به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی از سازمان‌های فرهنگی مؤثر در نظام فرهنگی کشور است. این سازمان کوچک که از نظر سازمانی به وزارت آموزش و پرورش وابسته است، به دلیل نقش مؤثری که در شکوفایی خلاقیت و آشنا کردن کودکان و نوجوانان کشور با هنر، فرهنگ و ادبیات دارد، در طول تاریخ فعالیت خود توانسته است، گروه زیادی از شاعران، نویسندگان، فیلمسازان، هنرمندان تئاتر، موسیقی، تجسمی و ... تربیت کند و در کتابخوان شدن شمار زیادی از کودکان و نوجوانان ایرانی نقش بازی کند.
معمولاً هر وقت صحبت از کانون پرورش فکری می‌شود، همه از همان گذشتۀ درخشان و هنرمندان تربیت یافته در کتابخانه‌های کانون در سراسر کشور حرف می‌زنند و با مقایسه وضعیت فعلی، آه حسرت بر می‌کشند و کانون را نهادی شکست خورده و خارج شده از مدار تأثیرگذاری فرهنگی می‌دانند. این قضاوت تا حدی درست نیست چرا که از یک سو، وضعیت فرهنگی و میزان دسترسی کودکان و نوجوانان به منابع اطلاعاتی مختلف نسبت به دوران طلایی کانون تغییرات بنیادی کرده است. در آن دوران، بسیاری از کودکان و نوجوانان حتی به یک کتاب ساده هم دسترسی نداشتند. کتابخانه‌های کانون تنها جایی بود که آنها می‌توانستند به راحتی کتاب‌های جدید و رایگان بخوانند و آموزش‌های مختلف هنری ببینند.
وضعیت برای کودک و نوجوان امروزی بسیار تغییر کرده است. او به انواع و اقسام رسانه‌های بزرگ و شخصی، به منابع مختلف اطلاعاتی و فیلم و بازی و پویانمایی و ... دسترسی دارد. کودک و نوجوان امروز برای یادگیری و استفاده از اطلاعات، آنقدر منابع متعدد و رنگارنگی دارد که حتی اگر نام کانون را هم نشنیده باشد، در به روز بودن اطلاعات او هیچ تأثیر خاصی ندارد.
همه به دنبال مرغک کانون
از سوی دیگر باید این نکته را هم یادآوری کرد که هنوز هم با وجود همه تنوع‌های ایجاد شده در دسترسی‌های فرهنگی و اطلاعاتی، کانون پرورش یک نهاد مهم و مؤثر در شکل گیری شخصیت فرهنگی کودکان و نوجوانان است. هنوز هم مجموعه متنوعی از فعالیت‌های فرهنگی و هنری در این نهاد انجام می‌شود که از نظر کیفیت و اثرگذاری با هیچ سازمان و نهاد دیگری قابل مقایسه نیست. اگرچه کانون در سال‌های اخیر بخش مهمی از سرمایه‌های انسانی و نیروهای خلاق خود را به دلیل مشکلات ساختاری و اداری و جایگاه متزلزل آن در نظام اداری کشور از دست داده است، هنوز هم مربیان کانون در سراسر کشور در ایجاد شوق مطالعه و عشق به هنر در نزد کودکان و نوجوانان نقش بسیار مهمی دارند. این اهمیت و تأثیرگذاری باعث شده است که هنوز هم شاعران، نویسندگان، سینماگران، اهالی نمایش، تصویرگران و ... به دنبال وارد شدن برند کانون پرورش در کارنامه کاری خود باشند و آرزو داشته باشند مرغک مشهور کانون بر بالای آثارشان نقش ببندد.
رقیبان بر کانون پیشی گرفتند
یکی از ستون‌های اصلی فعالیت کانون که نقطه آغاز شکل گیری کانون نیز بوده است، بحث کتاب است. کتاب‌های کانون مهمترین و نخستین حلقه از زنجیره‌ای است که میان کانون و کودکان ایجاد می‌شود. از دل همین کتاب‌هاست که نشست‌های کودکان و مربیان برای قصه خوانی و دیگر فعالیت‌های هنری شکل می‌گیرد. اصولاً همه فعالیت‌های کانون در کتابخانه‌های آن شکل می‌گیرد و همه فعالیت‌های فرهنگی تعریف شده در این سازمان، حول محور کتابخانه و کتاب شکل می‌گیرد. با توجه به این نقش اساسی و بنیادی، کانون در سال‌های اخیر نتوانسته است روندی ثابت و رو به جلو در بخش انتشارات خود داشته باشد. این بخش در دهه‌های اخیر در دو مقطع یعنی در زمان مدیریت حمیدرضا شاه آبادی و فاطمه طارمی توانست رضایت نسبی مخاطبان و مؤلفان را به دست بیاورد.
در دوران مدیریت شاه آبادی که خود نویسنده‌ای آشنا، صاحب سبک و باسواد است، طرح مهم «رمان نوجوان» پی ریزی شد و کانون توانست خلأ بزرگ در حوزه ادبیات داستانی نوجوان را با مشارکت نویسندگان مشهور و خوب کشور پر کند. این طرح اصولی و اساسی بعد از رفتن شاه آبادی از کانون، نه تنها متوقف شد بلکه حتی تجدید چاپ کتاب‌هایی که مورد استقبال مخاطب قرار گرفته بود نیز از دستور کار کانون خارج شد. تا مدتی طولانی انتشارات کانون در محاق فرو رفته بود اما فاطمه طارمی که او نیز شاعر و خود از اهل قلم بود، توانست این رکود را تا حد زیادی از بین ببرد، کتاب‌های قدیمی و فراموش شده را تجدید چاپ کند و مجموعه‌ای از کتاب‌های جدید را به چرخه انتشارات کانون وارد کند، کتاب‌هایی که تعداد قابل توجهی از آنها در نمایشگاه کتاب سال گذشته رونمایی شدند.
اما او نیز بعد از مدتی از این بخش خارج شد و باز سکان انتشارات کانون به افراد دیگری واگذار شد. عدم ثبات در مدیریت، چندگانگی تصمیم گیری، کنار گذاشتن اقدامات خوب و شایسته مدیران قبلی بدون دلیل منطقی و فراموش کردن محوریت راهبردی انتشارات و چاپ کتاب باعث شده است انتشارات کانون جز در برخی دوره‌های کوتاه نتواند نقش مهم خود را بازی کند و این جایگاه را به دیگر ناشران فعال در حوزه کودک و نوجوان داده است که می‌دانند به دنبال چه هستند و با برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری توانسته است به سرعت جایگاه خوبی را در بازار کتاب کودک و نوجوان به دست بیاورند.