حجت الاسلام میر معزی: الگوی مطلوب تعامل حوزه و نظام تدوین نشده است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، جمعی از نخبگان حوزوی در آذرماه 1386، در دیدار با رهبر معظم انقلاب اسلامی به بیان دیدگاه های خود درباره تحول در بخش های مختلف حوزه های علمیه پرداختند.

خبرگزاری رسا در آستانه سفر مقام معظم رهبری به استان قم، با بررسی پرونده تحول در حوزه این سخنان را باز نشر می کند.

حجت الاسلام میرمعزی:

الگوی تعامل حوزه و نظام اسلامی

موضوع سخن من کیفیت تعامل حوزه‌های مبارکه علمیه و نظام مقدس جمهوری اسلا‌می ایران است.

محوری های تعامل حوزه و نظام اسلامی

به نظر می‌رسد این تعامل در چهارمحور قابل بررسی است. تولید نظریه‌های دینی بنیادین و راهبردی و کاربردی در عرصه‌های مختلف زندگی، برای اداره جامعه بر اساس دین؛ دوم: فرهنگ‌سازی بر اساس باورها و ارزش‌های دینی از طریق ترویج و تبلیغ دین؛ سوم: نظام بر عملکرد نظام؛ چهارم: مشارکت در اداره نظام از طریق تربیت نیروهای موردنیاز نظام جمهوری اسلا‌می ایران.

تعامل حوزه و نظام بر اساس نظریه امام(ره)

در این مجال نکاتی را در مورد تعامل در محور نخست که مهم‌ترین محورهاست به عرض می‌رسانم.

بر اساس نظریه حضرت امام راحل قدس‌سره که فرمودند: حکومت در نظر مجتهد واقعی، فلسفه عملی تمامی فقه در تمامی زوایای زندگی بشریت است، تعامل در محور نخست ضرورت ویژه‌ای می‌یابد. این نظریه مبنای تأسیس حکومت اسلا‌می و مورد تأیید قریب به اتفاق مراجع موجود و مورد تأکید حضرت‌عالی است.

الگوی مطلوب تعامل می‌تواند بر اساس این نظریه به عنوان چشم‌انداز بیست‌ساله تدوین شود

تحقق چنین الگویی مستلزم تمهیدات قانونی، سازمانی، مالی و نیروی انسانی متناسب با آن در دو طرف تعامل یعنی حوزه و نظام است.

در یک آسیب‌شناسی اجمالی ملا‌حظه می‌کنیم رابطه حوزه با نظام به صورت کامل، بر اساس این نظریه تنظیم نشده است و تمهیدات آن به نحو کامل فراهم نیامده، اما در نظام هیچ قانونی وجود ندارد که ارکان نظام را ملزم کند که در تبیین قوانین و سیاست‌ها همکاری حوزه را مطالبه کند و هیچ نهادی که وظیفه آن ایجاد زمینه‌های لا‌زم برای تحقق این تعامل باشد، وجود ندارد.

در تنظیم بودجه کشور این قلم مغفول مانده است. در اکثر مدیران نظام زمینه‌های علمی لا‌زم برای برقراری این تعامل وجود ندارد؛ اما در حوزه نیز نهادی که وظیفه آن ایجاد زمینه‌های لا‌زم برای استنباط نظریه‌‌های راهبردی و کاربردی و پاسخ‌گویی به نیازهای نظام باشد وجود ندارد.

راه کارهای تحقق الگوی مطلوب تعامل حوزه و نظام

از نظر نیروی متناسب با این هدف در اثر اقدام برخی مراجع و بزرگان حوزه و حرکت‌های خودجوش طلا‌ب، اکنون نسلی از روحانیون به وجود آمده‌اند که دارای صلا‌حیت‌های علمی حوزوی و دانشگاهی در سطوح عالی می‌باشند.

حدود چهار سال است که اکثر این افراد با پشتیبانی مدیریت محترم حوزه علمیه قم در قالب بیش از دوازده انجمن علمی، به هدف ارتقای دانش در رشته‌هایی مانند اقتصاد، سیاست، مدیریت، روانشناسی و تربیت و مانند آن گردهم آمده‌اند و با امکانات بسیار محدود، مشغول فعالیت شده‌اند.

انجمن‌های علمی حوزه با توجه به اهدافی که در اساس‌نامه آنها آمده است، می‌توانند با استفاده از اعضای خود، به تحقق الگوی مطلوب کمک کنند.
با این وجود، تعداد این روحانیون نسبت به نیازها بسیار کم است. از نظر سازمانی حوزه در نظام علمی کشور از جایگاه رسمی متناسب با شأن و منزلت علمی خود برخوردار نیست.

این نکته را چون یکی از برادران فرمودند من تکرار نمی‌کنم؛ فقط این جمله را اضافه می‌کنم با این شرایط، کسب امتیاز یا مجوز رسمی برای فعالیت‌های علمی حوزوی از وزارت علوم مستلزم ریختن فعالیت‌های حوزوی در قالب ساختار و سازمان دانشگاهی و مستلزم خالی کردن آنها از برخی نقاط قوتی است که در سیستم آموزشی و پژوهشی حوزه‌ها وجود دارد.

بر این اساس برای تحقق الگوی مطلوب در بلندمدت تدابیر زیر پیشنهاد می‌شود:

1. تدوین چشم‌انداز بیست‌ساله تعامل نظام و حوزه در عرصه‌های چهارگانه پیش‌گفته و تدوین سیاست‌های کلی و برنامه‌های پنج‌ساله حرکت در راستای چشم‌انداز.

2. ایجاد رشته‌های میان‌رشته‌ای اسلا‌می در علوم انسانی و اجتماعی در دانشگاه‌ها برای تربیت مدیران و کارشناسانی که متناسب با این هدف‌اند.

3. ایجاد رشته‌های میان‌رشته‌ای اسلا‌می با سبک و سیاق اجتهادی در حوزه برای تربیت محققینی که توانایی نظریه‌پردازی در این زمینه را داشته باشند.

4. پیشنهاد می‌شود در هریک از قوای سه‌گانه و نیز مدیریت حوزه علمیه قم معاونتی ایجاد شود که وظیفه آن همکاری جهت تدوین چشم‌انداز بیست‌ساله و سیاست‌ها و برنامه‌های مربوط به آن و نیز چاره‌جویی برای اسلا‌می‌تر کردن سیاست‌ها و برنامه‌ها در کوتاه‌مدت باشد.

5. پیشنهاد می‌شود مدیریت محترم حوزه مبارکه علمیه قم طرحی را برای تأسیس رشته اعطای مدرک، اعطای مجوز به مجلا‌ت و تأسیس انجمن‌های علمی به شورای‌عالی انقلا‌ب فرهنگی ارائه دهند و از این طریق بتوانند مستقلا‌ به این امور اقدام نمایند.

انجمن‌های علمی حوزه می‌تواند در تحقق الگوی مطلوب نقش بی‌بدیلی را داشته باشند از این‌رو پیشنهاد می‌شود مراجع عظام و به ویژه مقام عظمای ولا‌یت و نیز دولت، از انجمن‌های علمی پشتیبانی بیشتری نماید و با حمایت مادی و معنوی خود موجب بالندگی هرچه بیشتر آنان گردد./919/پ203/ع