میزان فطریه و زکات فطره زنان شاغل، مطلقه و سربازان و دانشجویان

استاد محمدحسین فلاح‌زاده، مسؤول ستاد ترویج احکام در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در بیان میزان فطریه و احکام آن، پرداخت دو نوع زکات اموال و ابدان را بر عهده مؤمنان دانست و گفت: فطریه یا زکات فطره به زکات سلامتی بدن گفته می شود که در روز عید فطر پرداخت می‌شود و افراد باید زکات فطره خودشان و عیالشان که نانخور او هستند، بپردازند.

پرداخت زکات فطره بر چه کسانی واجب است

وی با بیان این‌که زکات فطره برکسانی که در شب عید فطر مکلف شده، فقیر و نان‌خور دیگران نیستند، واجب است، افزود: زکات فطره بر فقیر و بر فردی که نانخور دیگران است، واجب نیست و همچنین برکسی که مکلف نشده نیز واجب نشده و بر کسی واجب است که خرج او را می‌دهد.

مسؤول ستاد ترویج احکام در ادامه با اشاره به این‌که نان‌خور واجب نیست واجب‌النفقه باشد، اظهار داشت: اگر کسی خاله بزرگی دارد که نزد او زندگی می‌کند و خرج او را می‌دهد، هرچند خاله و خاله‌بزرگ واجب‌النفقه نیستند، اما چون نان‌خور طرف هستند، باید زکات فطره او را بپردازند.
 
زمان و روش پرداخت زکات فطره

وی گفت: زمان پرداخت زکات فطره از شب عید فطر تا ظهر روز عید است و در این فاصله باید پرداخت شود و احتیاط هم آن است که پیش از نماز عید زکات فطره را بپردازد و عمدا نباید تأخیر شود و حتی فرموده‌اند اگر کسی دسترسی به فقیر ندارد و امکان مصرف زکات فطره در مصارف او نیست باید آن را جدا کرده، کنار بگذارد که بعدها به مصرف برساند.
 
استاد فلاح‌زاده با بیان این‌که اگر شخصی زکات فطره را از اموالش جدا کرد نباید آن را تغییر دهد و یا جایگزین کند، افزود: زکات فطره جزو عبادات است؛ بنابراین شخص باید آنچه را می‌پردازد به نیت زکات و قصد قربت باشد مانند نماز و سایر عبادات.

وی تصریح کرد: افرادی که پرداخت فطریه بر آنان واجب شده است باید یا خودشان زکات فطره را بپردازند و یا به دیگری وکالت دهند، بنابراین اگر فرد دیگری بدون وکالت و گرفتن نیابت از دیگری زکات فطره او را بپردازد مقبول نیست، هرچند بداند او خوشحال می‌شود.
 
این استاد حوزه علمیه با اشاره به افرادی که در خارج از کشور زندگی می‌کنند و دسترسی به فقیر ندارند و نمی‌توانند زکات فطره خود را به مصرف صحیح برسانند، گفت: این افراد می‌توانند با بستگان خود تماس گرفته و به آنان وکالت دهند تا زکات فطره را بپردازند؛ پرداخت زکات فطره وقت دارد نباید در آن مسامحه کرده و بی‌جهت به تأخیر بیندازند.

میزان زکات فطره و احکام مربوط به آن
 
وی همچنین درباره میزان زکات فطره توضیح داد: میزان زکات فطره برای هر نفر سه کیلو گندم، خرما، برنج و مانند آن است، اما فقها فرموده‌اند که احتیاط پرداخت قوت غالب است که البته برخی فقها احتیاط واجب دارند و برخی احتیاط مستحب، یعنی آنچه را بیشتر مصرف دارند، پرداخت کنند.
 
استاد فلاح‌زاده با بیان این‌که معنای قوت غالب یعنی غالب مردم شهر یا روستا زکات آنچه را بیشتر مصرف می‌کنند، پرداخت کنند، گفت: اگر فردی در زندگی بیشتر برنج مصرف می‌کند، احتیاط مستحب است که فطریه را از برنج انتخاب کند.

وی با اشاره به این‌که نسبت به زکات فطره پرداختن قیمت اشکالی ندارد و می‌توان قیمت سه کیلو گندم، خرما یا برنج را به نیت زکات فطره پرداخت، افزود: یک خانواده پنج نفره که شوهر، همسر و سه فرزند هستند، سرپرست خانواده که خرج دیگران را می‌دهد باید زکات فطره خود و چهار نفر دیگر را به اندازه پانزده کیلو از هر یک موارد یاد شده، بپردازد.

حداقل قیمت اعلام شده برای زکات فطره

مسؤول ستاد ترویج احکام اظهار داشت: حداقل قیمت اعلام شده برای سه کیلو گندم نفری دو هزار تومان محاسبه شده است و کسانی که می‌خواهند قیمت را بپردازند می‌توانند دو هزار تومان برای هر نفر بپردازند؛ که البته اگر در شهری گندم ارزان‌تر است، فرد می‌تواند همان مبلغی را که فقیر با آن می‌تواند سه کیلو گندم تهیه کند، بپردازد.
 
پرداخت زکات فطره برای طفل متولد نشده

وی یادآور شد: پرداخت زکات فطره طفلی که هنوز به دنیا نیامده و قرار است چند روز دیگر به دنیا ‌آید، واجب نیست، اما خوب است پرداخت شود و همچنین زکات فطره بر افراد فقیر و مستمند واجب نیست اما اگر می‌توانند حداقل یک ساع برای یک نفر دست به دست بگردانند و نهایتا آن را به عنوان زکات فطره رد کنند.
 
پرداخت زکات فطره برای دانشجویان، کارمندان، کارگران و پرسنل ادارات

استاد فلاح‌زاده بیان داشت: زکات فطره افرادی که در پادگان‌ها، بیمارستان‌ها، ادارات، شیفت شب کاری و یا در مراکز درمانی به عنوان پرستار و دکتر مشغول به کار هستند و همان‌جا افطار می‌کنند، بر عهده پادگان، بیمارستان، اداره و امثال آن نیست؛ اگرچه براساس فتاوا زکات میهمان برعهده میزبان است، اما غالب فقها فرموده‌اند میهمانی که نان‌خور به حساب آید آن هم نان‌خور شخص نه نان‌خور بیت‌المال؛ بنابراین زکات فطره برعهده آنان نیست.
 
وی با بیان این‌که اگر خرج فردی به عهده خودش است، باید خودش زکات فطره را بپردازد، اما اگر با دیگری مانند پدر و مادر است، زکات فطره برعهده آنان است، گفت: دانشجویانی که در خوابگاه‌ها هستند و ممکن است غذا به آنها بدهند نیز همین حکم را دارند و افرادی هم که از سال‌های قبل زکات فطره بدهکار هستند و نپرداخته‌اند، آن را باید به قیمت روز محاسبه کنند.

موارد مصرف زکات فطره

این استاد حوزه علمیه درباره مصرف زکات فطره اظهار داشت: مصرف زکات فطره براساس آیه «إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاکِینِ وَالْعَامِلِینَ عَلَیْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِی الرِّقَابِ وَالْغَارِمِینَ وَفِی سَبِیلِ اللَّه»، همان مصرف زکات اموال است، اما مشهور فتوای فقها درباره زکات فطره آن است که احتیاطا به فقرا داده شود و در جای دیگر مصرف نشود.
 
وی با بیان این‌که بیشتر فقها فرموده‌اند که میهمان یک شبه و مهمانی که عرفا نان‌خور میزبان نباشد زکات فطره‌اش بر عهده خودش است، گفت: زکات فطره میهمانی که غروب شب عید فطر آمده و چند شب دیگر هم می‌ماند و عرفا می‌گویند خرجش با صاحب‌خانه است، برعهده میزبان می‌باشد اما زکات فطره میهمان یک شبه که صدق نان‌خور نمی‌کند، برعهده خودش است.
 
استاد فلاح‌زاده همچنین بیان داشت: در صورتی که زکات فطره بر میزبان واجب شد و مهمان زکات فطره خود را به عهده گرفت، مانعی ندارد که وکالتا از طرف میزبان آن را پرداخت کند.

پرداخت زکات فطره برای فرزند تازه متولد شده، فرزندخوانده و زن شاغل

وی ادامه داد: زکات فطره بچه‌ای که شب عید و قبل از مغرب شب عید متولد شده باشد، باید پرداخت شود، اما اگر پس از آن متولد شود واجب نیست و فرزندخوانده هم اگر خرجی‌اش به عهده پدرخوانده یا مادرخوانده است، زکات فطره‌اش را هم باید آنها بپردازند.
 
مسؤول ستاد ترویج احکام زکات فطره زنی که شاغل است، درآمد دارد اما به سبب طلاق گرفتن منزل پدرش زندگی می‌کند را برعهده پدر دانست و گفت: زن اگرچه از سوی شوهر سابق هم مبلغی دریافت کند، اما چون فعلا نان‌خور پدرش محسوب می‌شود و مستقل نیست، زکات فطره این فرد را باید پدر بپردازد.
 
وجوب پرداخت زکات فطره و استحباب خواند نماز عید فطر

وی با بیان این‌که پرداخت زکات فطره واجب و خواندن نماز عید مستحب است، خواندن نماز عید فطر مشروط به پرداخت زکات فطره نیست، ابراز داشت: هرچند نماز عید، نماز باشکوه و با برکتی است و کسی که زکات فطره خود را نپردازد، نماز عیدش صحیح است، اما افراد باید دقت کنند که زکات فطره وظیفه واجب و فرض بوده و اهمیت آن بیش از نماز عید است.

استاد فلاح‌زاده خاطرنشان کرد: پرداخت زکات فطره تنها به کسانی که در ماه رمضان روزه گرفته‌اند اختصاص ندارد، حتی کسانی که نسبت به روزه عذر داشته‌اند و یا از روی عمد و غیرعمد روزه نگرفته‌اند، زکات فطره بر آنان واجب است. /920/ت301/ع