اصل تربیت، مبنای نظام آموزشی حوزه علمیه است
حجت الاسلام صابر اکبری جدی، استاد حوزه و دانشگاه و مدیر بنیاد دایره المعارف استان اردبیل، در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در اردبیل اظهار داشت: نظام سنتی حوزه‌ها بر اساس تربیت بنا شده، آموزش بخشی از نظام گسترده تربیتی تلقی می‌شود، البته ساختن و پرداختن و سامان دادن به باورهای اصیل و تنظیم رفتارهای متعهدانه طلاب بسیار مهم‌تر از آموختن یکسری اصطلاحات و انباشت محفوظات در ذهن دانشجوی نظام حوزه به حساب می‌آید.
وی مقدم بودن تزکیه بر تعلیم را اصلی مهم ارزیابی و خاطرنشان کرد: نظام سنتی حوزه‌ها همه اعتبار و ارزش و جایگاه خود را از اساتید وام می‌گیرد، اصولا در این روند آموزشی برنامه درسی طلبه و روند آموزش او از سوی استاد تعریف می‌شود ترتیب دروس، میزان ساعات درس، کتاب‌های درسی، زمان و مکان درس و غیره همه و همه را استاد معین می‌کند.
حجت الاسلام اکبری جدی گفت: استاد حوزه نه تنها مباحث علمی بلکه آداب طلبگی و سلوک معنوی و اجتماعی را به طلاب می‌آموزد، در نظام آموزشی حوزه محضر استاد مقدس است و قدم‌هایی که به سوی مجلس درس برداشته می‌شود، ثواب دارد، حتی بر اساس احادیث معتبر نگاه به چهره استادِ دانشمند عبادت است.
وی ادامه داد: نظام حوزه در همه مراحل آموزشی خود بر پایه تعمق و فهم عمیق از مباحث بنا گذاشته شده است، حتی در علوم مقدماتی همچون ادبیات عرب و منطق نیز به صورت اجتهادی عمل می‌کند و از همان آغاز روش استنباط و اجتهاد و بحث و کنکاش علمی را به طلّاب خود می آموزد.
این استاد حوزه و دانشگاه اردبیل با اشاره به ویژگی‌های نظام آموزشی حوزه های علمیه نسبت به دانشگاه‌ها گفت: حوزه، طلاب را به عدم پذیرش مطالب سست و بی‌دلیل عادت می‌دهد و از سطحی نگری پرهیز می‌دهد، این ویژگی در مراحل عالی‌تر آموزشی حوزه، خود را بسیار قوی‌تر نشان می‌دهد و در اصول و فقه به اوج می‌رسد به گونه‌ای که طلبه باسواد به خوبی جرأت درگیر شدن با نظریات بزرگان را بر اساس مبانی و اصول، پیدا می‌کند و کم‌کم خود صاحب نظر می‌شود.
وی با تأکید بر گسترش سنت مباحثه در حوزه های علمیه گفت: طلاب با پیش مباحثه به استقبال مبحث جدید استاد می‌روند و پس از تدریس استاد همان مبحث را با یک یا چند نفر به بحث می‌گذارند و ایرادها و اشکال های احتمالی را بررسی می‌کنند، گاه این گونه بحث‌ها به قدری داغ می‌شود که بیننده ناآشنا به فرهنگ حوزه را متحیر می‌کند، این شیوه تمرینی است برای دفاع از عقیده و نظر و استدلالی بر برداشت و فهم خاص از متن و در عین حال قدرت مناظره و چالش با افکار و اندیشه‌های معارض را به طلبه می‌دهد.
مدیر بنیاد دایره المعارف اردبیل تصریح کرد: در قدیم الایام افزون بر مباحثه روزانه مباحثه هفتگی و ماهانه و سالانه نیز در دستور کار طلاب بوده است، در فرهنگ حوزوی هیچگاه مطالعه جای مباحثه را پر نمی‌کند و اصولا طلبه بدون هم مباحث خوب هر چند زیاد مطالعه کند به عمق و دقت لازم در مباحث علمی نمی‌رسد؛ همچنان که بدون استاد دیدن به جایی نمی‌رسد « العلم ما اخذ من افواه الرجال لا من صفحات الکتب».
وی خاطر نشان کرد: مباحثه در حقیقت، به نوعی تمرین تدریس در جمع کوچک و صمیمی و راهی برای تربیت طلاب زبر دست و خوش بیان و خوش تقریر برای آینده حوزه است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: در نظام سنتی حوزه، طلاب در ضمن تحصیل و ارتقای علمی و اشتغال به مقاطع بالاتر، برای طلاب دیگر دروس سطوح پایین تر را تدریس می‌کنند. از این رو هنر استادی را که از اساتید خود مشاهده کرده‌اند در عمل نیز تجربه می‌کنند و به صورت طبیعی در مسیر تکامل علمی و عملی و مهارتی رشد می‌کنند./935/ت301/س