند غرفه را شکل دهند استفاده شد و نه برنامه های جذاب و جالبی برای بازدیدکنندگان 20میلیونی اکسپو تدارک دیده شده بود. اگر یک مدیریت کلان بتواند از ظرفیت ها یک ساختار در هم تنیده شکل دهد در بسیاری از عرصه ها دیده می شود.

همه چیز شفاف باشد

وقتی صحبت از کشت فراسرزمینی باشد یعنی ما در زمینی خارج از کشور که دیگران به دولت جمهوری اسلامی اجاره می دهند، اجازه کاشت خواهیم داشت؛ جدای از بحث شفافیت مفاد قرارداد و مابه‌ازای آن، در روند اجرای پروژه و بهره برداری از آن شفافیت لازم است زیرا برداشت یک محصول راهبردی که نیاز کشور را تأمین می کند ارزش خبری بالایی دارد و اگر فقط خبر ثمردهی به تنهایی منتشر شود ممکن است بسیاری از مسائل حتی برای مسؤولین هم پوشیده بماند.

سالها افتخار می شد که سمند یک خودروی ملی است و حتی در کشور روسیه و عمان هم خاطرخواه دارد و مردم هم آن اوایل اصلا ناراضی نبودند اما بعدها با اذعان کارشناسان ارقام نجومی به عنوان هزینه طراحی و احداث خط تولید سمند عنوان شد که کله آدمیزاد را به سوت می اندازد؛ ارقام مختلفی که نشان از یک فساد یا مشکل بزرگ دارد؛ به گفته کارشناسان با هزینه یک میلیارد دلاری طراحی سمند ذیل وزارت اسحاق جهانگیری، می شد خط تولید کارخانه ورشکسته دوو کره جنوبی را خریداری کرد؛ نه اینکه خریداری یک خط تولید کار درستی است اما برای تقریب به ذهن مخاطب، چنین عبارتی استفاده می شود که هزینه طراحی یک خودرو و راه اندازی خط تولید آن چنین مبلغ سنگینی است.

وقتی سمند به محصول تبدیل شد همه به آن افتخار می کردند و پشت این افتخار نه فساد آن دیده شد، نه کیفیت محصول تولید شده ارزیابی شد، نه اقدام نتیجه بخشی برای اخذ استانداردهای ایمنی جهانی صورت گرفت و...

حال در موضوع بحث ما اگر شفافیت نباشد تا معلوم کند شرکت پیمانکار یا نهاد دولتی مسؤول که وظیفه تجهیز اراضی کشاورزی فراسرزمینی و بهره برداری از آن را دارد چگونه پیش رفته است، بسیاری از ظرفیت های کشور را می خواباند؛ ممکن است فردی ذی نفع با گرفتن رشوه تراکتور خارجی را با هزینه ای گزاف به ونزوئلا برساند در حالی که در کشور تراکتورسازی با سابقه صادرات موفق به ونزوئلا وجود دارد و هزاران اتفاق مثبت و منفی دیگر ذیل یک تشکیلات عظیم فراسرزمینی رخ دهد که تبعاتی برای کشور داشته باشد و حتی ممکن است این دستاورد بزرگ را یک اتفاق غیرقابل دفاع در اذهان عمومی جلوه دهد.

پیشگیری بهتر از درمان است

شفافیت یک اقدام پیشگیرانه است که اول از همه از فساد تا حد زیادی جلوگیری می کند؛ وقتی مشخص باشد چه شرکتی با چه قراردادی و به منظور تأمین چه اهدافی در ونزوئلا یا روسیه وارد شده، در صورت وقوع تخلف، رسانه ها متوجه می شوند که شرکت پیمانکار در انجام تعهدات خود تخلف کرده و به کشور خسارت زده است؛ اگر فرد معاندی هم خبری از شرکت ایرانی مسؤول در کشت فراسرزمینی در راستای ضربه زدن به کشور منتشر کرد شفافیت کمک می کند رسانه ها و کنشگران رسانه ای شبکه های اجتماعی با شرکت و فضای کاری آشنا شوند و به موقع کنش رسانه ای در دفاع از جمهوری اسلام انجام دهند.

سالها از رأس نظام تا کوچکترین دلسوز نظام اسلامی تبلیغ حمایت از تولید داخل صورت گرفت و ابلاغیه های متعددی از جانب شخص اول مملکت نیز روا داشته شد اما با کاهلی دولت ها و نمکدان شکنی برخی تولیدکننده ها نه تنها اذهان عمومی رویکرد مثبتی به تولید ملی ندارد بلکه در مواردی مانند لوازم خانگی و خودروسازی صدای رهبری هم درآمده است؛ اقدام درست حمایت از تولید ملی با کاهلی مجریان امر در مواردی به ضد خودش تبدیل شده است و همین تجربه پیش چشم نشان می دهد که همه چرخ ها باید باهم بچرخد و اگر چرخ تبلیغات و اطلاع رسانی جلوتر از چرخ اجرا باشد کم کم این حمل با بارش چپ می کند و متوقف می شود.

راه های جایگزین فراموش نشود

یکی از مهم ترین اصول مدیریت کلان در نظر گرفتن راه جایگزین در صورت فقدان راه پیش رو است؛ در برنامه های زنده تلوزیونی میان برنامه هایی آماده می شود تا در صورت اتفاق غیرمنتظره مانند نیامدن مهمان و تهیه نشدن گزارش، اصطلاحا آنتن خالی نماند.

وقتی غذای مردم که اهمیتش بر کسی پوشیده نیست قرار باشد از خارج تأمین شود لازم است راه های جایگزین از همین الان پیش بینی شود؛ تجربیات زیادی این احتیاط را لازم می کند؛ چندی قبل در پی آزادسازی برخی مناطق توسط دولت باکو جاده ای ترانزیتی که مسیر عبور کامیون های ایرانی تا اروپا بود در خاک جمهوری باکو قرار گرفت و این امر هزینه هایی برای کامیون های ایرانی و حتی دستگیری راننده را به همراه داشت. اتفاقاتی از این دست در فضای بین الملل به طرز شگفت آوری می افتد.

پروژه بزرگ «کمربند و جاده» یا «یک جهان یک کمربند» دولت چین که هزینه های اجرایی فراوانی برای چین و دولت های قرار گرفته در مسیر دارد، چند راه دارد تا در صورت وقوع مشکل و دبه کردن یک کشور تجارت چین مشکل نبیند.

خودکفایی همچنان مهم است

در سالهای اخیر که به سبد گوشت و شیر مردم ضربه های فراوانی وارد شده، خوشبختانه نان مردم هنوز گرفتار مشکل کمبود نشده است و در بحران غذایی پیش رو ذخائر گندم کشور وضعیت بدی ندارند؛ بهتر است همچنان سرمایه گذاری فراوانی بر روی تولید محصولات اساسی مانند گندم و جو در داخل کشور رخ دهد و به جای کاشت هندوانه و گوجه که بسیار آب بر هستند گندم کاشته شود و صیفی جات به گلخانه های هیدروپونیک منتقل شوند.

کشور مشکل آب دارد و هر چه سریع تر لازم است این کمبود مدیریت شود تا هم اشتغال مردم برقرار و هم آینده این سرزمین تضمین شود؛ وزیر کشاورزی سال گذشته مباحث مهمی را در این خصوص در اوایل مسؤولیت خوش گفته بود که لازم است جدی تر پیگیری شود.