قدرت آیینهای عزاداری در هویتسازی؛ نتایج پژوهش سانتو در زینبیه
به گزارش خبرنگار گروه فرق و ادیان خبرگزاری رسا، اِدیت سانتو، دانشیار دانشگاه آلاباما در نشست "شیعه دوازده امامی در سوریه" که به صورت برخط برگزار شد، به بررسی مجموعهای از تجربیات میدانی، تحولات فرهنگی و روندهای آموزشی در خاورمیانه بهویژه عراق، کردستان و سوریه پرداخت و از مشاهدات خود در دهههای گذشته سخن گفت.
سانتو در بخش نخست سخنان خود، به تجربه تدریس خود در دانشگاه آلاباما از سال ۲۰۱۹ پرداخت و گفت: بخش قابلتوجهی از فعالیتهایش به روششناسی آموزش، طراحی دورههای درسی و تحلیل تفاوتهای میان دبیرستان و دانشگاه اختصاص یافته است.
وی با اشاره به تجربه تدریس در کلاسهای بزرگ، گفت: گاهی در کلاسهای ۱۱۵ نفره، امکان کنترل جزئیات و ارتباط نزدیک با دانشجو دشوار است، اما گفتوگوهای عمیق و انتقادی همچنان رکن اصلی آموزش دانشگاهی باقی میماند.
این استاد دانشگاه همچنین افزود: دانشجویان باید تا زمانی که مسیر تحصیلی برایشان لذتبخش است ادامه دهند و در غیر این صورت وارد حوزههای حرفهای دیگر شوند.
پژوهش میدانی در سوریه؛ از زینبیه تا روایت پناهجویان
بخش اصلیِ سخنان سانتو به ارائهی پژوهش جدید او دربارهی منطقهٔ زینبیه در سوریه و نقشِ این فضا در زندگیِ پناهجویان و مهاجران اختصاص داشت.
وی در معرفیِ کتابِ تازهاش توضیح داد: اثر با مروری تاریخی آغاز میشود و به بررسیِ حضورِ پناهندگان فلسطینی از سال ۱۹۴۸، سپس مهاجران عراقی در دهههای بعد و در نهایت موجهای جدیدِ پناهجویان در سالهای پس از ۲۰۰۳ میپردازد.
سانتو در بخشی از صحبتهایش گفت: بسیاری از پناهجویانی که به زینبیه آمدند از نظر جسمی مجروح، از نظر روانی آسیبدیده، از نظر اقتصادی در مضیقه و از نظر سیاسی تحت فشار بودند. حضور در فضای مذهبی و عزاداریها برای بسیاری از آنان به معنای نوعی بازسازی روانی و ایجاد احساسِ تعلق بود.
وی تأکید کرد: مجالسِ روضه، سرودهای مذهبی و آیینهای عزاداری پیوندهای اجتماعیِ تازهای میانِ آسیبدیدگان ایجاد کرد و به شکلگیریِ ذهنیتِ پارسا و نوعی بازسازیِ اخلاقی و معنوی انجامید. سانتو با بیان اینکه حوزههای علمیه نیز در برخی مقاطع از این جریانها حمایت کردند، افزود که آیینهای مذهبی در این منطقه، علاوه بر کارکردِ صرفاً مذهبی، نقشِ مهمی در تابآوریِ اجتماعی، درمانِ روانی و هویتسازی ایفا کردهاند.
مراجع دینیِ زن و تغییرِ چیدمانِ مذهبی زینبیه
سانتو در ادامه به موضوعِ مراجعِ دینیِ زن و نقشِ آنان در این منطقه اشاره کرد و گفت: طی سالهای اخیر زنانِ خطیبانِ مذهبی نقشِ بیشتری در هدایت مجالس و انتقالِ روایتهای دینی ایفا کردهاند و این تحول با تغییرِ چیدمانِ فضاهای مذهبی و افزایشِ مشارکتِ زنان همراه بوده است.
وی بخش دیگری از سخنانش را به تأثیرِ سیاستهای عمومی در مدیریتِ فضاهای مذهبی اختصاص داد و خاطرنشان کرد: برخی سیاستهای دولتی با هدف ترویج دیدگاههای خاص دینی یا محدود کردن برخی شیوههای عزاداری اعمال شده است، اما در عمل، جامعهٔ مذهبی راههای خود را برای حفظِ مناسک پیدا کرده است.
سانتو در پایان گفت: آنچه در پژوهش من برجسته میشود، تابآوری روح انسان در برابر دورانهای تراژدی است. آیینهای دینی برای بسیاری از پناهندگان به معنای نوعی شفا، امید و بازسازی معنوی بوده است.