فلسفه اعتکاف، بهرمندی از سرچشمه نور و معنویت است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت‌الله سید هاشم حسینی بوشهری، مدیر حوزه‌های علمیه کشور در دومین جشنواره سراسری فرهنگی و هنری اعتکاف که در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما برگزار شد، به بیان فلسفه اعتکاف، پیشینه آن، جایگاه اعتکاف در سیره پیامبر(ص)، اهل‌بیت(ع)، عالمان دین و فرهنگی دینی، ویژگی‌های این عمل نسبت به دیگر عبادات و رهآورد و گسترش فرهنگ اعتکاف در جامعه پرداخت.

وی با بیان فلسفه اعتکاف گفت: اسلام از انزوا و گوشه‌گیری پرهیز دارد و در حقیقت دین در صحنه بودن و حضور اجتماعی است؛ اما این در حالی است که عملی همچون اعتکاف به توقف سه روزه در جایگاهی مقدس است.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور با بیان این‌که دنیای مادی انسان را دچار غفلت می‌کند، افزود: غلفت‌زدگی از ویژگی‌های ذاتی آدمیزاد است و اگر انسان به سوی معنویت و ذکر و یاد خدا نرود در باطلاق غفلت گرفتار می‌شود.

فلسفه اعتکاف، بهرمندی از سرچشمه نور و معنویت است

وی ادامه داد: خدای متعال برای بهره مند شدن انسان از سرچشمه معنویت، نور و یاد خدا، اعتکاف را به صورت یک عمل مستحبی و داوطلبانه برای وی مقرر کرده است.

آیت‌الله حسینی بوشهری ابراز داشت: انسان کمال جو بوده و حد توقف ندارد و این اعتکاف است که سبب شناسایی آسیب‌های نفس می‌شود؛ همچنین اعتکاف فرصت مناسبی است برای این‌که انسان بتواند در پیچ و خم‌های زندگی مادی، احساس سربلندی کند.

وی با اشاره به پیشینه تاریخی اعتکاف گفت: پیشینه اعتکاف تنها به زمان اسلام باز نمی‌گردد بلکه این عبادت دارای پیشینه تاریخی بوده و به زمان حضرت سلیمان، موسی بن عمران و حضرت مریم باز می‌گردد.

امام جمعه قم خاطرنشان کرد: با توجه به آیه «و واعدنا موسی ثلاثین لیلة و اتممناها بعشر» حضرت موسی به مدت 40 روز در کوهی معتکف بود؛ همچنین حضرت مریم نیز با انزوا و جداشدن از مردم نوعی اعتکاف بجای آورد.

وی تصریح کرد: با توجه به برخی روایات منقول از اهل‌سنت، اعتکاف در زمان جاهلیت نیز به عنوان یک سنت مرسوم بوده است.

آیت‌الله حسینی بوشهری اظهار داشت: قرآن اعتکاف را به عصر حضرت ابراهیم و اسماعیل باز می‌گرداند و به ایشان دستور می‌دهد که خانه مرا پاکیزه نگاه دارید تا معتکفان، طواف کنندگان و نمازگزاران به سوی من آیند؛ این آیه نشانه جایگاه بلند اعتکاف، مشروعیت آن، ارزش قائل شدن برای معتکفان و هدف بنیادین ساخت خانه کعبه است.

اعتکاف نوعی ریاضت دینی است

وی با بیان این‌که فرهنگ اسلام از بالندگی ویژه‌ای برخوردار است، تأکید کرد: کسی که از روی ایمان و اعتقاد به اعتکاف بپردازد، گذشته خود را جبران و تضمین می‌کند.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور با بیان این‌که اعتکاف نوعی ریاضت با پشتوانه قرآنی و روایی است، ابراز داشت: تا زمانی که اعمالی همچون اعتکاف در اسلام وجود دارد، نباید نیازی برای روی آوردن نسل جوان به سوی عرفان‌های نوظهور پدیدار شود.

وی با بیان این‌که پیامبر اکرم(ص) هر ساله 10 روز پایانی ماه مبارک رمضان را به اعتکاف می‌پرداخت، ادامه داد: زمانی که جنگ بدر رخ داد، ایشان از انجام اعتکاف 10 روزه خود محروم ماندند و برای جبران آن، ماه رمضان سال بعد را به مدت 20 روز معتکف شدند.

سنت اعتکاف در سیره عالمان دینی

آیت‌الله حسینی بوشهری با بیان این‌که سنت اعتکاف در سیره عالمان دینی نیز به روشنی رؤیت می‌شود، تصریح کرد: مراجع و عالمان بزرگ دین مقید به زنده نگاه داشتن فرهنگ اعتکاف در جامعه بودند، به طوری که در برهه‌ای از تاریخ صف‌های معتکفان در قزوین و اصفهان موج زده و افراد بسیاری برای این عمل عازم مساجد می‌شدند.

وی گفت: مقدس اردبیلی در یکی از مناسبت‌های اعتکاف برای معتکف شدن عازم مسجد شد و این در حالی بود که آذوقه‌ای در منزل وی باقی نمانده بود؛ روز دوم اعتکاف مقدار بسیاری آذوقه به منزل وی فرستاده و فرستنده آنان مقدس اردبیلی معرفی شد اما زمانی که این عالم جلیل‌القدر به منزل بازگشت، فرمود «هر کس قدمی برای خدا بردارد، خدا نیز یاریش می‌کند»

امام جمعه قم خاطرنشان کرد: همچنین شهید مطهری در قسمتی از کتاب خود آورده که منزل ما در فریمان قبل از رسیدن ماه رجب، حال و هوای خاصی نسبت به اعمال این ماه به‌ویژه اعمال اعتکاف پیدا می‌کرد.

ویژگی‌های اعتکاف نسبت به سایر عبادات

وی با اشاره به ویژگی‌های اعتکاف نسبت به دیگر عبادات، ابراز داشت: خدای متعال متناسب با نیازهای معنوی انسان، مسأله اعتکاف را مطرح کرده است چراکه این عمل جامع اعمالی همچون نماز، روزه، مسائل مرتبط با حج و تمرین انقطاع از خداوند تبارک و تعالی است.

آیت‌الله حسینی بوشهری تصریح کرد: اخلاص، ترک گناه، توفیق توبه، رعایت حرمت مسجد و با توجه به تعبیر حضرت امیر مؤمنان(ع) رعایت حال سایر معتکفان، جزوی از اعمال اعتکاف است.

وی با بیان این‌که انسان نباید بخشی نگر باشد، اظهار داشت: بر اساس روایات و سیره اهل‌بیت(ع) اعتکاف هیچ منافاتی با پرداختن به مسائل اجتماعی نداشته و نباید به بهانه اعتکاف مسؤولیت‌های اجتماعی سلب شود.

گسترش فرهنگ اعتکاف از سوی بزرگان الزامی است

مدیر حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به برکات اعتکاف، خاطرنشان کرد: آمرزش گناهان که دغدغه اصلی هر فرد مسلمان است از آثار اخروی و تقویت اراده در تصمیمات و مقابله با نفس از آثار دنیوی اعتکاف است.

وی تأکید کرد: برای گسترش فرهنگ اعتکاف، حرکت بزرگان و صاحب نفوذان، تبیین دشوار نبودن اعتکاف و پرداختن به پاداش‌های آن الزامی است.

آیت‌الله حسینی بوشهری در پایان گفت: شاعران و مداحان باید بکوشند تا اعتکاف را جزوی از فرهنگ جامعه درآورده و در جشنواره سوم اعتکاف شاهد پژوهش‌های عمیق در باب اعتکاف باشیم./997/پ201/ج