اتحاد و همبستگی مردم و مرجعیت؛ زمینه ساز قیام ۱۵ خرداد و سرآغاز پیروزی انقلاب اسلامی

حجت الاسلام محمد ملک زاده عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، به تشریح دلایل به وجود آمدن قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ پرداخت و گفت: قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ یکی از رویدادهای مهم تاریخ معاصر ایران است که نقطه‌ عطفی در روند مبارزات مردم علیه رژیم پهلوی به‌شمار می‌رود زیرا این قیام زمینه‌ساز تحولاتی شد که به انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ انجامید. 

حجت الاسلام ملک زاده نخستین عامل ایجاد قیام 15 خرداد را اجرای دستورات دیکته شده آمریکا در طرحی با عنوان انقلاب سفید دانست و افزود: محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۴۱ برنامه‌ای موسوم به «انقلاب سفید» را آغاز کرد که مخالف منافع ملی و مصالح کشور بود. او با این طرح فریبکارانه عملا کشاورزی ایران را نابود و کشور را در محصولات غذایی به خارج کاملا وابسته کرد و همچنین فساد را گسترش داد و روند غربی سازی ایران را تسریع کرد، در حقیقت او تلاش کرد با رواج سکولاریسم و ترویج فرهنگ غربی، قدرت دین و روحانیت را در جامعه مذهبی ایران تضعیف کند.

وی حمله مزدوران رژیم به مدرسه فیضیه و دستگیری حضرت امام خمینی(ره) را دومین دلیل قیام 15 خرداد توصیف کرد و گفت: پس از اقدامات دین ستیزانه و ضد مردمی رژیم شاه که مخالفت گسترده روحانیت به رهبری امام خمینی را در پی داشت، مزدوران رژیم برای خاموش کردن صدای روحانیت به مدرسه فیضیه در قم هجوم آوردند و به قتل و غارت و هتک حرمت بسیار نسبت به دین و مقدسات پرداختند.

وی اظهار کرد: در واکنش به این جنایات، امام سخنرانی تندی علیه رژیم ایراد فرمودند که منجر به دستگیری ایشان شد. در شب ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، ساواک، امام را در قم دستگیر و به تهران منتقل کرد. این اقدام موجب خشم شدید مردم قم، تهران، مشهد و سایر شهرها شد و قیام سراسری در اعتراض به بازداشت ایشان شکل گرفت.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نارضایتی عمومی از استبداد، فساد و وابستگی حکومت را از دلایل دیگر این قیام برشمرد و تصریح کرد: یکی از مهمترین دلایل قیام 15 خرداد 42، نارضایتی عمومی از استبداد، فساد و وابستگی حکومت بود. مردم ایران از سلطه استبدادی، وابستگی سیاسی-اقتصادی رژیم پهلوی به آمریکا و اسرائیل و فساد ساختاری دربار به شدت ناراضی بودند. مجموع این عوامل دست به دست هم داد و به قیام خونین 15 خرداد 42 منتهی شد.

وی قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ را حاصل مجموعه‌ای از عوامل سیاسی، فرهنگی، دینی و اجتماعی دانست و ابراز داشت: این قیام هرچند به‌شدت سرکوب شد، اما نقطه آغازی برای تحول بنیادین در ایران بود که به انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ انجامید، این واقعه بار دیگر قدرت دین و نفوذ روحانیت در جامعه مذهبی ایران و در مقابله با ظلم و استبداد را آشکار ساخت.

استاد حوزه و دانشگاه نقش مردم در حمایت از مرجعیت دینی و سیاسی کشور در شکل‌گیری قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ را بسیار کلیدی و تعیین‌کننده دانست و اظهار کرد: این پشتیبانی مردمی، نه تنها باعث شد صدای مخالفت روحانیت به رهبری حضرت امام علیه رژیم پهلوی بلندتر شنیده شود، بلکه بذرهای اصلی انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ را نیز در بستر جامعه‌ ایران کاشت.

حجت الاسلام ملک زاده بیان کرد: بطور کلی نقش مردم در این نهضت را می‌توان ناشی از اعتماد گسترده مردم به مرجعیت دینی، ولایتمداری آنان و نارضایتی عمومی از ظلم و فساد دربار پهلوی دانست، به همین دلیل واکنش مردم به دستگیری حضرت آیت‌الله خمینی بسیار گسترده بود.

این کارشناس مسائل سیاسی افزود: پس از دستگیری امام در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، موجی از خشم و اعتراض در میان مردم ایجاد شد و هزاران نفر از مردم تهران، قم، مشهد، و سایر شهرها به خیابان‌ها ریختند و شعارهایی در حمایت از مرجعیت دینی و علیه شاه سر دادند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: در مجموع مردم ایران با ایمان قلبی به مرجعیت دینی، در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ نه‌فقط به یک اقدام سرکوبگرانه‌ی حکومت واکنش نشان دادند، بلکه به‌نوعی مشروعیت نظام شاهنشاهی را به چالش کشیدند.

حجت الاسلام ملک زاده اتحاد و همیستگی میان مردم و مرجعیت در قیام 15 خرداد را سرآغاز پیروزی انقلاب اسلامی دانست و گفت: این اتحاد مردم و مرجعیت، نقطه‌ آغاز مسیر پر فراز و نشیبی بود که در سال ۱۳۵۷ به پیروزی انقلاب اسلامی انجامید، در واقع، این حمایت مردمی از مرجعیت بود که هم پیام قیام را گسترش داد و هم قدرت ادامه‌ آن را تضمین کرد.