شناخت مکی یا مدنی بودن سوره‌های قرآن نیازمند بحث‌های اجتهادی است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله جعفر سبحانی از مراجع تقلید، امروز در جلسه تفسیر قرآن کریم که در نخستین روز از ماه مبارک رمضان و پس از نماز ظهر و عصر با حضور طلاب غیرایرانی در مسجد مجتمع آموزش عالی فقه قم برگزار شد، به تشریح سوره صف پرداخت.
وی با بیان این‌که کلمه صف تنها در این سوره آمده و برخی معتقدند نام سوره به این سبب است، افزود: برخی هم نام سوره را حواریین عنوان کرده و گفته‌اند که کلمه حواریین در این سوره آمده است که البته انتخاب این عنوان‌ها برای سور صحیح نیست.
حضرت آیت‌الله سبحانی نامگذاری سور را تنها تابع وحی الهی دانست و تصریح کرد: اگر اسماءالله و اسما سور توقیفی است، تنها این اسامی نزد رسول الله(ص) است و هیچ‌کس بدون نشانه، حق نامگذاری سور را ندارد.
این مرجع تقلید در ادامه با اشاره به این‌که سوره صف دارای 14 آیه است و کوفیان، شامیان و مدنی‌ها بر آن اتفاق نظر دارند، اگرچه در تعداد آیه‌های سور دیگر اختلاف است، مدنی بودن یا مکی بودن این سوره را مورد بررسی قرار داد.
وی اجتهاد در شناسایی مدنی یا مکی بودن سور را ضروری دانست، گفت: محیط مکه ایجاب می‌کند که پیامبر و خدا درباره توحید سخن بگویند و محیط مدینه مناسب با جهاد است؛ سوره صف امر به جهاد دارد، بنابراین مشروح آیات مربوط به محیط مدینه می‌شود.
وی با بیان این‌که دست سیاست برخی آیات را در حالی که مکی است، مدنی می‌کند و مفسران نباید از آن غافل شوند، خاطرنشان کرد: برخی تفاسیر اهل سنت و حتی دیگران سیاسی است و راویانی که بر لسان پیامبر اکرم(ص) دروغ می‌بستند، برای تضعیف اهل بیت(ع)، مکی یا مدنی بودن سور را تغییر می‌دادند.
حضرت آیت‌الله سبحانی با اشاره به سوره هل اتی که از اول تا آخر آن مدنی است، گفت: برخی گفته‌اند که آیات سوره هل اتی مکی است، در حالی که این آیات متناسب با محیط مکه نیست، و این‌ها می‌خواستند نزول هل اتی را در حق حسنین(ع) انکار کنند.
وی همچنین ادامه داد: سوره زمر هم مکی است و اگر آیات این سوره با دقت مطالعه شود، به راحتی قابل فهم است، اما برخی می‌خواهند بگویند آیات این سوره مدنی است چرا که در تلاش هستند دامن ابوسفیان و دوستان وی را تطهیر کنند که مفسر باید در این زمینه هوشیار باشد.
این استاد خارج فقه حوزه علمیه قم در تفسیر نخستین آیه سوره صف «سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ»، اظهار داشت: صیغه این آیه ماضی است، اما در سوره جمعه مستقبل است؛ چراکه قرآن تصریح دارد، تسبیح خداوند متعال دائم و مستمر است.
وی در ابتدای سخنان خود به بیان فضایل ماه مبارک رمضان پرداخت و با اشاره به آیه «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمْ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»، گفت: قرآن کریم در این آیه کلمه «کَتَبَ» را به آن سبب که وقتی چیزی نوشته شود، قابل انکار نیست، به کار برده است.
حضرت آیت‌الله سبحانی با بیان این‌که روزه منافع متعددی دارد، اما تکیه قرآن بر تقوای الهی است، به بررسی ارتباط میان روزه و پرهیزگاری پرداخت و گفت: بین جرم و قدرت رابطه مستقیم وجود دارد و آمادگی فرد نیرومند در مقایسه با فرد ضعیف برای انجام گناه بیشتر است.
وی همچنین گناه فرد نمازخوان در برابر فرد بی‌نماز را کمتر دانست و تصریح کرد: براساس آمار جرایم در ماه مبارک رمضان به یک چهارم و در روز احیا به صفر می‌رسد. /920/پ201/ع