کتاب «فقه خبر»؛ اثری جامع و ضروری در حوزه فقه و رسانه

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، مراسم رونمایی از کتاب «فقه خبر» به قلم حجت‌الاسلام محمدمهدی محققی، مدیرعامل خبرگزاری رسا، روز شنبه دهم آبان‌ماه در مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه با حضور جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه و فعالان عرصه رسانه برگزار شد. این کتاب که نخستین اثر جامع و مختصر در زمینه فقه خبر به شمار می‌رود مورد استقبال گسترده حاضرین قرار گرفت و حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی طائب فرمانده قرارگاه راهبردی عمار و استاد درس خارج حوزه علمیه قم طی سخنانی به بیان نکات مهمی درباره اهمیت انتشار چنین اثری پرداخت.

حجت‌الاسلام والمسلمین طائب در ابتدای سخنان خود ضمن ابراز خوشحالی از انتشار کتابی که به موضوع فقه خبر به شکلی جامع و در عین حال مختصر پرداخته است، گفت: امروز در حوزه علمیه شاهد تولد کتابی هستیم که می‌تواند گامی نوین در عرصه فقه و رسانه محسوب شود. در عصری که زمان و حوصله برای مطالعه کتاب‌های طولانی بسیار کم است این کتاب توانسته است به شکلی فشرده و مفید تمامی ابعاد مرتبط با خبر و احکام شرعی آن را پوشش دهد.

وی با اشاره به زحمات فراوان نویسنده و خانواده ایشان، اظهار داشت: از نزدیک شاهد تلاش‌های حجت‌الاسلام محققی، برادرانشان و پدر بزرگوارشان بودم. یاد و خاطره سردار شهید حاج حسن محققی برادر بزرگوار ایشان که خدمات ارشمندی به نظام جمهوری اسلامی داشت را گرامی می‌داریم. همچنین برادر بزرگ‌تر ایشان دکتر محمدعلی محقق که در سطح بین‌المللی به خاطر تخصص برجسته‌اش در زمینه سرطان و سلول‌های سرطانی شناخته شده است که حتی وقتی برای آموزش به آمریکا دعوت شده آن‌ها گفته‌اند که شما در حوزه تخصصی خودتان در ایران به بالاترین سطح رسیده‌اید و چیزی برای آموزش ما ندارید.

«فقه خبر» کتابی جامع و موجز

فرمانده قرارگاه راهبردی عمار ادامه داد: وقتی این کتاب را مرور کردم دیدم که هیچ موضوع مهمی از قلم نیفتاده و در عین حال نویسنده توانسته از اطاله کلام پرهیز کند. این موفقیت را باید به حوزه علمیه و مجموعه‌های فعال در حوزه رسانه تبریک گفت.

وی درباره دیدگاه‌های نادرستی که درباره حوزه‌های علمیه وجود دارد، گفت: برخی‌ها معتقدند حوزه‌های علمیه علمی عقب‌افتاده دارند در حالی که این تصور کاملاً اشتباه است. در گذشته به دلیل نداشتن حکومت و عدم امکان ورود به مسائل عملی حوزه‌ها بیشتر مسائل فرضی و نظری را بررسی می‌کردند اما امروز فقه وارد عرصه عمل شده و می‌خواهد به نیازهای واقعی جامعه پاسخ دهد.

حجت‌الاسلام والمسلمین طائب به اهمیت ویژه موضوع خبر در دنیای معاصر اشاره کرد و گفت: خبر یکی از مهم‌ترین موضوعات برای پاسخگویی فقه است. امروز جنگ‌ها با خبر آغاز و با خبر پایان می‌یابند اقتصاد و بازار به اخبار وابسته است و دولت‌ها با اخبار شکل می‌گیرند یا سقوط می‌کنند. بنابراین خبر نبردی تمام‌عیار است و نیازمند دانش فقهی تخصصی است.

وی افزود: ساختن دانشگاهی برای تعلیم فقه خبر کاری بسیار دشوار اما ضروری است. خبر مانند هر موضوع دیگری بخش هنری و فنی دارد و بخش احکام شرعی. هرچه بخش هنری خبر پیچیده‌تر شود شناخت و اعمال احکام فقهی آن دشوارتر خواهد بود چرا که تعارض‌ها و تزاحم‌های فراوانی ایجاد می‌شود.

استاد حوزه علمیه مثالی زد و گفت: ممکن است خبری در حوزه اقتصادی بسیار سودمند باشد اما اگر همان خبر پخش شود به مسائل نظامی کشور آسیب بزند. یا در موضوع اهمیت و اولویت‌ها تعارضاتی وجود دارد که همه این مؤلفه‌ها باید در فقه خبر لحاظ شود.

ضرورت تسلط کل نظام بر فقه خبر

حجت‌الاسلام والمسلمین طائب تأکید کرد: فقه خبر اگر بخواهد به درستی اجرا شود باید به کل نظام ارائه شود نه فقط به رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها. حتی رئیس جمهور باید به این دانش مسلط باشد و بداند چگونه با اخبار برخورد کند. فرض کنید وزیر امور خارجه یا وزیر کشاورزی ما خبری منتشر کند بدون توجه به آثار مثبت و منفی آن، چه خساراتی ممکن است وارد شود.

وی با اشاره به تجربیات شخصی خود در جلسات آموزشی با فعالان رسانه‌ای گفت: چند سال پیش با بچه‌های حزب‌اللهی جلساتی داشتیم و درباره احکام حلال و حرام اخبار صحبت کردیم و به دشواری های شناخت احکام خبر پرداختیم.

فرمانده قرارگاه عمار به خاطره‌ای از آقای شریعتمداری اشاره کرد و گفت: ایشان تعریف می‌کرد که وقتی شروع به افشای مفاسد کرد خدمت رهبر معظم انقلاب رسید و ایشان از کارش تقدیر کردند ولی فرمودند بهتر است نامی نبرد چون ممکن است عواقبی داشته باشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین طائب افزود: یک بار کسی پرسید چرا نام مجرمان منتشر نمی‌شود در حالی که جرمشان اثبات شده است؟ رهبر معظم انقلاب فرمودند حتی اگر جرمشان ثابت شده باشد نباید نام آن‌ها را به گونه‌ای منتشر کنیم که خانواده‌هایشان در جامعه آسیب ببینند، مثلاً فرزندانشان در مدرسه دچار انگ و تبعیض شوند.

حجت‌الاسلام والمسلمین طائب تأکید کرد: مهم این است که ما به تکلیف خود عمل کنیم و نتیجه را به خدا بسپاریم.

فقه خبر؛ راه مقابله با تنش‌های رسانه‌ای

حجت‌الاسلام والمسلمین طائب در بخش دیگری از سخنان خود گفت: باید تلاش کنیم فقه بر خبر حاکم شود یعنی هر کسی که می‌خواهد خبری منتشر کند چه در شورای نگهبان، مجلس، چه وزرا باید فقه خبر را بداند. یک خبر نادرست می‌تواند تنش و ناامیدی فراوانی ایجاد کند و ایجاد یأس ناشی از یک خبر غلط گناه کبیره است آن هم وقتی خود خبرگذار هم نمی‌داند چه می‌گوید.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم در پایان با تقدیر از زحمات نویسنده و فعالان رسانه‌ای، افزود: امیدواریم خداوند به قلمشان برکت دهد و این کتاب باعث افزایش توجه به اهمیت فقه خبر در حوزه علمیه و جامعه شود. امیدواریم بتوانیم رسانه‌هایی بسازیم که در چارچوب فقهی، اخلاقی و حرفه‌ای حرکت کنند و نقش مؤثری در حفظ آرامش و پیشرفت کشور ایفا نمایند.

مهدی الهی