به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، تعبیر «موج کره‌ای» یا همان Hallyu (هانلیو / 한류) نخستین بار در دهه ۱۹۹۰ میلادی سر زبان‌ها افتاد؛ جریانی فرهنگی که امروز به یکی از شناخته‌شده‌ترین پدیده‌های جهانی تبدیل شده است. خاستگاه این اصطلاح به سال ۱۹۹۷ بازمی‌گردد، زمانی که رسانه‌های چینی برای اشاره به محبوبیت فزاینده محصولات فرهنگی کره جنوبی، از واژه "Hánliú (韩流)" به معنای «موج کره‌ای» استفاده کردند.

 

اولین جرقه این جریان با پخش سریال کره‌ای «عشق چیست؟» (What Is Love? / 사랑이 뭐길래) از شبکه مرکزی چین (CCTV) زده شد؛ مجموعه‌ای که میلیون‌ها بیننده را مجذوب خود کرد و توجه‌ها را به سمت فرهنگ و صنعت سرگرمی کره جنوبی کشاند. از همان زمان، موج کره‌ای از مرزهای چین فراتر رفت و به سرعت در کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا مانند تایوان، ویتنام و ژاپن گسترش یافت.

 

 

«موج کره‌ای» یا همان Hallyu در ایران مسیری متفاوت از شرق آسیا طی کرد و نقطه شروع آن، نه موسیقی پاپ کره‌ای (K-pop) بلکه سریال‌های تلویزیونی بود.

 

نخستین مواجهه جدی ایرانیان با فرهنگ کره جنوبی به سال ۱۳۸۶ بازمی‌گردد؛ زمانی که سریال تاریخی جواهری در قصر (یانگوم) از شبکه سه سیما پخش شد و میلیون‌ها مخاطب پای تلویزیون نشاند. محبوبیت این مجموعه چنان گسترده بود که برای نخستین بار، کره جنوبی در ذهن افکار عمومی به‌عنوان یک قدرت فرهنگی مطرح شد.

 

 

پس از آن، در فاصله سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ سریال‌هایی همچون امپراتور دریا، افسانه جومونگ، ایسان و شاه گوانگ‌گتو به آنتن تلویزیون ایران راه یافتند و محبوبیت درام‌های کره‌ای به اوج خود رسید. در همین دوره، برخی فیلم‌های سینمایی کره‌ای نیز از طریق شبکه نمایش خانگی و DVDهای زیرنویس‌دار وارد بازار شدند و رفته‌رفته علاقه‌مندان خاص خود را یافتند.

 

با این حال، موسیقی پاپ کره‌ای (K-pop) با تأخیر وارد ایران شد. از اوایل دهه ۱۳۹۰ و هم‌زمان با رشد اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، گروه‌هایی مانند Super Junior، BigBang، EXO و به‌ویژه BTS در میان نوجوانان و جوانان ایرانی هواداران بسیاری پیدا کردند. این موج در اواخر دهه ۱۳۹۰ به اوج رسید و حتی به شکل‌گیری انجمن‌ها و فن‌کلاب‌های ایرانی منجر شد.

 

حال که موج فرهنگی کره‌ای به یکی از جریان‌های پرنفوذ در فضای فرهنگی ایران تبدیل شده، نفوذ این جریان، نه تنها بر سلایق و عادات روزمره جوانان تأثیر گذاشته، بلکه پرسش‌های بنیادینی درباره نسبت آن با هویت ایرانی–اسلامی و پیامدهای بلندمدت فرهنگی مطرح کرده است. بررسی این تأثیرات، از منظر تضاد ارزش‌ها، مهاجرت فرهنگی و تغییر سبک زندگی، نشان می‌دهد که موج کره‌ای می‌تواند چالش‌های قابل توجهی برای هویت و فرهنگ بومی ایجاد کند. در ادامه، مهم‌ترین این چالش‌ها مورد بحث قرار گرفته است.

 

 

در فرهنگ ایرانی-اسلامی، مفاهیمی چون حیا، پوشش محجوبانه، روابط محدود بین زن و مرد در فضای عمومی، و اهمیت ساختار خانواده گسترده از ارکان اصلی هویت فرهنگی است. در مقابل، بسیاری از محتواهای کره‌ای، به ویژه در K-pop و برخی درام‌ها، روابط آزادانه‌تر، استانداردهای پوششی متفاوت و تأکید بر فردگرایی و استقلال فردی را به نمایش می‌گذارند.

 

 

 

کارشناسان فرهنگی معتقدند که موج کره‌ای می‌تواند زمینه‌ای برای شکل‌گیری مهاجرت فرهنگی باشد؛ فرایندی که طی آن افراد به تدریج به گرایش به هویت فرهنگی کشور دیگری متمایل می‌شوند. در ایران، این گرایش به شکل علاقه شدید و طرفداری افراطی از فرهنگ کره‌ای در میان برخی نوجوانان و جوانان بروز کرده است. این علاقه، از مصرف منفعل محتوا فراتر رفته و وارد مرحله کنشگری فعال شده است.

 

و متأسفانه در صورت استمرار این روند کارشناسان هشدار داده‌اند که این گرایش‌ها می‌تواند منجر به شکل‌گیری هویت موازی شود؛ یعنی فرد همزمان تعلق به هویت ایرانی خود را حفظ می‌کند، اما بخش قابل توجهی از ارزش‌ها، سلایق و جهان‌بینی او تحت تأثیر فرهنگ کره‌ای قرار می‌گیرد و این روند حتی می‌تواند موجب چندپارگی هویتی در میان جوانان شود؛ جایی که درک آن‌ها از «خود» تحت تأثیر دو روایت فرهنگی متفاوت قرار می‌گیرد.

 

 

 

در چنین شرایطی، ضرورت حضور فعال نهادهای رسانه‌ای برای پاسخگویی به این چالش فرهنگی بیش از پیش احساس می‌شود. رسانه‌های ملی و فعالان فرهنگی می‌بایست نقش حافظان هویت ملی را بر عهده گرفته و با تولید محتواهای تحلیلی، آموزشی و اطلاع‌رسانی، ضمن ارتقای آگاهی عمومی، الگوهای فرهنگی بومی را ترویج دهند.