سومین نشست قرآن پژوهی در حوزه علمیه خراسان برگزار شد
خبرگزاری رسا ـ سومین نشست از سلسله نشست های قرآن پژوهی با موضوع «سبک شناسی مفسران حوزه علمیه خراسان»، در بنیاد پژوهش‌‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، سومین نشست از سلسله نشست های قرآن پژوهی با موضوع «سبک شناسی مفسران حوزه علمیه خراسان»، 13 آذرماه، باحضور طلاب این حوزه و حجت الاسلام محسن قرائتی، رییس ستاد اقامه نماز کشور و حجت الاسلام محمد حسن ربانی بیرجندی، استاد حوزه علمیه مشهد در تالار اجتماعات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد.
در این مراسم ابتدا گزارشی از فعالیت های ستاد تفسیر حوزه علمیه خراسان ارائه شد، در این گزارش بیان شد از سال گذشته کلاس های تفسیر ویژه طلاب حوزه علمیه خراسان با حضور اساتید همچون حجج اسلام ربانی بیرجندی و محمد علی موحدی و آیات عظام مهدی مروارید، سیدان و علم الهدی برگزار می شود.
بر اساس این گزارش این اساتید درخصوص آیات تربیتی، اعتقادی و فقهی قرآن کریم به ایراد سخن پرداخته اند که در سال جاری تفسیر مقارن با حضور حجت الاسلام الهی زاده و آیات تربیتی اخلاقی با حضور حجت الاسلام گرایلی و آیت الله اشرفی شاهرودی برای طلاب ارائه می شود.
در ادامه این مراسم حجت الاسلام محسن قرائتی، رییس ستاد اقامه نماز کشور، با انتقاد از درس های حوزه و با بیان اینکه این درس ها به درد آینده طلاب و جامعه نمی خورد، افزود: مشکل ما این است که به مدرک گرایی افتاده ایم و جوهر خود را گم کرده ایم.
وی خطاب به طلاب با بیان اینکه درس های حوزه را بخوانید، از مراجع، تقلید کنید اما خود برای خود تصمیم بگیرید، اذعان کرد: طلاب باید از تعطیلاتی که در تابستان و روزهای پنجشنبه و جمعه است استفاده کرده و به برنامه های حوزه اکتفا نکنند زیرا بسیاری از پژوهش هایی که بزرگان انجام داده اند در همین ایام نگاشته شده است.
رئیس ستاد اقامه نماز کشور با اشاره به اینکه طلاب در کنار رسائل و مکاسب باید به قرآن و نهج البلاغه توجه بیشتری داشته باشند، داشت: چرا باید حوزه علمیه سایت خنده نداشته باشد، حوزه باید به این مقوله وارد شده و طنزهای حکیمانه را برای مردم بیان کند تا جایگزین طنزهای ناشایستی که وجود دارد شود.
وی با اشاره به قمه زدن در ایام عزاداری امام‌حسین(ع)، افزود: شما که قمه می زنید به عشق امام حسین(ع) است اما شاهد بودیم که تلویزیون اروپا 12 بار قمه زدن ایرانیان را نشان داده و با دعوت از روانشناسان و جامعه شناسان این عمل را تحلیل کرده و بیان کردند که شیعیان یک مرض روانی دارند.
به گونه‌ای عزاداری کنیم که دشمن سوء استفاده نکند
حجت الاسلام قرائتی تأکید کرد: باید طوری عزاداری کنیم که دشمن سوء استفاده نکند ممکن است در این جا این بحث مطرح شود که آن ها نماز خواندن ما را نیز به سخره گرفته اند ولی موضوع نماز فرق می کند زیرا نماز وحی بوده ولی عزاداری سلیقه ای است.
وی با بیان اینکه نسل امروز نیازمند تغییر در مصداق های قرآن است، اذعان داشت: کاری که امروز باید انجام دهیم این است که ضمن حفظ متن قرآن، مصادیق آن را تغییر دهیم یعنی مفاهیم قرآن را مطابق با مقتضیات روز برای نسل جوان تبیین کنیم البته باید توجه داشت که این موضوع با مسئله تفسیر به رأی فرق دارد.
رییس ستاد اقامه نماز کشور با اشاره به اینکه قرآن برای تمامی موضوعات زندگی بشر نسخه ای را ارایه می کند، بیان گفت: باید از این نسخه ها در مسیر زندگی خود بهره ببریم اما با مصداق های جدید، به عنوان مثال داستان حضرت موسی(ع) و دختران شعیب اگر با مصداق های جدید بیان شود می توان مسائل بله برون را از درون آیه بیرون آورد و برای مردم تبیین کرد و در این صورت در خواهیم یافت که در تمامی موضوعات می توان به قرآن مراجعه کرد.
وی با بیان اینکه متأسفانه قرآن را به عنوان نسخه حیات بخش در زندگی وارد نکرده ایم، افزود: قرآن تأکید می کند که اگر می خواهیم موضوعی را برای مردم بیان کنیم باید آن ها را روان و ساده بگوییم تا مردم بفهمند.
ضرورت به روز ارائه کردن تفاسیر قرآن
حجت الاسلام قرائتی بر به روز ارائه کردن تفاسیر قرآن تأکید کرد و ادامه داد: متأسفانه نسل نو مزه قرآن را نچشیده است و قرآن مهجور مانده است لذا اگر می خواهیم از قرآن مهجوریت زدایی کنیم باید نیتمان هم مهجوریت زدایی از آن باشد.
وی با تأکید بر اینکه باید با استفاده از قرآن به سؤالات جوانان پاسخ داده شود، یادآور شد: رمز سقوط ما این است که قرآن را به عنوان کتاب مقدس کنار طاقچه گذاشته ایم و به متن زندگی نیاورده ایم.
رییس ستاد اقامه نماز کشور، تصریح کرد: در کشور پزشک اطفال داریم اما متأسفانه متخصص مسائل قرآنی در حوزه کودک نداریم.
وی با بیان اینکه بیشترین کتابی که در نمایشگاه کتاب به فروش رسیده تفسیر قرآن است، ابراز داشت: امروزه مردم تمام راه ها را گذرانده اند و به مسیری وارد شده اند که می خواهند دریابند خدا در قرآن چه مطالبی را برای آن ها بیان کرده است لذا اگر منبرهایمان قرآنی شود به طور قطع با استقبال مردم مواجه خواهد شد.
حجت الاسلام قرائتی با بیان اینکه خیلی از حوانان نماز نمی خوانند اما دوست دارند نماز بخوانند، تصریح کرد: لذا باید اسرار نماز را به گونه ای برای جوانان بیان کنیم که زیبایی های نماز را درک کنند و در این زمینه بیان کتاب های اسرار نماز که مربوط به گذشته است مناسب نیست زیرا متن سنگینی دارند و برای جوانان قابل فهم نیست.
باید نگاهی نو به تفسیر قرآن داشته باشیم
در ادامه این نشست، حجت الاسلام محمدحسن ربانی بیرجندی، استاد حوزه علمیه مشهد با بیان اینکه باید با نگاهی نو به تفسیر قرآن نگاه کنیم، افزود: تفسیرهایی که داریم هر کدام در حوزه خاصی وارد شده اند ازین رو سبک شناسی هر تفسیری با تفسیر دیگر فرق می کند لذا با بررسی تفاسیر بزرگان می توان یک اصول کلی را به دست آورد تا سبک تفسیر را شناسایی کنیم.
حجت الاسلام ربانی بیرجندی با بیان اینکه روایات پلکان ورود به قرآن هستند، یادآور شد: اگر کسی روایات را پلکان ورود به آیات قرآن قرار ندهد ناخودآگاه ساخته های ذهنی را پلی برای تفسیر قرار خواهد داد لذا خیلی از تفسیرهای به رأی از همین جا سرچشمه می گیرد.
میرزا جواد آقا تهرانی، شخصیتی متخلق به اخلاق اسلامی
وی در ادامه به ارائه اصول تفسیری بزرگان حوزه خراسان پرداخت و گفت: میرزا جوادآقا تهرانی، شخصیت ممتازی داشت، علاوه بر اینکه متخلق به اخلاق اسلامی بود موارد معنوی بسیاری نیز در اخلاق ایشان جلوه گر بود.
استاد حوزه علمیه مشهد یادآور شد: اساس تفسیر میرزا جواد آقاتهرانی بر چند جهت بود، وی بر اخلاق توجه خاصی داشت لذا صدر، وسط و ذیل آیه را با اخلاق ارتباط می داد از این رو وقتی پای درس ایشان می نشستیم گویا قرآن با ما سخن می گوید و گویا ایشان از درون مخاطب خود خبر داشت.
وی با بیان اینکه میرزا جواد آقا تهرانی به آیات الاحکام تکیه می کرد و فراز را به عنوان غایت آیه در نظر می گرفت، ابراز داشت: وی عارف به روایات بود، فرق است بین کسی که روایات را مطالعه کند و با کسی که عارف به روایات باشد، یعنی بر مجموعه روایات اهل بیت(ع) مسلط بود، سیاری از روایات را داریم که به درد تفسیر آیات می خورد ولی در تفاسیر در ذیل آیات ذکر نشده است اما میرزا احاطه کامل بر کل روایات داشت لذا در هر فرازی که می خواست اهمیتش را بگوید یک دسته روایات را بیان می کرد.
میرزا جواد آقا تهرانی تفسیر را ساده بیان می کرد
حجت الاسلام ربانی بیرجندی تصریح کرد: مبنای مطالعات میرزا جوادآقا بر اساس تفکیک بود که این امر در تفسیر ایشان به وضوح به چشم می خورد، ایشان تفسیر را ساده بیان می کرد به گونه ای که بازاری، طلبه، استاد حوزه و همه افراد از تفسیر وی بهره می بردند.
وی اذعان کرد: ایشان تفسیر را به اصطلاحات سخت فهم آغشته نمی کرد و واژگان را توضیح می داد و سپس سبب نزول آیه را بیان می کرد.
آیت الله محمدرضا دامغانی و نقد روایات
این استاد حوزه با بیان اینکه آیت الله محمدرضا دامغانی، هم روایات خوب را تفسیر می کرد و هم روایاتی که نیاز به نقد داشت، تصریح کرد: وی به نقد اسباب نزول و اسرائیلیات در تفسیر خیلی بها می داد.
وی با اشاره به روش تفسیری آیت الله سید عزالدین زنجانی، بیان داشت: وی از شاگردان ممتاز علامه طباطبایی بود به گونه ای که بیان شده علامه طباطبایی در تفسیر قرآن از میان شاگردان خود به شهید مطهری و آیت الله زنجانی بها می دادند.
آیت الله زنجانی احاطه کاملی بر بلاغت و فصاحت آیات دارد
حجت الاسلام ربانی بیرجندی با بیان اینکه آیت الله زنجانی احاطه کاملی بر بلاغت و فصاحت آیات و علوم فقه دارد، اظهار داشت: نکته حساسی که در این زمینه وجود دارد این است که اگر بلاغت قرآن را درک نکنیم اعجاز آن را درک نخواهیم کرد و از همین روست که آیت الله زنجانی بر روی نکات بلاغی تأکید خاصی دارند.
آیت الله محمدصادق سعیدی کاشمری و واژه شناسی
وی، آیت الله محمدصادق سعیدی کاشمری را از ارادتمندان سیدعبدالاعلی سبزواری عنوان کرد و گفت: وی به بحث فقه اللغه و واژه شناسی تأکبد داشت، نکته ای که ایشان به آن توجه می کردند بیان صریح در فقه اللغه و احاطه بر لغات مترادف، متضاد و هم خانواده و برقراری ارتباط بین این لغات بود.
این استاد حوزه علمیه با اشاره به ویژگی های کتاب «المعجم» که در بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی تهیه و منتشر شده است، تصریح کرد: این کتاب کامل ترین معجم در جهان اسلام است، و حتی طرح این کتاب در الازهر مصر و سوریه مطرح شد اما به دلیل هزینه های بالا و مشکلاتی که در چاپ آن بود در این کشورها منتشر نشد.
سیر تطور لغت در کتاب «المعجم»
وی یادآور شد: در این کتاب سیر تطور لغت مطرح شده که ضروری است این بخش در آینده توسط گروه قرآن بنیاد مجدد چاپ شود.
حجت الاسلام ربانی بیرجندی با بیان اینکه الان در جهان اسلام یک معجم فقهی که بتواند سیر تطور لغت را در طول تاریخ به زبان های فارسی و عربی بیان کند، نداریم، اذعان کرد: از دیگر ویژگی های کتاب المعجم می توان به آراء مفسران اشاره کرد، در این کتاب واژگانی که مفسران در طول تاریخ بیان کرده اند به همراه نظرات آن ها ذکر شده است لذا اگر بخواهیم سیر تطور یک واژه را در طول تاریخ پیدا کنیم می توانیم به این کتاب اشاره کنیم اما متأسفانه این معجم شناخته نشده است.
تفسیر آیت الله سیدان و توجه به روایات اخلاقی و اعتقادی
وی با اشاره به روش تفسیری آیت الله سیدجعفر سیدان، افزود: اولین محوریت وی در تفسیر و فهم قرآن توجه به روایات اعتقادی و اخلاقی است.
این استاد حوزه علمیه مشهد یادآور شد: دومین محور فعالیت های تفسیری آیت الله زنجانی نقد تفسیرهای غیر صحیح و فلسفی و عرفانی محسوب می شود.
وی با بیان اینکه محمدتقی شریعتی معتقد بود بین سوره ها ارتباط معنوی وجود دارد، افزود: این ادعایی است که الان مفسران ما در خصوص آن به بررسی و تحقیق می پردازند.
واژگان وحیانی قرآن
حجت الاسلام ربانی بیرجندی تصریح کرد: قرآن در ظاهر به هم چیده شده اما از درون در هم تنیده شده است، آنجا که واژگان قرآن وحیانی است باید چینش آن هم وحیانی باشد./934/ز502/س
ارسال نظرات