تدبر و تحقیق در قرآن وظیفه حوزویان است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، ناصر قربان‌نیا، عضو هیأت علمی دانشگاه مفید، پنجشنبه 23 دی ماه در نشست علمی قرآن و علوم انسانی با گرایش حقوق که در سالن شهید صدر مجتمع آموزش عالی امام خمینی‌(ره) برگزار شد با بیان این‌که برای فهم هر آنچه در زندگی نیاز است باید به قرآن مراجعه کرد، گفت: بهترین منبع برای فهم حقوق، آیات شریفه قرآن است.

وی با اشاره به تقسیم تمام معارف دین به سه بخش آیات المحکمه، سنت القائمه و فریضةالعادله، مهم‌ترین منبع برداشت احکام الهی را قرآن کریم دانست و گفت: قرآن از آیات اعتقادی، جزئیات آن و همچنین احکام و اخلاقیات سرشار است.

عضو هیأت علمی دانشگاه مفید با بیان این‌که در بررسی بیشتر قرآن، آیات قصص هم به این سه بعد مهم معرفتی بر می‌گردد، تصریح کرد: احکام قرآن، مبین و حکم اعتقادی مهم، بیان کننده حکم شرعی و یا یک دستور اخلاقی است.

وی به بیان ابعاد مختلف حقوقی در قرآن پرداخت و با بیان این‌که برای هر یک از این ابعاد حکمی وجود دارد، گفت: از منشأ مشروعیت حکومت گرفته تا مشارکت سیاسی مردم و حق انتقاد برای مردم و جزئیات مسائل حقوقی مانند روابط حقوقی خانواده، رابطه میان والدین از یک سو و فرزندان از سوی دیگر در قرآن مطرح شده است.

قربان‌نیا، وجود قوائد عالی و بلند قرآن کریم در حوزه حقوق کیفری را جزو افتخارهای مسلمانان دانست و تصریح کرد: وقتی واژه حقوق را در عالم حقوق به کار می‌بریم، این واژه دارای دو معنای علمی مهم است که قرآن در زمینه هر دو معنا، احکام و دستورات بسیار عالی و بلندی دارد.

وی با بیان این‌که حقوق منحصراً سه رابطه را تنظیم می‌کند و به رابطه انسان با خود و خدایش کاری، ندارد مگر در حیطه آثار بیرونی، ابراز داشت: با استخراج نظام حقوقی از قرآن، خواهیم دید که این دو رابطه هم از قرآن به دست می‌آید؛ حق مالکیت، حق قصاص، حق مشارکت سیاسی و حق حیات و حقوق مدنی، به درستی از قرآن قابل استخراج است.

عضو هیأت علمی دانشگاه مفید، تدبر و تحقیق در قرآن را وظیفه حوزویان دانست و با بیان این‌که
هنوز آن‌طور که باید و شاید بر روی قرآن کار نشده است، گفت: در این زمینه بر دانشگاهیان هیچ ایرادی نیست؛ چراکه تحقیق و تدبر در قرآن، توأمان به دو بال آشنایی با قرآن و آشنایی با علم نیاز دارد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به واژه حق اشاره کرد و با بیان این‌که واژه حق در قرآن کریم به عنوان مفرد حقوق و به معنای سلطه به کار رفته است، تصریح کرد: مباحث کلی حقوق در قرآن کریم آمده است، اما این به معنای آن نیست که جزئیات مربوط به حقوق هم در قرآن کریم آمده باشد؛ نمی‌توان انتظار داشت که همه مسائل حقوقی در قرآن مطرح شده باشد، مهم اصول کلی حقوق هست.

قربان‌نیا با با بیان این‌که براساس باورهای اسلامی، بشر دارای دو رسول ظاهری یعنی پیامبران و رسول باطنی یعنی عقل است و امکان ندارد بین احکام دو رسولی که هر دو فرستاده خدا هستند، تعارضی باشد، برداشت‌های شخصی را سبب تفاوت در احکام دانست و گفت: چه انسان مدنی بالطبع باشد یا مدنی به اضطرار در هر صورت در جامعه زندگی می‌کند و نیازمند قوانینی است که سامان‌دهنده نظام است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود از قرآن کریم به عنوان نخستین منبع و معتبرترین منبع برای سنجش اعمال نام برد و با بیان این‌که عقل قدرت درک بسیاری از مطالب را ندارد و فهم این مطالب جز از دریچه وحی امکان‌پذیر نیست، اظهار داشت: قوانین بشر هرگز نباید در تعارض با احکام قرآن وضع شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه مفید به آیات ثابت و متغیر قرآن کریم اشاره کرد و گفت: در متغیرات دچار مشکل نیستیم؛ چراکه در پرتو زمان و مکان احکام تغییر می‌کند، اما همواره در ثابت‌های قرآن دچار مشکل هستیم.

وی با طرح این سؤال که هر آنچه در قرآن کریم آمده جزء ثوابت است یا احکام متغیر را نیز می‌توان ثابت تلقی کرد، گفت: احکام صریح قرآن کریم از آیات ثابت قرآن هستند، اما در شرایط اضطراری که امکان اجرای احکام قرآن، حتی احکام ثابت وجود ندارد، این احکام تعطیل می‌شوند.

این استاد حوزه و دانشگاه در این زمینه اجتهاد را موتور حرکت اسلام دانست و با بیان این‌که اجتهاد سبب برطرف شدن هر مشکل لاینحلی شده است، ابراز داشت: بر اساس مبانی فقهی امکان تعطیل کردن احکامی که منجر به وهن مذهب و دین می‌شود از سوی حاکم مسلمین وجود دارد. /920/ پ202/ص