روایت‌هایی زنانه از نهضت عاشورا

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، «دیدار آفتاب» اولین ویژه برنامه اربعین حسینی پخش شده از کربلای معلی است که تهیه کننده، مجری و عوامل هنری آن بانوان هستند و هدف آن روایتگری قصه‌های زنان عاشورایی است که به نقش زنان در نهضت عاشورا و استمرار و امتداد این حضور در جامعه امروز می‌پردازد. مهمانان این برنامه بانوانی هستند که خود را درس آموخته مکتب حضرت زینب(س) می‌دانند و هرکدام به طریقی در مسیر عاشقی اهل بیت قرار گرفته‌اند.

برنامه ترکیبی «دیدار آفتاب» به تهیه کنندگی و کارگردانی زهرا رحیمی و اجرای مژده لواسانی در ایام اربعین حسینی امسال، هر شب ساعت 20:30 از شهر کربلای معلی و از قاب شبکه نسیم روی آنتن رفت. علاوه بر اجرای مژده لواسانی، فاطمه عبادی هنر نقاشی با شن را در برنامه اجرا می‌کند و تیتراژ برنامه را نیز احسان یاسین خواننده است.

به بهانه پخش برنامه «دیدار آفتاب» در ایام راهپیمایی اربعین حسینی از کربلای معلی، با زهرا رحیمی تهیه کننده و کارگردان این برنامه به گفتگو پرداختیم.

در ابتدا شرحی از  فرآیند شکل‌گیری ایده تا ساخت یک برنامه تلویزیونی با محوریت بانوان را بفرمایید. 

در ابتدای کار مدیر شبکه نسیم در رابطه با ساخت یک ویژه برنامه اربعینی با محوریت زنان با بنده صحبت کردند. در همان زمان طرحی در همین راستا و با این محتوا داشتم که مورد تایید شبکه قرار گرفت و پس از آن با همراهی جمعیت هلال احمر کشور و دکتر کولیوند برنامه شکل گرفت.

یکی از علل اصلی شکل گیری طرح «دیدار آفتاب» این بود که در میان تمام برنامه‌های اربعینی که در سال‌های گذشته تولید می‌شد، موضوع بانوان به عنوان یک خلأ احساس می‌شد و جای این برنامه در میان برنامه‌های مناسبتی اربعین حسینی خالی بود. این نکته باعث شد تا مصرانه پیگیر ساخت چنین برنامه‌ای باشیم و به لطف عنایت اباعبدالله (ع)، این اتفاق محقق شد.

با توجه به این پیش فرض که «دیدار آفتاب» به عنوان یک اتفاق بدیع و نو در حوزه برنامه‌سازی تلویزیونی برای بانوان شناخته می‌شود، چه تفاوت‌های شاخصی میان این برنامه و دیگر برنامه‌های حوزه بانوان دیده می‌شود؟  

به طور کلی در اکثر برنامه‌‌هایی که در حوزه زنان ساخته شده، به محوریت نقش زنان در خانواده پرداخته شده است اما تفاوت برنامه دیدار آفتاب این است که قصه و روایت زنان نهضت عاشورا نظیر حضرت زینب (س) و ام وهب را به طور خاص روایت می‌کند که در حقیقت استمرار صفات زنان عاشورایی در زنان جامعه امروز دنبال می‌شود، زیرا هرکدام از بانوان در صحنه عاشورا حامل پیام‌هایی برای زنان عصر ما و تمام طول تاریخ بوده‌اند.

در هر قسمت از برنامه به طور خاص به یکی از صفات ویژه زنان عاشورایی و تجلی و ظهور خصلت‌های آنان در زن امروز و به نوعی خط سیر امتداد آن خصایص برجسته زن عاشورایی در عصر حاضر پرداخته شد. این در حالی است که اقشار مختلفی، از گرایش‌های مختلف فکری دایره مهمانان برنامه «دیدار آفتاب» را تشکیل می‌دهند.    

چه نیازی برای طرح ایده تطابق خصائص زن امروز و زنان عاشورایی در جامعه احساس می‌شد؟

شکل گیری ایده اصلی از آنجا شکل گرفت که به عنوان یک زن که در این جامعه زندگی می‌کنم و با قشر زنان در ارتباطم، نیاز به الگوسازی در جامعه امروز و رسیدن به یک الگوی صحیح در جامعه احساس می‌شد. یعنی وجود وضعیتی که مخاطب امروزی خود را از الگوهای زنان عاشورایی دور نبیند و آنان را الگوهایی دست نیافتنی فرض نکند. این نیاز و خلأ در میان جامعه بانوان احساس می‌شد و در خلال گفتگوهای بسیاری با اقشار مختلف زنان، فقدان یک الگوی ملموس برای زنان، جرقه‌‌ای برای جستجو در میان اقشار مختلف از بانوانی که زندگی آنان نسبتی با زندگی زنان عاشورایی دارد شکل گرفت. 

این مهم‌ترین عاملی بود که باعث شد ما راوی قصه‌های زندگی زنانی باشیم که فعالیت‌های آن‌ها نسبتی با زندگی زنان عاشورایی دارد. به طور مثال گروهی از بانوان پزشکی که هر ماه در کشور به صورت خودجوش کمپ پزشکی راه اندازی می‌کنند و در ایام اربعین نیز به زائران اباعبدالله (ع) خدمت رسانی می‌کنند. 

به طور کلی مهمانان برنامه بر چه اساسی انتخاب می‌شدند؟  

 تنها موضوع محوری برای انتخاب هر مهمان این بود که آن شخص یکی از صفات زنان عاشورا را سرمشق زندگی خود قرار داده باشد و در مسیر آشنایی اهل بیت (ع) قدم بردارد. طبیعتا هر کدام از مهمانان بر اساس تخصص، حرفه و جایگاهی که هستند، راه مخصوص به خود را نیز طی می‌کنند. این افراد می‌توانستند راوی زندگی خود باشند و هرکدام یک قصه خاص را منطبق با محوریت قصه زنان عاشورایی روایت کنند. تنها ویژگی مشترک همه افراد مهمان در برنامه وجود همین نکته بود. 

ابتدا تصور می‌شد که شناخت افرادی با ویژگی‌‌های متناسب با موضوع برنامه بسیار دشوار است. عدم پرداخت رسانه‌ها به این موضوع نیز باعث می‌شد که این مسئله دست نیافتنی فرض شود. اما در خلال گفتگو با افراد، آن‌ها بانوان با ویژگی‌های مشابه خود را نیز معرفی می‌کردند که هیچکدام تا به حال پرداخت رسانه‌ای راجع به آن‌ها صورت نگرفته بود یا از رسانه گریزان بودند.

برای انتخاب مجری برنامه از ابتدا خانم لواسانی به عنوان مجری انتخاب شده بودند؟

بله، خانم لواسانی یکی از بهترین مجریان خانم در صداوسیما هستند که به خوبی می‌توانند بر شرایط ناپایدار ضبط برنامه از کربلا تسلط داشته باشند و تمام مفاهیم مدنظر برنامه را برای مخاطب بیان کنند. ضمن اینکه مخاطبین خانم لواسانی از تمام اقشار و سلیقه‌های جامعه هستند و این موضوع با توجه به سبک برنامه برای من بسیار مهم بود البته کنار هم قرار گرفتن خانم‌ها در یک تیم خود همیشه کمک کننده و راهگشاست.

برای تولید برنامه از ابتدا اثرگذاری بر روی قشر خاصی از جامعه را تصور می‌کردید؟ مهمانان برای چه هدفی به برنامه دعوت می‌شدند؟

مهم‌ترین عامل و هدفی که باعث ساخت برنامه شد، این بود که مخاطب خود را نسبت به فرهنگ عاشورایی و نقش آفرینی بانوان در حادثه عاشورا جدا فرض نکند. نکته دیگر این است که هر کدام از بانوان، در هر جایگاه، هنر و نقشی که ایفا می‌کنند، حتی در حد یک قدم در مسیر عاشقی اهل بیت (ع) قدم بگذارند.

تمام تصور تیم سازنده «دیدار آفتاب» از ساخت برنامه این بود که مخاطب خود را از این مسیر جدا نبیند و بداند که با برداشتن حتی یک قدم نیز می‌تواند در مسیر عاشقی اهل بیت (ع) قرار بگیرد و جزو راویان این قصه باشد. 

انتخاب مهمانان برنامه نیز از قشر خاصی صورت نمی‌گرفت. در واقع بانوانی از تمام اقشار و سطوح اجتماعی در میان مهمانان برنامه حضور داشتند. علاوه بر 3 قسمت و 4 مهمانی که در شب‌های منتهی به اربعین حسینی از شبکه نسیم در کربلای معلی پخش شد، بیش از 30 مهمان دیگر برای قسمت‌های بعدی «دیدار آفتاب» انتخاب شده که هر کدام از آن‌ها راوی قصه‌های عاشقی خود نسبت به اهل بیت (ع) هستند. البته دامنه مهمانان برنامه  به 30 نفر محدود نمی‌شود و افراد بسیاری به ما معرفی شده‌اند.