شماره ۳۹ نشریه علمی «مدیریت اسلامی» منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، سی و نهمین نشریه علمی «مدیریت اسلامی» به صاحب امتیازی دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام با مدیرمسئولی مهدی صفیان و سردبیری سیدمحمد مقیمی منتشر شد.

این فصلنامه در 6 مقاله و 240 صفحه منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:

تدوین مضامین فراگیر اخلاقی در فرایندهای مدیریت منابع انسانی براساس رهنمودهای امام علی(علیه‌السلام)

فاطمه فتحی؛ مهدی سبک رو؛ علی اصغر پورعزت

چکیده: بروز رفتارهای اخلاقی مدیران و کارکنان در سازمان، منجر به افزایش سرمایه اجتماعی در سازمان می‌شود. به‌طور کلی، رعایت اخلاق در سازمان، اعتبار و شخصیت سازمان را بهبود بخشیده و تصویری مناسب از سازمان در جامعه، برجای می‌گذارد ازاین‌رو، در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با مراجعه به متون کتب نهج‌البلاغه و غررالحکم و دررالکلم، مضامین اخلاقی در فرایند مدیریت منابع انسانی به‌دست آید. با مراجعه به این کتب، با روش تحلیل مضمون، 448 کد اولیه و درنهایت 9 مضمون فراگیر اخلاقی به‌دست آمد. این مضامین فراگیر اخلاقی که پایایی و روایی آن‌ها به‌دست آمد عبارتند از «رویکرد توحیدی»، «نظارت برمبنای اجرای حق و عدالت»، «روحیه خدمت‌گزاری»، «الگوبرداری اخلاقی از یکدیگر»، «عدم قضاوت و حفظ آبروی دیگران»، «خوش‌خویی و دوری از زشتی‌ها»، «تلاش در جهت خودسازی»، «حفظ اموال بیت‌المال و سازمان» و «شایسته‌سالاری». پس از آن، هرکدام از مضامین فراگیر اخلاقی در فرایندهای مدیریت منابع انسانی، مورد بررسی قرار گرفتند. درواقع، هرکدام از مضامین فراگیر اخلاقی، به‌منزله نمودهای اخلاقی مدنظر امام علی(علیه‌السلام) و قابل تجلی در این فرایندها هستند. به‌طور کلی می‌توان این مضامین فراگیر اخلاقی را به‌منزله سنجه‌هایی جهت تعیین اخلاقی یا غیراخلاقی‌بودن هرکدام از این فرایندها درنظر گرفت.

الگوی بومی مدیریت راهبردی تحوّل مبتنی‌بر منظومه فکری مقام معظّم رهبری

محمّدرضا حسنی آهنگر؛ روح الله تولایی؛ محمدمیلاد احمدی

چکیده: تحقیق حاضر به‌منظور ارائه الگوی بومی مدیریت راهبردی تحوّل انجام شده و ضمن درنظرداشتن توأمان نگاه راهبردی و تحوّلی، برای شناخت مسأله، وضع مطلوب را ترسیم کرده و سپس با تعیین سنجه‌های وضع مطلوب، به تحلیل وضع موجود می‌پردازد. در ادامه نیز با تحلیل شکاف، برای پاسخ به نظام مسائل سازمان، راهبردها و برنامه‌های عملیاتی را با نگاهی بومی و مبتنی‌بر آرمان‌گرایی واقع‌بینانه مطرح می‌کند. روش پژوهش حاضر تحلیل مضمون بوده است. در این تحقیق از رویکرد «شبکه مضامین» بهره گرفته شده است. در این رویکرد، نقشه‌ای شبیه به شبکه (تارنما) به‌عنوان اصل سازمان‌دهنده و روش نمایش تحلیل مضمون ارائه می‌شود. شبکه مضامین، براساس روندی مشخص، مضامین پایه، سازمان‌دهنده و فراگیر را نظام‌مند می‌کند؛ سپس این مضامین به‌صورت نقشه‌های شبکه تارنما، رسم شده و مضامین برجسته هر یک از این سه سطح همراه با روابط میان آن‌ها نشان داده می‌شود. منبع اصلی جمع‌آوری اطّلاعات جهت کُدگذاری، مجموعه بیانات و مستندات مکتوب مقام معظّم رهبری در موضوعات مدیریت، برنامه‌ریزی و تحوّل بوده که ازطریق جست‌وجوی کلیدواژگان و متن‌خوانی انجام شده است. درنهایت، شبکه مضامین به‌دست‌آمده ترسیم گردیده و مضامین سازمان‌دهنده مدل مشتمل بر موارد ذیل بوده است: نیازشناسی و نیازسنجی، شناخت وظایف و مقاصد، هدف‌گذاری و هدف‌شناسی، شناخت وضعیت و موقعیت، مسیرشناسی و برنامه‌ریزی و اجرای آن. الگوی بومی تحقیق حاضر، ضمن سادگی و شفافیت، جامعیت لازم در حوزه تخصّصی مدیریت راهبردی تحول را نیز دارد و می‌تواند برای سازمان‌ها و نهادهای دولتی و حاکمیتی مورداستفاده قرار گیرد.

طراحی الگوی توسعه منابع انسانی سازمان با تکیه بر نظریه رشد اسلامی

مجید مختاریان پور؛ وحید احمدی

چکیده: از نهضت روابط انسانی تاکنون، در زمینه توسعه منابع انسانی تلاشهای متعددی صورت گرفته که بسیاری از آنها منجر به ایجاد الگوهای متعددی در جهت توسعه منابع انسانی شده‌اند. با نگاهی عمیق‌ به الگوهای ارائه‌شده تاکنون می‌توان دریافت که اکثر الگو‌های موجود، انسان را در کنار عوامل دیگر تولید (و البته ارجمندترینِ آنها) قرار داده و اگرچه به عوامل معنوی و اخلاقیات در سازمان توجه کردهاند؛ ولی این توجه عمق و غنای لازم را ندارد و بسیاری از ابعاد آن در این الگوها مغفول مانده است. جهت ارتقای وضعیت موجود، جهان‌بینی اسلامی میتواند با نگاه جامعی که به تمامی ابعاد مادّی و معنوی وجود انسان دارد، راه‌گشا باشد. در پژوهش حاضر تلاش‌شده برمبنای یکی از نظریه‌های اسلامی مطرح‌شده در این زمینه؛ یعنی نظریه رشد، الگوی رشد و توسعه منابع انسانی سازمان تدوین گردد. روش تحقیق حاضر تحلیل مضمون و شیوه گردآوری داده‌ها، مطالعات کتابخانهای و مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته با خبرگان مدیریت اسلامی تا دستیابی به اشباع نظری و تحلیل آنها طی سه مرحله بوده است. حاصل تحلیل دادهها، 160 مضمون پایه و 27 مضمون سازمان‌دهنده بودهاند که ذیل 6 مضمون فراگیر «عوامل پیش‌زمینه‌ای»، «لازمه‌های رشد»، «فرایند رشد»، «راهبردهای رشد»، «ابزارهای رشد»، «ابعاد رشد» و «اهداف رشد» انتظام یافته و الگوی توسعه منابع انسانی در سازمان با اتکا بر نظریه رشد را شکل داده‌اند. الگوی رشد و توسعه‌ منابع انسانی به‌دست‌آمده ضمن وجود اشتراکاتی با الگوهای موجود در این زمینه، تفاوت‌های ماهوی با آن‌ها دارد.

پژوهش‌های مدیریت رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی: مرور دامنه‌ای

میکائیل نوروزی؛ علیرضا چیت سازیان؛ سیدمهدی سیدطباطبایی

چکیده: جایگاه محوری انسان در سازمان، حوزه مطالعاتی رفتار سازمانی را به یکی از نخستین حوزه‌های مورد توجه در مطالعات سازمان و مدیریت تبدیل کرده و به‌عنوان حوزه‌ای اصلی و پایه‌ای، همواره مورد توجه محققان بوده است. با توجه به اثرگذاری مفروضه‌های انسان‌شناسی بر محتوای مطالعات رفتار سازمانی، همگام با توسعه رویکردهای اسلامی در مطالعات مدیریت، نگاه‌های اسلامی در تحقیقات رفتار سازمانی نیز مورد استفاده و اقبال محققان قرار گرفته که ثمره آن حجم قابل‌توجهی از تحقیقات در این حوزه است. بر این اساس، هدف این پژوهش شناسایی رویکردها و روندهای موجود در تحقیقات انجام‌شده در این حوزه در سپهر جامعه علمی جمهوری اسلامی ایران است. روش‌‌شناسی تحقیق شامل مرور دامنه‌ای انتخاب‌شده و تحقیقات موردبررسی کلیه مقالات علمی‌پژوهشی منتشرشده تا زمان انجام پژوهش است که پس از پالایش اطلاعات،‌ 279 مقاله مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان می‌دهد که سیر صعودی انتشار تحقیقات این حوزه ـ که از ابتدای دهه 70 آغاز شده است ـ در سال 1395 با انتشار 39 مقاله به اوج رسیده و متأسفانه دوباره این روند نزولی بوده است. هم‌چنین با توجه به نتایج پژوهش، بیشترین رویکرد روش‌شناسی حاکم بر این تحقیقات، رویکرد‌ کیفی به میزان 62 درصد از کل تحقیقات و بیشترین موضوعات موردتوجه در تحقیقات به‌ترتیب اخلاق،‌ رهبری، انگیزش و فرهنگ‌سازمانی بوده است. از حیث منابع مورداستفاده در تحقیقات نیز،‌ نهج‌البلاغه،‌ دیدگاه اندیشمندان اسلامی و قرآن کریم، به‌ترتیب بیشترین استفاده را در تدوین تحقیقات حوزه رفتار سازمانی اسلامی داشته‌اند.

ارائه الگوی نظام‌مند شفافیت براساس آیات قرآن کریم؛ رویکرد نظریه‌پردازی داده‌بنیاد

محمد امین پهلوان شریف؛ احمد ترابی؛ سید یوسف کمالیان مهریزی

چکیده: شفافیت یکی از موضوعات جدیدی است که در دولت‌های مدرن، بسیار روی آن تأکید می‌شود و در همین راستا در جمهوری اسلامی، یکی از کارهای مهمی که بایستی انجام گیرد، استخراج و فهم ابعاد و حدود شفافیت و کاربرد آن در حکومت اسلامی ازمنظر منابع اسلامی است. پژوهش حاضر درصدد است که با بررسی قرآن کریم به‌عنوان مهم‌ترین منبع دینی، مفهوم‌شناسی و کارکرد شفافیت در عرصه حاکمیت را با بهره‌گیری از روش نظریه داده‌بنیاد و به‌طور خاص، رویکرد استراوس و کوربین استخراج کند. با مطالعه قرآن کریم به‌طور کامل ابتدا حدود 250 کد باز و مفهوم اولیه شناسایی شد و در گام بعدی، در قالب کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی براساس الگوی نظام‌مند در مقوله‌های شرایط زمینه‌ای، علی، مداخله‌گر، راهبردها و مقوله محوری طبقه‌بندی شدند و در ادامه، با جرح و تعدیل 176 کد باز و مفاهیم اولیه، 57 کد انتخابی و 5 کد محوری شناسایی شد. درنهایت مشخص شد که حقیقت‌طلبی، صداقت، اصلاح و عدالت‌طلبی، از مفاهیم محوری مرتبط با شفافیت هستند و هم‌چنین پیامدهای شفافیت، منحصر به پیامدهای مادی نیستند بلکه اعتماد، هدایت، رشد و حقیقت‌ورزی از پیامدهای مهم شفافیت ازمنظر قرآن کریم و بخشی از الگوی شفافیت هستند.

بازشناسی مفهوم عزت‌مندی کارکنان در اندیشه قرآنی با رویکرد سازمانی

محسن منطقی؛ محمدحسین حجتی

چکیده: سربلندی و عزت‌مندی کارکنان در سازمان‌ها، به‌معنای ارزشمندی و اعتبار بالای سازمان در جامعه است. نیروی انسانی عزت‌مند در سازمان، سرمایه‌ ارزشمندی است که می‌تواند مشکلات بازار کسب و کار را رفع کرده و موفقیت سازمان را رقم بزند. شناخت مفهوم عزت‌مندی در فرهنگ قرآن کریم ازمنظر سازمانی، هدف اساسی این پژوهش است که با روش پژوهش تحقیق موضوعی قرآن کریم انجام شده است. در این روش هشت‌ گام به‌صورت علمی برای دست‌یابی به نتیجه مطلوب برداشته شده است. این پژوهش نشان داد که هفت موضوع مرتبط با عزت‌مندی کارکنان را می‌توان از قرآن کریم استنباط کرد که عبارت‌اند از: مبانی عزت‌مندی (سرچشمه عزت خداوند است)، مؤلفه‌های عزت‌مندی (مؤلفه‌های مادی و معنوی)، بستر عزت‌مندی (ایمان، تفکر، اخلاق‌مداری و ...)، موانع عزت‌مندی (تکبر، تضیع حق، غرور و ...)، عزت‌مندی توهمی (ناآگاهی، وابستگی به مال و فرزند و ...)، کارکرد عزت‌مندی (شجاعت، صداقت، مهربانی و ...) و زوال عزت‌مندی (برتری‌طلبی، انکار حق و ...). نتایج پژوهش نشان داد که توجه به این موضوعات می‌تواند الگویی از عزت‌مندی کارکنان را برای توانمندسازی منابع انسانی، از قرآن کریم استنباط کند.

علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره نشریه علمی «مدیریت اسلامی» می توانند به نشانی تهران، بزرگراه شهید بابایی، بعد از پل لشکرک، دانشگاه جامع امام حسین(علیه‌الیسلام) ، موقعیت مرکزی، موسسه چاپ و انتشارات، دفتر نشریات دانشگاه یا به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرس im.ihu.ac.ir مراجعه کنند یا با شماره تلفن: 74188278 تماس بگیرند.