نوآوری در فلسفه اسلامی اقدام ارزنده علامه طباطبایی است

حجت الاسلام اصغر نقدی، مسؤول نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا که در سالروز بزرگداشت علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان صورت گرفت، اظهار داشت: اغلب مردم حتی حوزویان و دانشگاهیان علامه طباطبایی را بیشتر با تفسیر فاخر المیزان وی می شناسند، در حالی‌که آن عالم وارسته آثار دیگری در حد اعلا به رشته تحریر آورده که هر یک می تواند راهگشای بخشی از مشکلات جامعه باشد.

وی با بیان این‌که دیگر آثار علامه طباطبایی میان قشر طلبه و دانشجو مهجور مانده است، تصریح کرد: علامه طباطبایی از نظر آزاداندیشی در میان علمای معاصر جزء شخصیت‌های کم‌نظیر به شمار می رود، در اثبات این ادعا همین بس که آن عالم ربانی به نقد مسائل و مکاتب روز می‌پرداخت.

حجت الاسلام نقدی با بیان این‌که علامه طباطبایی نوعی تجدد و نوآوری در فلسفه اسلامی را بنا نهاد، گفت: این ابتکار و نوآوری در کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» به خوبی آشکار است، این کتاب نه تنها از نظر زبان، بلکه از حیث طرح مسأله نیز با دیگر کتاب‌های فلسفی ایشان مانند «بدایة الحکمه» و «نهایة الحکمه» تفاوت دارد.

 معاون آموزش و پژوهش مرکز مدیریت حوزه علمیه آذربایجان شرقی با اشاره به نظرات فلسفی و فقهی علامه خاطرنشان کرد: علامه طباطبایی معتقد است چون موضوع فلسفه اعم از موضوعات علوم است، پس همه علوم در ثبوت موضوعشان به فلسفه وابسته اند. آن فیلسوف مشرق زمین وظیفه اصلی فلسفه را بررسی بود و نبود موجودات می دانست.

وی کتاب روش رئالیسم علامه را یکی از آثار ارزشمند اسلامی توصیف کرد و گفت: علامه در این کتاب توانست با استفاده از روش های نوینی که در فلسفه اسلامی ایجاد کرد، فلسفه مادی را از چرخش جریان علمی خارج کند. علامه در کتاب روش رئالیسم توانست با اقامه چند برهان فلسفی، فلسفه مادی را که سال ها خود را در مجامع علمی حاکم کرده بود و داعیه دار هدایت بود، از میدان خارج سازد.

حجت الاسلام نقدی افزود: علامه طباطبایی در کتاب خود این حقیقت را که «خارج از من جهانی هست» که در آن به حسب خواهش خود عمل می کنم، معلوم فطری و بدیهی قلمداد کرده و از اینکه برخی از فیلسوفان واقعیت جهان هستیِ خارج از انسان را انکار کرده اند دچار تعجب شده است.

وی ادامه داد: استدلالی که علامه طباطبایی در مورد اثبات عالم خارج از راه حواس و تماس مستقیم با واقعیت شیء محسوس اقامه می کند، چنین است که ایشان در ابتدا علم را به جزئی و کلی تقسیم می کنند؛ چرا که علم اگر قابل انطباق بر بیش از یک فرد نباشد «جزئی» است و اگر قابل انطباق بر بیش از یک فرد باشد «کلی» است. علم کلی پس از تحقق علم به جزئیات می تواند تحقق پیدا کند؛ یعنی ما نمی توانیم مثلاً انسان کلی را تصور نماییم مگر اینکه قبلاً افراد و جزئیاتی چند از انسان را تصور کرده باشیم.

مسؤول نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های آذربایجان‌شرقی در ادامه با اشاره به این‎که علامه طباطبایی در کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم ساختار پیشرفت ایرانی اسلامی را نشان داده است، افزود: اگر از ساختار معرفت‌شناسی کتاب جدا شویم و به سمت مبانی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی حرکت کنیم، می‌توانیم این الگو را ترسیم کنیم./935/ت302/ب