زیارت امام رضا از دید گاه اهل سنت

به گزارش سرویس مانیتورینگ خبرگزاری رسا ، کارشناسان شبکه های وهابی با اینکه اکثر علمای بزرگ اهل سنت فتوا به مشروعیت زیارت قبور انبیاء واولیای الهی وپاکان وصالحان ومؤمنین داده اند مدعی شدند در منابع اهل سنت در مورد فضیلت زیارت امام رضا (ع) روایتی وجود ندارد.
در جواز و مشروعیت زیارت قبور انبیاء واولیای الهی وپاکان وصالحان ومؤمنین، بین تمام فرق مسلمین بجز فرقه وهابیت ،که حکم به عدم مشروعیت زیارت قبورکرده اند، وفاق نظر وجود دارد وسیره مسلمانان هم بر همین بوده که به زیارت اعتاب مقدسه پیامبران الهی وائمه معصومین (ع ) وصحابه رسول مکرم اسلام (ص) می شتافته وبه آن بزرگواران متوسل می شدند. علماء وبزرگان شیعه وسنی نیز درابعاد مختلف زیارت، هم ازنظر عقلی وهم از نظر نقلی بطور مبسوط بحث واظهار نظر کرده اند.
درخصوص فوائد وبرکات زیارت امام رضا(ع) هم فریقین اتحاد نظردارند و احادیث زیادی را در باره فضیلت وپاداش زیارت آن حضرت درکتب معتبر حدیثی شان از حضرت رسول مکرم اسلام (ص) نقل کرده اند. وهمین طورعلماء واکابر اهل تسنن وتشیع وشعرا وسرایندگان این دومذهب اسلامی نسبت به مقام شامخ حضرت امام رضا(ع) وزیارت بارگاه ملکوتی آن حضرت عرض ادب وارادت فراوان نموده اند.

زیارت بارگاه ملکوتی امام رئوف علی بن موسی الرضا(ع) از دید اهل سنت در سه قسمت قابل بررسی است.
قسمت اول روایاتی که درفضیلت وپاداش زیارت امام رضا (ع) درکتب معتبر اهل سنت ذکرشده است.
قسمت دوم گفتار واظهار نظر اکابر وعلمای طراز اول اهل سنت پیرامون زیارت امام رضا (ع).

قسمت اول: روایات مذکوره در منابع اهل سنت:
روى عن عائشة قال رسول الله(ص) : از عایشه روایت شده روزى پیامبر (ص) فرمود: کسى که فرزندم را در طوس زیارت کند، گویا یک حج به جا آورده است. عایشه پرسید: یک حج؟ پیامبر (ص) فرمود: دو حج. عایشه پرسید: دو حج؟ پیامبر (ص) فرمود: سه حج پس عایشه ساکت شد. پیامبر (ص) فرمود: اگر سکوت نمى کردى تا هفتاد حج مى شمردم. «احقاق الحق تستری، ج12،ص252، نقل از،اهل سنت»

حَمَویْنى با سلسله سند خود از فضّال نقل مى کند:
فضّال مى گوید: ازامام على بن موسى الرضا (ع) شنیدم که شخصى نزد وى آمد و عرض کرد: اى فرزند رسول خدا! پیامبر (ص) را در خواب دیدم که به من مى فرمود: چگونه است حال شما اگر پاره تن من در زمین شما دفن شود و گوشت من در زمین شما پنهان شود و چگونه از ودیعه و امانت من محافظت مى کنید؟ «مودة القربی ، میرسید علی شافعی»
امام رضا(ع)در پاسخ فرمود: من آن شخصى هستم که در زمین شما دفن خواهد شد. من پاره تن رسول اللَّه هستم. من همان امانتى هستم که هر شخصى در حالى که با معرفت به حق من و اطاعت از من مرا زیارت کند، من و پدرانم شفیعان او در روز قیامت هستیم و هر که ما شفیعان او باشیم، نجات مى یابد؛ اگر چه گناهان وى به اندازه تمامى جن و انس باشد.

سیّد على بن شهاب الدین همدانى از پیامبر(ص) نقل کرده که فرمود: زود است که پاره اى از تن من در خراسان دفن شود. هیچ غصه دارى او را زیارت نمى کند جز آن که خداوند غصّه او را برطرف خواهد کرد و هیچ گناهکارى او را زیارت نمى کند جز آن که خداگناهش را بیامرزد.
«مودة القربى، ص 140، ینابیع المودة، ص 265»
حموینى به سندش از رسول خدا(ص) نقل کرده که فرمود: «ستدفن بضعة منّى بخراسان، لایزورها مؤمن الاّ أوجب الله له الجنّة، و حرّم جسده على النار» « فرائد السمطین، ج 2، ص 188 »
زود است که پاره اى از تن من در خراسان دفن شود. هیچ مؤمنى او را زیارت نمى کند جز آن که خداوند براى او بهشت را واجب کرده و جسد او را بر آتش حرام کند.

وباز همدانی نقل می کند: «قال رسول الله (ص) لعایشة من زار ولدی بطوس فکأنما حج مرات »\
« مودة القربی ، علامه سیّد على بن شهاب الدین همدانى، ص140»

حضرت پیامبر(ص) به عایشه می فرماید: هرکس فرزندم علی بن موسی الرضا(ع) را در طوس زیارت کند گویا بار ها حج انجام داده است .

قسمت دوم: اظهارات بزرگان اهل سنت در باره زیارت امام رضا (ع)
اهل سنت وجماعت نسبت به اهل بیت عصمت وطهارت ( ع) ادب واحترام فراوان قائلند ودرطول تاریخ ، بارها وبارها دیده وشنیده شده است که پیشوایان، بزرگان، علما ونیز مردم عامی وعادی اهل سنت به خاندان پیغمبر اکرم(ص) بخصوص ائمه معصومین ( ع) توسل جسته واز روی عشق وعلاقه به زیارت آن بزرگواران مشرف شده ودروصف وعظمت شان سخن ها گفته اند.
از پیشوایان اهل سنت، بیش از همه امام شافعی نسبت به اهل بیت پیامبر(ص) اظهار ارادت و اخلاص می نمود و به آنان متوسل می گردید؛ به قسمی از اشعار شافعی که علامه ابن حجر در کتاب خود «صواعق المحرقه» نقل میکندتوجه کنید:
آل النبــی ذریعـتی و هُم إلیـه وسیلــتی
ارجوبهم أعطی غدا بیدی الیمین صحیفتی
«صواعق المحرقة، ابن حجر، ص29. و ینابیع المودة، شیخ سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی،ج2،ص468»
خاندان پیامبر وسیله‎ی من به سوی خداوند هستند.
امید وارم تا بوسیله آنان نامه اعمالم در قیامت بدست راستم داده شود.

خطیب بغدادی درکتاب «تاریخ بغداد» می نویسد: «...ابا علی الخلال یقول: ما اهمنی أمرفقصدت قبر موسی بن جعفر فتوسلت به الاسهل الله تعالی لی ما أحب» «تاریخ بغداد ، خطیب بغدادی، ج1،ص133»
ابو علی خلال، شیخ حنابله، می گوید: هرگاه مشکلی بر من عارض شود، قبر موسی بن جعفر(ع) را زیارت می کنم و به ایشان متوسل می شوم و خداوند امر را برمن آسان می کند.«تاریخ بغداد ، خطیب بغدادی، ج1، ص120»

ابو حاتم محمد بن حبان بن احمد تمیمی بستی شافعی در کتاب«الثقات» خود می نویسد:
على بن موسى الرضا(ع)از بزرگان و عقلا و نخبگان و بزرگواران اهل بیت و بنى هاشم است.... من بارها قبر ایشان را زیارت کرده ام. زمانى که در طوس بودم، هر مشکلى برایم رخ مى داد، قبر على بن موسى الرضا را که درود خدا بر جدش و خودش باد زیارت و براى برطرف شدن مشکلم دعا مى کردم و دعایم مستجاب و مشکلم حل مى شد. این کار را به دفعات تجربه کردم و جواب گرفتم. خداوند ما را بر محبت مصطفى و اهل بیتش که صلوات وسلام خدا بر او و اهل بیتش باد بمیراند.
«کتاب الثقات، ، ج8، ص 456و457»
حسن بن احمد مهلبى در مورد نوقان که یکى از شهرهاى خراسان بود و همچنین در وصف شخصیت امام رضا(ع) می گوید:
نوغان ازمهم ترین و آبادترین شهرهاى خراسان است و در این شهر قبر امام على بن موسى بن جعفر(ع) ونیزقبر هارون الرشید قراردارد و بر روى قبر علی بن موسى(ع) بارگاهی است که مردم در آن اعتکاف مى کنند .«وسیلة الخادم الی المخدوم، فضل الله بن روز بهان، ص242و243 »
حاکم نیشابوری می‌گوید:. ازابابکر محمد بن مؤمل شنیدم که می گفت:
روزی با پیشوای اهل حدیث ابوبکر بن خزیمه و ابو علی ثقفی و دیگر مشایخ خود به زیارت قبر علی بن موسی الرضا به طوس رفتیم؛ در حالی که آنها بسیار به زیارت قبر ایشان می‌رفتند. محمد بن مؤمل می‌گوید: احترام و بزرگداشت و تواضع و گریه و زاری ابن خزیمه نزد قبر علی بن موسی(ع) همگی را شگفت‌زده کرده بود. «مسند امام رضا (ع) ، شیخ عزیز الله عطارودی ، ج1، ص122»
ابن خزیمه نزد اهل سنت مقام والایی دارد؛ ذهبی در کتاب خود« سیر اعلام النبلاء » ازایشان به عنوان حافظ، حجة، فقیه، شیخ الاسلام، امام الائمه،یاد کرده است .«سیر اعلام النبلاء، شمس الدین ذهبی، ج14، ص365»

محمد بن عبداللَّه ابن بطوطه درسفرنامه خود وقتى که به مشهد الرضا مى رسد، آنجا را چنین وصف مى کند:
به شهر «مشهد الرضا» مسافرت کردیم و او على بن موسى بن جعفر بن محمد بن على بن حسین شهید فرزند امیرالمؤمنین على بن ابى طالب (ع) است، مشهد الرضا شهر بسیار بزرگى بود و بر بارگاه مکرم حضرتش، گنبد بزرگى بنا شده و بناى آن از زیبایى خاصى برخوردار بود و دیوارهاى آن مزین به کاشى، و بر روى قبر شریف، چهار چوبى از تخته و روکش آن از نقره، و بر فراز ضریح ایشان، لوسترهایى از نقره آویزان و چهارچوب درب گنبد نقره و پرده درب نیز از پارچه حریر طلا بافت، و تمامى محوطه زیارتگاه مفروش به فرش هاى متنوع بود و در کنار آن، قبر هارون الرشید بود که زائرین هنگام ورود به زیارتگاه (به عنوان بیزارى از جنایات هارون) با پاى خود محکم به قبر هارون می‌زدند و بر قبر شریف امام رضا(ع)سلام می‌کردند و به آن احترام می‌گذاشتند.
«فصلنامه کوثر،شماره 73-بهار 1387 مقاله «امام رضا(ع) به روایت اهل سنت» نقل از: رحلة ابن بطوطة، ص 401»

عطاء اللَّه بن فضل اللَّه شیرازى می گوید:

على الرضارضى الله عنه با مردم به لغات خودشان سخن مى گفت و امام رضا فصیح ترین مردم بود و داناترین به همه زبان و لغتى... مشهد و مرقد منور وى مرجع زائران تمامى مردم از تمامى طبقات و نقاط جهان است.» « فصلنامه کوثر،شماره 73-بهار 1387 مقاله «امام رضا(ع) به روایت اهل سنت» نقل از: روضة الأحباب، ج 4، ص 43؛ ر.ک: تاریخ الأحمدى، ص 36»

میر محمد بن سید برهان الدین خداوند شاه مى نویسد:
مشهد مقدس و مرقد این امام، على الاطلاق مرجع ایران و مقصد سالکان اکابر و اصاغر آفاق است. طوایف امم و طبقات بنى آدم از اقصاى روم و هند از جمیع مرز و بوم هر ساله مهاجرت اوطان و مفارقت خلّان اختیار کرده و روى توجه به این آستان فرخنده دارند و مراسم زیارت و طواف به جاى آورند و این موهبت عظمى را سرمایه سعادات دنیا و عقبى مى دانند. «امام رضا (ع) به روایت اهل سنت، پدیدآورنده: محمد محسن طبسی»

غیاث الدین بن همام الدین شافعى نیز چنین مى گوید:
و حالا آن مزار بزرگوار و روضه فایض الانوار، مطاف طواف اعیان و اشراف روزگار است و قبله آمال و کعبه اقبال اصاغر و اعاظم اقطار بلاد و امصار.
سلام على آل طه و یس
سلام على آل خیر النبیین
سلام على روضة حَلَّ فیها
امام یُباهی به المُلْک والدین
و صلى اللَّه على خیر خلقه محمد سید المرسلین و آله الطیبین الطاهرین سیما الائمة المعصومین الهادین. «امام رضا (ع) به روایت اهل سنت، پدیدآورنده: محمد محسن طبسی»
سپس فصلى را تحت عنوان «گفتار در بیان فضائل و کمالات آن امام عالى مقام على نبینا و علیه الصلوة و السلام» باز می‌کند و در وصف امام مى گوید: «بیت شهید خاک خراسان امام طیب و طاهر، على بن موسى بن جعفر بن محمد باقر... اَقارب و اجانب از مشرق تا مغرب بر وفور علو ّشأن و سموّ مکان آن امام وافر احسان، اعتراف داشته اند و دارند و اقاصى و ادانى بلکه جمیع افراد انواع انسانى مناقب و مفاخر آن حمیده مآثر بر صحایف ضمایر نگاشته اند و مى نگارند. کرامتش از هر چه تصور توان کرد، بیشتر بود و امامتش به موجب نصّ آباء بزرگوارش معین و مقرر
«امام رضا (ع) به روایت اهل سنت، پدیدآورنده: محمد محسن طبسی،»

فضل اللَّه بن روزبهان خُنْجى حنفى (927 ق) گفته است:
«مرادات همه عالم از آن درگاه با برکت حاصل و فى الواقع ربع میمونش توان گفت که از اشرف منازل است. آن مقام مبارک تمامى اوقات مقرون به تلاوت قرآن مجید است و توان گفت که معبدى است از معابد اسلام، هرگز آن مرقد عالى از طاعت نیازمندان خالى نیست و چگونه چنین نباشد و حال آنکه تربت حضرت امامى است که اوست مظهر علوم نبوى و وارث صفات مصطفوى و امام بر حق و رهنماى مطلق و صاحب زمان امامت خود و وارث نبوت و حق استقامت خود.
هزار دفتر اگر در مناقبش گویند
هنوز ره به کمال على نشاید برد
و سابقاً که عزم زیارت مشهد مقدس حضرت امام بود، این قصیده صورت نظم یافته بود و در این مقام ادراج او مناسب است؛ زیرا که ملایم زیارت آن صاحب مناقب است». و در ادامه قصیده اى می‌آورد با این عنوان: «قصیده اى در منقبت امام ثامن، ولى ضامن، امام ابوالحسن على بن موسى الرضا (صلوات اللَّه علیه و سلامه)».« ملحقات احقاق الحق ، آیت الله مرعشی نجفی، ج28،ص657. نقل از مهمان نامه بخارا ، فضل الله بن روز بهان، ص236»

ابن روزبهان درباره بارگاه نورانى امام رضا(ع)سخنان عجیبى را مى گوید ودرضمن جملاتی تمام ارادت وعشق وعلاقه اش را نسبت به حضرت امام رضا(ع) ابرازداشته وزیارت مرقد مطهر حضرتش را آرزو می کند. جملات ذیل از اوست:
و آن حضرت را در آن روضه مقدسه و مرقد منور و مشهد معطر دفن کردند و آن روضه بهشت، کعبه حاجات و مقاصد جمیع حاجت خواهان شد تا روز قیامت، صلوات اللَّه و سلامه علیه و تحیاته و رضوانه على تلک الروضة المقدسة و رَزَقَنا زیارتها و عَمّر بالانوار الالهیة و القنوض القدسیة عمارتها. رجاى کمترین بندگان، فضل اللَّه بن روزبهان الامین واثق است به الطاف الهى که این فقیر حقیر را امثال زیارت مرقد مطهر و مشهد منور آن حضرت به خیر و عافیت روزى گردد و قرائت این کتاب «وسیلة الخادم الى المخدوم» در آستانه آن مرقد مطهر جهت دوستان و محبان و موالیان اهل البیت نموده شود؛ چه ولا و تولاى آن حضرت، شیمه دیرینه این فقیر و محبت و استمداد از آن حضرت نقد خزینه سینه این حقیر است. در هر واقعه که این فقیر را پیش آید، استمداد از باطن اقدس آن حضرت را طریق نجات مى دانم و در هر هائله و داهیه روح مقدس آن حضرت را .
«وسیلة الخادم الی المخدوم، فضل الله بن روز بهان، ص242و243 »

ابن عماد دمشقى حنبلى (1089 ق) می‌گوید:
على بن موسى الرضا امام ابوالحسن حسینى که در طوس مدفون است قبر ایشان بسیار بزرگ و وسیع است و محل زیارت زائران است.« مسند امام رضا (ع) ، شیخ عزیز الله عطارودی ، ج1، ص122»

ذهبی در کتاب خود« سیراعلام النبلاء » درباره‌ زیارتگاه امام رضا(ع) می نویسد:
برای علی بن موسی (ع) درطوس زیارتگاهی است که مردم به قصدزیارت درآنجا حضور می یابند.
«سیر اعلام النبلاء، الرساله ، ج9، 393» متون وآثار حدیثی، تفسیری ، تاریخی وادبی برادران اهل سنت پر است از ذکر فضائل ومناقب وکرامات ائمه معصومین ( ع)
علاوه بر این عده زیادی از علمای سرشناس وبزرگوار اهل سنت کتاب های مستقلی هم پیرامون اوصاف وفضائل اهلبیت رسول گرامی اسلام(ص) نوشته اند که به ذکر اسامی برخی ازآن کتب اشاره میکنیم:

ینابیع المودة لذوی القربی ، شیخ سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی.
احیاء المیت بفضائل اهل البیت ،جلال الدین سیوطی شافعی
مودة القربی، میرسید علی شافعی.
مناقب اهل البیت ،ابن مغازلی شافعی.
کفایه الطالب فی مناقب علی بن ابیطالب، محمد بن یوسف گنجی شافعی .
مطالب السؤول فی مناقب آل رسول(ص) ،کمال الدین ابو سالم محمد بن طلحه بن محمد بن الحسن القرشی العدوی النصیبی الشافعی .
ذخائر العقبی ، امام الحرم شافعی.
فرائد السمطین فی فضائل المرتضی والبتول والسبطین والائمه من ذریتهم، شیخ محمد بن ابراهیم الجوینی الخراسانی الحموینی.
فصول المهمة فی معرفة احوال الائمة ،علی بن محمد المالکی ابن الصباغ .
تذکرة خواص الامّة فی معرفة الائمة،سبط ابن جوزی .
معراج الاصول فی معرفة آل رسول ،حافظ جمال الدین زرندی.
مناقب وفضائل اهل الیبت ، حافظ ابونعیم اصفهانی.
رشفة الصادی من بحر فضائل بنی النبی الهادی،سید ابی بکر بن شهاب الدین علوی.
کتاب الاتحاف بحب الاشراف ،شیخ عبدالله بن محمد بن عامرشبراوی.
مناقب امیر المؤمنین علی بن ابی طالب (ع) ، ابو المؤید الموفق احمد مکی خوارزمی مالکی ملقب به اخطب الخطباء
تاریخ آل رسول (ع) ،قاضی محمــد ، مشهــور به بهلول بهجت افنـدی.
خصائص علی بن ابیطالب (ع) ،ابو عبدالرحمن احمد بن شعیب بن علی بن سنان بن بحر بن دینار نسائی
وسیلة الخادم الی المخدوم ، خواجه فضل الله بن روزبهان خنجی الاصل الشیرازی الشافعی الصوفی مشهوربه خواجه ملا،
کتاب شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، قاضی محدث ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله بن احمد بن محمد بن احمد بن محمد بن حسکان قرشی عامری نیشابوری حنفی.1406/9161/خ