کتاب «تفسیر موضوعی (چیستی، بنیان‌ها و پیش‌فرض‌ها)» به چاپ چهارم رسید + لینک

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، کتاب «تفسیر موضوعی (چیستی، بنیان‌ها و پیش‌فرض‌ها)» اثر سید هدایت جلیلی در ۲۱۴ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ چهارم رسید؛ تفسیر موضوعی به معنای فراهم آوردن آیات هم مضمون و دسته‌بندی مجموعه آن آیات و بحث و بررسی آنهاست. از این رو به معرفی بیشتر، نیاز دارد.

مولف در اثر حاضر کوشیده است این روش را در تفسیر حقایق الهی و معارف قرآنی ارزیابی کند؛ در این تحقیق، تفسیر موضوعی را آنچنان که هست، نه آنچنان که باید و به عبارت دیگر در مقام تحقق نه تعریف بازشناخته‌ایم و جنبه‌های روشی، ارکان معرفتی و مبانی تئوریک و نظریه آن را کاویده‌ایم.

 ساختار اثر

کتاب حاضر از یک مدخل و سه بخش اساسی تدوین یافته است، در مدخل، در ضمن نُه بحث، مقدمات لازم برای بحث و فحص اساسی از تفسیر موضوعی بررسی شده است. در فصل اول از خاستگاه اجتماعی - فرهنگی تفسیر موضوعی سخن رفته و زمینه‌هایی که موجب این نگرش به قرآن کریم گردیده، شمرده شده است. در فصل دوم از پیشینه تاریخی تفسیر موضوعی بحث شده و به درستی به مستحدث بودن آن اشاره گردیده و به برخی از خلط‌ها در ارائه موضوع تنبه داده شده است. فصل سوم عهددار تبیین جایگاه تفسیر موضوعی است در طبقه بندی تفاسیر؛ که در ضمن آن به دیدگاه‌های گوناگون درباره آن پرداخته شده است. در فصل چهارم نگاه برخی از نویسندگان به تفسیر موضوعی مطرح شده و فصل پنجم از ارتباط تفسیر ترتیبی و موضوعی سخن رفته و نیازمندی تفسیر موضوعی به تفسیر ترتیبی شناسانده شده و رابطه طولی این دو به خوبی بیان شده است. در فصل ششم به ضرورت تفسیر موضوعی توجه شده است. در فصل هفتم، دلایل معارضان تفسیر موضوعی به دایره نقد ریخته شده و در ادامه بحث معنای دقیقی از روایت ما ضرب رجل القرآن بعضه ببعض الا کفر به دست داده شده است. دامنه موضوع در تفسیر موضوعی تا کجاست و چگونه تفسیرهایی را تفسیر موضوعی می‌نامیم، پرسشی بوده که در فصل نهم به آن پرداخته شده است.

پس از این مقدمات مؤلف به عرصه بدنه اصلی کتاب می‌پردازد و آن را در ذیل سه عنوان «توصیف»، «تبیین» و «توصیه» بررسی می‌کند. در مرحله نخست ۱۰ نمونه از تفاسیر موضوعی را گزارش کرده و کوشیده‌اند چگونگی طرح موضوع، بررسی آیات و بهره‌وری از آنها نتیجه گیری نهایی از منزل مفسران را نشان دهد.

جبر تاریخ و جاوید ماندن اسلام از شهید مطهری، طبیعت دعوت اسلامی از شیخ شلتوت، صور بیان قرآن از سنن تاریخی از شهید صدر، اصالت فرد یا جامعه از محمدتقی مصباح، معنای قلب در قرآن از علامه طباطبایی و... برخی از این موضوعات است.

سپس با عنوان «تبیین» مؤلف می‌کوشد با توجه به مصادیق بررسی شده در مرحله نخست به بازیابی اوصاف مشترک نهفته در آنها به این سوال پاسخ دهد که تفسیر موضوعی چیست؟ ارکان آن کدام است؟ و بالاخره خاستگاه و مبانی تئوریک این پدیده چیست؟ از این رو، این بحث در سه بخش: ۱. تعریف تفسیر موضوعی و ذکر مقومات تعریف ۲. ارکان تفسیر موضوعی ۳. مبانی تئوریک تفسیر موضوعی سامان یافته است.

در مرحله سوم و پس از توصیف تفسیر موضوعی و تبیین چگونگی آن، از «توصیه» سخن رفته است. مؤلف ابتدا تأکید می‌کند که از تفسیر موضوعی حتی - از سوی کسانی که در این راه گام برداشتند - تصویر درست همه جانبه‌ای ارائه نشده است.

نویسنده درکی پاسخگو به پرسش‌های نظری و عملی عصر دانستن و مطالعه تاریخی تفسیر را نیز برای رسیدن به موضوع تفسیر موضوعی و استوار و کارآمد توصیه می‌کنند.

علاقه مندان برای تهیه این کتاب می توانند به نشانی اینترنتی مؤسسه بوستان کتاب به آدرس www.bustaneketab.ir  مراجعه کنند.