حجت‌الاسلام لیالی در گفت‌وگوی تفصیلی با رسا مطرح کرد؛
عفو و بخشش، اصلی مهم در تفکر دینی/ لزوم محاکمه کسانی که عامدانه جنایت کردند
استاد حوزه گفت: رهبر معظم انقلاب، ولی و پدر جامعه و مظهر و نمادی از رحمت و محبت امامت و ولایت هستند که بسیاری از اغتشاشگران را مورد عفو و بخشش قرار دادند.
اشاره: مظلوم مقتدر، بخشید. در حالی که شعار دیکتاتور می‌دادند و می‌توانست مانند شاهان، به بدترین شکل ممکن با اغتشاشگران برخورد کند؛ اما ترجیح داد کسانی که ناخواسته درگیر این اشتباه بزرگ شدند را ببخشد و آن‌ها را به دامان خانواده‌هایشان باز گرداند؛ آن هم بدون ثبت سوء پیشینه کیفری. چنین بخششی که از نظر کمی و کیفی بی سابقه است، در هیچ جایی از تاریخ جز صدر اسلام، سابقه‌ای ندارد. در روزهایی که آمریکا به دنبال کاهش مدت زمان حبس زندانیان در ازای اهدای حساس‌ترین و حیاتی‌ترین اعضای بدن زندانیان آمریکایی است، بسیاری از زندانیان ایرانی با نگاه گرم رهبری به دامان خانواده‌ها برگشتند.
از این رو خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا به سراغ حجت‌الاسلام محمدعلی لیالی، استاد حوزه و دانشگاه رفت تا پیرامون ابعاد مختلف عفو پدرانه و عمومی رهبر معظم انقلاب نسبت به جمع قابل توجهی از متهمان و محکومان حوادث اخیر و همچنین محکومان دادگاه‌های عمومی و انقلاب و سازمان قضایی نیروهای مسلح گفت‌وگو کند.
رسا ـ عفو و تخفیف مجازات جمع قابل توجهی از متهمان و محکومان حوادث اخیر و همچنین محکومان دادگاه‌های عمومی و انقلاب و سازمان قضایی نیروهای مسلح توسط رهبر انقلاب بعد از 90 روز از گذشت اغتشاشات چه پیام‌هایی دارد؟
بعد از حوادث تلخ اخیر و دستیگری و زندانی شدن برخی از افرادی که در حوادث حضور داشتند، بعد از محاکمات قضایی و پیگیری‌های انجام شده، برخی از افراد گرفتار حبس و زندان شدند که با درخواست ریاست محترم قوه قضاییه، رهبر معظم انقلاب فرمان عفو عمومی بسیاری از بازداشت شدگان اخیر را صادر فرمودند.
در تفکر دینی اصل بر عفو و بخشش است. خداوند متعال در آیات مختلفی در قرآن کریم بحث عفو را مطرح می‌فرماید. از جمله «خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ»[1] عفو را در پیش بگیر و همراهی کنید با عرف و دستور بدهید به آن و دوری کنید از جاهلین. یا در ماجرای حضرت یوسف علیه السلام آیه عجیبی است که یوسف برادران خود را بخشید. سوره یوسف آیه 92 می‌فرماید: «قَالَ لَا تَثْرِيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ ۖ يَغْفِرُ اللَّهُ لَكُمْ ۖ وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ» امروز هیچ سرزنشی برای شما نیست.
بسیاری از آیات دیگر برای مثال در سوره حجر آیه 85 یا سوره آل عمران 152 یا سوره نور آیه 22 که می‌فرماید: «وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا» ببخشید و بدی‌ها را نادیده بگیرید. در بسیاری از آیات قرآن تأکید بر عفو، گذشت و بخشش دارد.
عفو و بخشش آثار بسیاری را به دنبال دارد و از بین رفتن کینه‌ها، کدورت‌ها، عداوت‌ها و دشمنی‌ها از پیام های آن است. پیامبر مظهر رحمت للعالمین بوده است. وقتی داستان فتح مکه صورت پذیرفت، پیامبر جمله‌ای را فرمود و آن هم این بود که به سران قریش و کفاری که این همه پیامبر را آزار و اذیت کرده بودند فرمود: «همه شما از آزاد شدگان هستید.» پیامبر رحمت للعالمین بود و سنت ایشان رحمت، عفو و بخشش است. کسانی که پیروی از سنت پیامبر را دارند، عفو و بخشش را در سرلوحه زندگی خودشان قرار می‌دهند.
بر اساس تفکر دینی، قرآنی، سیره و سنت نبوی و نیز سیره و سنت اهل بیت علیهم السلام نیز در انقلاب اسلامی و تحولات این چهل و چهار سال، رحمت، محبت و عفو از ویژگی‌های امامت و ولایت و نظریه ولایت و امامت است. عجیب است که در این ایام فتنه که بدترین شعارها و توهین‌ها را نسبت به امام و رهبری جامعه مطرح کردند و اغتشاشگران، آشوبگران و معترضین رهبری را با عنوان دیکتاتور خطاب کردند، حال این امام و ولی جامعه پیام عفو عمومی را صادر می‌فرمایند. این امام ولی و پدر جامعه است و مظهر و نمادی از رحمت و محبت امامت و ولایت است که بسیاری از اغتشاشگران را مورد عفو و بخشش قرار دادند.
رسا ـ برخی تصاویر منتشر شده از خوشحالی زندانیان، علاقه آن‌ها نسبت به رهبر معظم انقلاب و حاج قاسم سلیمانی را نشان می‌داد، نظام جهت حفظ چنین سرمایه انسانی باید چه سیاست‌هایی را برای پیشگیری از چنین جرایمی در حوزه‌های رسانه، فرهنگی و اجتماعی اتخاذ کند؟
نسبت به عفو عمومی که توسط رهبر معظم انقلاب صورت پذیرفت باید چند نکته را خاطر نشان کرد. اول اینکه در هر حال وظیفه نظام سیاسی، حاکمیت و حکومت، حفظ سرمایه‌های اجتماعی جامعه است. هیچ سرمایه اجتماعی برای ما بالاتر ازمردم، اصناف و اقشار مردم به خصوص جوانان نیست. ممکن است برخی از این جوانان گرفتار فتنه و حوادث مختلفی شده باشند، حاکمیت و حکومت باید تلاش کند این سرمایه‌های اجتماعی خود را حفظ کند و اگر این سرمایه‌های اجتماعی در جایی مرتکب خطا شدند، آن‌ها را به دامن اسلام، انقلاب و نظام بر گرداند.
وظیفه دوم حاکمیت و حکومت برنامه ریزی در حوزه‌های رسانه‌ای، فرهنگی و حوزه‌های اجتماعی برای پیشگیری از جرایم است. حاکمیت و حکومت باید بداند چرا عده‌ای از جوانان ما به هر دلیل گرفتار جرایم مختلف می‌شوند؟ درست است که اغتشاشات، حوادث و آشوب‌های اخیر، با لیدرها و مدیریت پیدا و پنهان از خارج از کشور بود؛ اما باید بدانیم چه علل و عواملی باعث شد که برخی از اقشار جامعه و جوانان گرفتار این اغتشاشات و آسیب‌ها شدند. بنابراین حاکمیت و حکومت از آسیب‌هایی که در حوزه‌های مختلف اتفاق می‌افتد پیشگیری کند.
به خصوص وظیفه حاکمیت و حکومت مدیریت بر رسانه‌هاست. کسی اعتقاد به فیلترینگ رسانه‌ها ندارد؛ اما مدیریت هوشمند و توانمند بر عرصه رسانه، امری جدی است که فتنه اخیر، فتنه رسانه‌ها بود. رسانه‌ها به خصوص رسانه‌های معاند و خارج از کشور بودند که بسیاری از جوانان ما را گرفتار این آسیب‌های اجتماعی کردند. درست است که کسی گرفتار جرم و احیاناً آسیب‌هایی شد و گرفتار حبس و زندان می‌شود؛ اما وظیفه حاکمیت و حکومت و دستگاه قضا، حفظ کرامت زندانیان و مجرمین است.
یعنی باید حاکمیت از پدیده‌ای به نام زندان و زندانی شدن جلوگیری کند. حاکمیت و حکومت باید کاری کند که زندان زدایی را در پیش بگیرد و سعی کند با اعمال تأدیبی، جبرانی و برخی از محرومیت‌های اجتماعی، برخی از مجرمین و کسانی را که گرفتار حوادث و فتنه‌ها شدند متنبه و آگاه کند تا به نوعی آن‌ها را هدایت کند.
رسا ـ سیاست‌های نظام به ویژه قوه قضاییه در حفظ کرامت زندانیان و جلوگیری از افزایش تعداد زندانیانی که واقعاً نادم و پشیمان هستند را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آمریکا که ادعای حقوق بشری دارد، جمعیت قابل توجهی را در زندان‌ها با وضعیت اسفناکی حبس کرده است به‌قدری که مجموع تعداد نفرات زندانی در زندان‌های آمریکا معادل پنجمین شهر پرجمعیت آمریکا را تشکیل می‌دهد.
به تعبیر رهبر معظم انقلاب با باتوم نمی‌توان بسیاری از جاها را اداره کرد، بلکه باید با همراهی، همفکری، آگاهی بخشی و تنبه بسیاری از مشکلات را حل کرد. واقع قضیه این است که درست است که تعداد زندانیان ما در ایران کم است و باید بین تعداد زندانیان در ایران را با تعداد زندانیان در آمریکا مقایسه کنیم؛ اما همین تعداد کم زندانیان نیز برای ما در جامعه ایرانی و اسلامی زیاد است. زندان آفت‌های بسیاری به همراه دارد. کسانی که گرفتار زندان می‌شوند، هم خودشان گرفتار می‌شوند و هم خانواده‌های آن‌ها مشکلات اجتماعی و روانشناختی، اخلاقی، اقتصادی، جامعه شناسی و بسیاری از مشکلاتی را که ممکن است برای زندان و زندانیان ایجاد شود، طبیعی است که زندان محل حل مشکلات نبوده و نیست. ان شاءلله با این عفو رهبری و پدرانه، ما فکر جدی‌تری را نسبت به حوادث و آشوب‌هایی که اتفاق می‌افتد داشته باشیم.
البته باید به این نکته توجه کنیم، عفو و گذشت دارای ملاک‌ها و معیارهایی است. باید بدانیم مصادیق عفو و گذشت در کجا قرار دارد. ضرورت دارد که اعلام عفو زندانیان، هم به زندانی و هم به خانواده‌های آن‌ها و نیز به جامعه، اعلام و تبلیغ شود. مردم، خانواده‌ها و خود زندانیان باید مراقب باشند که دوباره گرفتار چنین حوادث و مشکلاتی نشوند. پیام این عفو عمومی این است که گرفتاران زندانی و خانواده‌های آن‌ها باید دقت کنند که مجدداً گرفتار حوادث، فتنه‌ها و آشوب‌ها نشوند.
آن کسانی که خارج از کشور هستند و آن کسانی که از بیرون دستور می‌دهند که بخشی از مردم و جوانان ما گرفتار فتنه، آشوب‌ها و اغتشاشات شوند باید بدانیم که هیچگاه به داد این زندانیان نخواهند رسید. این حاکمیت و حکومت است که به فکر زندانیان و آزادی آن‌هاست. خانواده‌ها و جامعه نیز باید مراعات کنند و مراقب فرزندان خودشان باشند. صد البته باید این را بیان کنیم، گرچه این عفو و بخشش عمومیت دارد؛ اما شامل کسانی است که دست به محاربه، بغی، جنایت و ... نزده‌اند. کسانی که شامل این موارد هستند، نباید مورد عفو و بخشش قرار بگیرند.
عفو شامل حال کسانی می‌شود که ملاک‌ها و معیارهای لازم را داشته باشند. اگر کسی جرم و جنایتی کرده است، طبیعی است که بایستی بر اساس حکم عقلی، شرعی، حقوقی و قانونی مجازات شود. اما اگر کسی جنایتی نکرد و حق الناسی ندارد، حاکمیت و حکومت می‌تواند از حق خود بگذرد و در قبال این معترضین و کسانی که گرفتار قتل، جنایت و محاربه نشدند، عفو و گذشت را انجام بدهد. معمولاً سیستم قضایی ما چنین کاری را انجام می‌دهد و اصل بر سهلگیری، تنبه، آگاهی بخشیدن به مجرمین و کسانی است که در این حوادث گرفتار زندان و حبس شدند.
ما این عفو عمومی را به فال نیک می‌گیریم، پیام مثبتی داشت و پیام مثبتی برای همدلی‌ها، همفکری‌ها و هم اندیشی‌ها دارد تا ان شاءالله جامعه گرفتار این فتنه‌ها و حوادث نشود. من احساس می‌کنم این عفو عمومی در درون جامعه نیز پیامد بسیار بسیار مثبتی داشت. حتی بسیاری از زندانیان و خانواده‌هایشان نیز از رهبر معظم انقلاب تشکر کردند. احزاب، گروه‌ها، جریان‌های سیاسی، رسانه‌ها و ... از این عفو عمومی استقبال کردند. امیدواریم این نقطه آغازی برای حل برخی از اختلافات و ناهماهنگی‌ها و ضرورت همفکری‌ها و هم‌اندیشی‌ها بر محوریت وحدت ملی، مصالح و منافع ملی باشد.
[1] اعراف 199
ارسال نظرات