آیت الله مصباح یزدی:
عقلانیتی که امروز در مجامع سیاسی مطرح است همان تجربه گرایی است
خبرگزاری رسا ـ آیت الله مصباح یزدی گفت: در طول این چند سال چقدر دیدیم سیاستمدارانی را که بدانچه گفتند عمل نکرده و تنها به فکر جیب خود و خانواده شان بودند اما باز هم هر گاه با اسم و شعار جدید به صحنه می آیند ما به آن ها اعتماد می کنیم به این امید که دیگر اصلاح شده اند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، آیت الله مصباح یزدی صبح امروز در نخستین همایش منطقه ای دفتر پژوهش های فرهنگی قم با عنوان «مکتب امام (ره) و اصولگرایی راستین» به بررسی شاخصه های مکتب امام پرداخت وگ فت: نخستین ویژگی این مکتب، عقلانیت به ان معنایی است که در قرآن آمده است نه عقلانیتی که در هر یک از دوره های تاریخی معنای خاصی پیدا می کند.
مراد از عقلانیت در مکتب امام عقلانیت قرآن است نه سلب اصالت وحی
وی با بیان اینکه عقلانیت پیش از مدرنیته به معنای سلب اصالت وحی بود افزود: بعد از مدرنیته عقلانیت از نظر مفهومی معنای دیگری یافت که با اصطلاحات پیشین متفاوت بود؛ در اینجا طبق تعریف جامعه ومردم شناسان، که دوران حیات انسان را به چند گروه تقسیم می کنند، دوره اساطیر است که نخستین دوران معرفت بشری را شامل می شود.
آیت الله مصباح یزدی ابراز داشت: بشر بر اساس فطرت خداجوی خود همیشه به دنبال کشف حقایق بوده و در همان آغازین قرن ها نیز تلاش در تبیین مسائل زندگی داشته است. پس از مدتی که قلمرو علم بشر پیشرفت کرد ومتوجه شد که این ها پاسخگوی سوالات و نیازهای فطری انسان نیست لذا این اعتقاد ایجاد شد که حوادث عالم، معلول یک سری عوامل ماورائی یعنی ارواح خیر وشر است از این رو بشر به سحر و جادو گرایش یافت.
این استاد درس خارج حوزه علمیه قم ادامه داد: در این دوره، جامعه شناسان، دین و مذهب را با سحر و جادو یکی می دانستند یعنی عقاید دینی را چیزی شبیه اعتقاد به ارواح پاک وخبیث می دیدند ومناسک دینی را رفتار جادوگرانه می دانستند. به تدریج تصمیم گرفتند قدرتی را که به ارواح ماورائی نسبت می دهند به همین عالم بیاورند و به موجودات مختلف این عالم نسبت دهند به این ترتیب نظریات فلسفی ایجاد شد که مدعی بودند عوامل موثری هستند در عالم که باید شناخته وتعقل شوند.
وی گفت: در ادامه این روند، ترقی بشر به جایی رسید که این ها هم پاسخگو نبود لذا بنا گذاشتند تا تجربه حسی را علمی و معتبر بدانند و هرچه تحت آزمایش و تجربه در نیامد را غیر علمی بدانند هرچند درست باشد.
ما اکنون در این عصر زندگی می کنیم که از یک سو با اساطیر مخالف است و از یک سو با دین و مذهب رابطه ای ندارد. در این دوران عقلانیت، به معنای اثبات مطلبی با روش علمی به کار می رود وکاملا با آن معنای گذشته که خدا را با عقل اثبات می کردند متفاوت است و می گوید چون نمی توان خدا را تجربه کرد پس قابل اثبات نیست هرچند وجود داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه این گروه، عقلانیت را مساوی تجربه گرایی می دانند افزود: امروز در مجامع سیاسی وقتی از عقلانیت سخن می گویند منظور همین مواردی است که با روش علمی و تجربی قابل اثبات باشد . اما وقتی می گوییم شاخص اول مکتب امام، عقلانیت است به معنای این نیست که او عقلانیت را نفی دین می داند بلکه مراد عقلانیت قرآنی است. قرآن عقل را در جایی به کار می برد که به تجربه حسی در نمی اید. عمده مواردی را که عقل مستند به تعقل می کند چیزهایی نیست که قابل تجربه حسی باشد همچون ایمان به غیب که در آزمایشگاه قابل مشاهده نیست و تنها با عقل درک می شود.
این محقق و پژوهشگر برجسته گفت: عقلانیت قرآن یعنی به وجود عقل و ارزش ها و ادراکات عقلی معتقدیم و بر آن اساس، مبانی دینی و ارزشی را اثبات می کنیم. عقلانیت همیشه یک بار سلبی هم دارد یعنی زمانی که می گوییم شاخص مکتب امام، عقلانیت است منظور، نفی خرافاتی است که عقل سلیم انسان ان را نفی می کند. وگرنه ما اصول دین را هم با عقل اثبات می کنیم.
سوء استفاده از سخنان حق، عمدتا در اثر اشتراک لفظی اتفاق می افتد
وی با هشدار نسبت به تشابه اصطلاحات مختلف یادآور شد: وقتی می گوییم مکتب امام(ره) مبتنی بر عقل است برخی شبهه می کنند که پس این مکتب با وحی و شهود و .. مخالف است، در پاسخ باید گفت که عقلانیت مد نظر شما با این عقلانیت متفاوت است؛ عقلانیت مکتب امام، یعنی استناد به ادله معتبر عقلی نه اینکه ادراکات عقلی و حسی را مساوی بدانیم. اگر اصالت عقل را به این معنا قائل نباشیم، ادراکات حسی، ارزش خود را از دست می دهند.
آیت الله مصباح یزدی تصریح کرد: سوء استفاده از سخنان حق عمدتا در اثر اشتراک لفظی و تشابه اسمی اتفاق می افتد به این صورت که هر فرد یا گروهی یک لفظ را به معنای خاصی به کار می برد .
وی، دومین شاخص مکتب امام(ره) را معنویت دانست و گفت: ما وقتی از معنویت سخن می گوییم یعنی دلبستگی و دلباختگی به مادییات را نفی می کنیم ولی این واژه مانند عقل معانی دیگری هم دارد که سوء استفاده های بسیاری را حتی در کشور اسلامی ما موجب می شود.
وی با بیان اینکه اصطلاح قدیمی معنویت در فلسفه با اصالت معنا و ایده آلیسم همراه است افزود: اصلت معنا یعنی آنچه از ادارکات حسی که در عالم داریم مبتنی بر واقعیت های ماوراء این ادراکات است. این برداشت، نوعی تفریط در حس گرایی است یعنی اصولا ادراکات حسی هیچ ارزشی ندارد. معقول ترین گرایشات معنوی در بیان افلاطون به چشم می خورد که می گوید درک های ما در این عالم، سایه و نمودی از واقعیت است و در اسلام هم اشراقیون طرفدار این نظر هستند.
این استاد سطح عالی حوزه علمیه ادامه داد: از سوی دیگر روانشناسان به تدریج دریافتند که انسان نمی تواند بدون اعتقاد به موجودی غیرمادی به نیازهای فطری اش پاسخ دهد و از این راه گرایشات پراگماتیسیت ایجاد شد که معتقد است باید به امور معنوی معتقد بود تا سلامت زندگی تأمین شود.
وی خاطرنشان کرد: گرایش معنوی یک اصطلاح عام دارد که شامل اعتقاد به امور غیرحسی است که دارای قدرت فرامادی هستند که شامل بت، ارواح و .... می شود. اما وقتی می گوییم شاخص اسلام، معنویت است کدام یک از این اصطلاحات مدنظر است؟ برخی شعار معنویت می د هند تا خود را در اسلام منحصر نکنند چرا که معنویت به یک معنا شامل زردشت، بهائیت، و... هم می شود.
آیت الله مصباح یزدی اظهارد اشت:یکی از گرایشات رایج در دنیا که خصوصا پس از جنگ جهانی دوم پر رنگ تر شد این بود که باتوجه به نابسامانی هایی که از جنگ به جای مانده بود عده ای که منشأ اختلافات را گرایشات مذهبی می دانستند بر ان شدند تا راه حلی برای رفع این اختلافات ارائه دهند، نخستین راه حل، ارائه دینی جهانی بود که همه بتوانند آن را بپذیرند که طبعا چنین امری قابل تحقق نبود . از این رو فیلسوفان راه دومی ارائه دادند بر این اساس که همه ادیان درست هستند که این تفکر منشأ ایجاد پلورالیزم وکثرت گرایی دینی شد یعنی هر کس اگر درست به دین خود عمل کند به سعادت می رسد، دلیلی بر برتری یک دین وجود ندارد و صراط های مستقیم وجود دارد نه صراط مستقیم.
معنویت از دیدگاه امام یعنی غرقه نشدن در مادیات و شهوات
وی، ترویج صلح وعشق و ... را از سوژه های تبلیغاتی پلورالیزم برشمرد وگفت: این در حالی است که تکیه ما در معنویت بر مفهوم سلبی آن است یعنی غرق مادیات نشدن وعشق به شهوات زندگی را فرانگرفتن، دنبال حق و مصلحت اسلام بودن و اسلام را فدای مقاصد مادی نکردن. امام خمینی(ره) از روزاول تا اخر محور همه بحث هایش اسلام بود حال چگونه ممکن است به اسم معنویت، فرق ضاله را تأیید کند.
مراقب باشیم در دام اشتراکات لفظی گرفتار نشویم
وی بیان داشت: امروز معتقدند انسان بدون نیاز به پروسه دین هم به حقایق نایل می شود باید از ظواهر عبور کرد و حلال وحرام معنا ندارد، باید دنبال حقیقت بود وحقیقت هم صرفا منحصر به دین نیست. این همان کاری است که شیطان از روز اول به بشر آموخته است. بنابراین از جمله آفاتی که باید خود را از ان حفظ کنیم، دام اشتراک لفظی وفریب الفاظ را خوردن است.
امروز در بسیاری کشورها بهائیت به عنوان اسلام نوین معرفی می شود
آیت الله مصباح یزدی ادامه داد: ما در عصری زندگی می کنیم که در بسیاری از کشورها، بهائیت را به عنوان اسلام نوین مطرح می کنند ومدعی اند این نوع اسلام با مدرنیته سازگار است. از این رو باید هوشیار بود و انحرافات را سبک وسرسری نگرفت.
وی افزود: ما بارها چوب این سادگی ها و انحرافات را خورده ایم اما باز هم می گوییم این مورد با بقیه فرق دارد این اشتباه است، باید عمیق نگریست. بصیرتی که رهبر معظم انقلاب می گوید در همین موارد است که به کار می آید. در طول این چند سال چقدر دیدیم سیاستمدارانی را که آنچه گفتند عمل نکرده و تنها به فکر جیب خود و خانواده شان بودند اما باز هم هر گاه با اسم و شعار جدید به صحنه می آیند ما به آن ها اعتماد می کنیم به این امید که دیگر اصلاح شده اند در حالی که اینگونه نیست به فرض که اصلاح شده باشد برای خودش است و دلیل نمی شود که ما از او حمایت و تبعیت کنیم، به فرموده امیرالمومنین(ع) مومن از یک لانه چند بار گزیده نمی شود.
گفتنی است در نوبت عصر این همایش نیز که با حضور مدیران و مسولان کشوری و استانی همراه بود دکتر الهام، حجت الاسلام روانبخشو آیت الله علم الهدی به ایراد سخن می پردازند./930/پ201/گ
ارسال نظرات