با حضور پژوهشگران حوزوی؛
الگوی تصمیم‌گیری بر مبنای آموزه‌های اسلامی تبیین شد
خبرگزاری رسا ـ نشست علمی تبیین الگوی تصمیم‌گیری بر مبنای آموزه‌های اسلامی به همت گروه مدیریت مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) قم برگزار شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست علمی تبیین الگوی تصمیم‌گیری بر مبنای آموزه‌های اسلامی، پیش از ظهر امروز یکشنبه 28 مهرماه با حضور جمعی از محققان و پژوهشگران مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) قم در سالن اندیشه این مرکز علمی حوزوی برگزار شد.
حجت‌الاسلام محسن منطقی، عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در این نشست به بررسی ماهیت تصمیم‌گیری از سوی مدیران پرداخت و با بیان اینکه مدیران درصدد انتخاب یک وضعیت جدید هستند، گفت: انتخاب، محصول و برآیند دو عامل بنیادی، یعنی فرهنگ و اخلاق است.
وی با بیان اینکه ماهیت تصمیم‌گیری بر مبانی فرهنگ و اخلاق استوار شده است، گفت: فرهنگ و اخلاق، سوگیری‌های انتخاب مدیران را تعیین می‌کند، اما انتخاب مدیرانی که در فرهنگ مذهبی رشد کرده و تحت تأثیر اخلاق حسنه هستند، با مدیرانی که در فرهنگ غیر مذهبی رشد کرده و فعالیت می‌کنند متفاوت است.
تفاوت فرهنگ‌ها و پیدایش انتخاب‌های متعدد
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) با اشاره به مبانی فرهنگ ماهیت تصمیم‌گیری، فرهنگ را مجموعه‌ای از انگیزش‌ها، باورها، ارزش‌ها و نمادها که بیان کننده تفسیرها و برداشت‌های افراد از مفاهیم و حوادث است، تعریف کرد و توضیح داد: تفاوت فرهنگ‌ها به طور طبیعی انتخاب‌های متعددی را در پی دارد.
وی با بیان اینکه چگونگی تصمیم‌گیری تحت تأثیر فرهنگ تصمیم‌گیرنده است، ابراز کرد: مردم متأثر از فرهنگ خود انتخاب می‌کنند که چه چیزی مسأله است و باید حل شود و تحت تأثیر همین فرهنگ، انتخاب می‌کنند که مسأله چگونه باید حل شود.
حجت‌الاسلام منطقی مبنا و معیار تصمیم‌گیری را اکثریت آرا و انتخاب هر معیاری را گویای پایبندی فرهنگ آن گروه دانست و افزود: تأثیر فرهنگ نه تنها در تصمیمات فردی نمایان است، بلکه در تصمیمات گروهی نیز واضح است؛ اساسا فرهنگ بر نحوه تصمیم‌گیری و معیارهای تصمیم‌گیری گروه تأثیر چشم‌گیری دارد.
وی با یادآوری اینکه شالوده فرهنگ براساس باورها، ارزش‌ها، نمادها و هنجارها شکل یافته است، اظهار کرد: در فرهنگ اسلامی با تأکید بر به کارگیری عقلانیت و استدلال در باورهای دینی، نظام ارزشی اسلام تدوین می‌شود.
تحولات در نظام اسلامی مرهون تحول فرهنگی
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: در نظام اسلامی همه تحولات مرهون تحول فرهنگی است و تحول فرهنگی ارزش علمی و بنیادی دارد و از بین عناصر فرهنگ دو عنصر باورهای الهی یعنی ایمان و ارزش‌های اسلامی مبتنی بر این باورها نقش ذاتی دارد.
وی ارزش‌ها را به تقوا و بندگی خدا معنا کرد و با بیان اینکه مهم‌ترین نقشی که اسلام در دانش و روش‌های عملی مدیریت ایفا می‌کند، از طریق تأثیر ارزش‌های اسلامی است، گفت: اسلام دارای نظام ارزشی عمیق، گسترده و منسجمی است که مدیریت مدیران مسلمان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در روش عملی آنها اثر می‌گذارد.
حجت‌الاسلام منطقی با بیان اینکه مدیرانی که تحت تأثیر این مبانی فرهنگی تصمیم‌گیری می‌کنند، توانایی مدیریت ارکان مختلف جامعه را دارند، یادآور شد: پیامدهای اخلاقی تصمیم‌گیری دومین نکته مهمی است که در تصمیم‌گیری باید مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه در مواجه با مسائل معمول و متداول نیز مدیران با مسائل اخلاقی روبه‌رو هستند، متذکر شد: مدیران به هنگام تصمیم‌گیری در شرایط عدم اطمینان محیطی و فقدان اطلاعات، بیشتر با مسائل اخلاقی و حس مسؤولیت مواجه هستند.
عدم تحقق نظام اخلاق اسلامی بدون اعتقاد به مبدأ و معاد
عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) اظهار کرد: تصمیم‌گیری در برگیرنده نوعی قضاوت است و مدیران پس از جمع‌آوری بدیل‌های متعدد، از بین آنها راه‌حل مطلوب را شناسایی و انتخاب می‌کنند.
وی با بیان اینکه هر تصمیم، در برگیرنده یک قضاوت ارزشی است و هر قضاوت ارزشی اغلب به وسیله مسائل اخلاقی هدایت می‌شود، افزود: تمامیت شخصیت افراد براساس مسائل اخلاقی شکل یافته است که بخشی از تمامیت شخصیت هر فرد، ترکیبی از قابل اعتماد بودن، تضاد داشتن و صداقت است.
حجت‌الاسلام منطقی ادامه داد: براساس آموزه‌های وحیانی و اسلامی که صحت آن آموزه‌ها به شیوه‌های عقلانی اثبات شده است، نظام اخلاقی اسلام، بر دو اصل رابطه انسان با مبدأ و رابطه انسان با معاد بنا شده است.
وی گفت: رفتارهای اخلاقی در فرهنگ اسلام با توجه به جهان بینی اسلامی معنا می‌یابد به این معنا که نمی‌توان در یک سازمان، نظام اخلاق اسلامی را بدون اعتقاد به مبدأ و معاد انتظار داشت و امید به تحقق آن بست.
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه نظام اخلاقی اسلام با جهان بینی خود ارتباط ناگسستنی دارد و مفاهیم ارزشی مورد قبولش نیز از آن سرچشمه می‌گیرد، ابراز کرد: از کارکنان معتقد به باورهای دینی می‌توان انتظار داشت که در سازمان براساس اخلاق اسلامی رفتار کنند.
تأثیر رعایت معیارهای اخلاقی در مراحل تصمیم‌گیری
وی توضیح داد: در نگرش الهی، به ویژه شریعت مقدس اسلام رعایت معیارهای اخلاقی به شیوه‌ای مترقی در مراحل تصمیم‌گیری اثر می‌گذارد، در صورتی که کسب رضایت خداوند برای فرد مهم باشد، فرد سعی می‌کند در تصمیم‌گیری‌های خود، گزینه‌هایی را انتخاب کند که او را به کسب رضایت خداوند نزدیک سازد.
حجت‌الاسلام منطقی با بیان اینکه اهمیت رعایت حقوق دیگران و احترام به حقوق شهروندان فرد را وا می‌دارد که نسبت به اتخاذ تصمیم درباره گرفتن رشوه برای اعمال تبعیض‌آمیز خودداری کند، افزود: همه این موارد ناشی از پایبندی فرد نسبت به مسائل اخلاقی است که شخصیت و تمامیت فرد را شکل می‌دهد.
وی با تأکید بر اینکه با تقویت بنیادهای اخلاق اسلامی در بین مدیران و کارکنان می‌توان انتظار داشت که پایه‌های تصمیم‌گیری مبتنی بر آموزه‌های اسلامی شکل گرفته است، تصریح کرد: از کسی که اعتقاد به مبدأ و معاد داشته باشد می‌توان انتظار داشت اخلاق اسلامی به وجود آید.
وی با اشاره به شیوه‌های تصمیم‌گیری و با تأکید بر اینکه تصمیم‌گیری عقلی و تصمیم‌گیری مبتنی بر بصیرت دو شیوه تصمیم‌گیری در دانش مدیریت است، به بررسی مراحل مدل عقلایی تصمیم‌گیری که زیربنای تصمیم‌گیری در سازمان‌ها خوانده می‌شود، پرداخت.
روش‌های بهبود تصمیم‌گیری عقلایی
عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) اظهار کرد: تصمیم‌گیری عقلانی به شیوه‌ای از تصمیم‌گیری اطلاق می‌شود که دارای چارچوب منطقی و مدبرانه است، به گونه‌ای که برای همه قابلیت پذیرش دارد و برای همه مفهوم و قابل درک است.
حجت‌الاسلام منطقی ادامه داد: در تصمیم‌گیری عقلی، نباید هیچ عامل بیرونی اثرگذار باشد و مراحل تصمیم‌گیری بدور از هرگونه تعصب و اعمال نظر شخصی، فقط در چارچوب عقلی و منطقی به نتیجه برسد.
وی با اشاره به راه‌های بهبود تصمیم‌گیری عقلایی، گفت: مقبولیت و پذیرش همگانی از امور عقلانی به ویژه تصمیم‌گیری عقلانی، فرصت مناسبی برای بهبود بخشیدن به این شیوه تصمیم‌گیری فراهم کرده است، از این‌رو آموزه‌های الهی و تجارب بشری همواره برای تکامل بخشیدن به این شیوه تصمیم‌گیری توصیه‌های ارزشمندی داشته‌اند.
این پژوهشگر حوزوی بهبود بخشیدن به فعالیت عقلانی در تصمیم‌گیری را نیازمند شناخت دقیق از توانایی‌های انسان عنوان و ابراز کرد: در آموزه‌های اسلامی توصیه‌های فراوانی برای تقویت قوه عقلانی بیان شده و هدف از این توصیه‌ها ایجاد زمینه مناسب برای درک بهتر حقیقت از مسیر عقلانی است.
تفکر و تدبر در آیات الهی و نیت خالص در کارها مورد تأکید اسلام
وی تفکر و تدبر در آیات الهی و نیت خالص در کارها را از توصیه‌های مورد نظر اسلام نام برد و گفت: توجه پیدا کردن به ارتباط و تعامل جهان دنیوی و جهان اخروی، برای تصمیم‌گیری مدیران بسیار سودمند است، این تأمل و تدبر می‌تواند هدف‌گذاری مدیران را جامع‌تر و عمیق‌تر گرداند.
وی افزود: تفکر در آیات الهی یعنی تفکر در حقایق اساسی پدیده‌های هستی که در معرفت ابعاد نفس و مراتب هستی، اثرگذار است، کسانی که می‌توانند بخشی از زمان را به این نوع تفکر اختصاص دهند، توانایی گذر از مراتب پایین دنیوی و نیل به مراتب عالی را خواهند داشت.
عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به نیت خالص در کارها، متذکر شد: نیت نقش قابل ملاحظه‌ای در بهبود تفکر عقلانی انسان دارد، نیت خالص زمینه ساز اتصال ذهن انسان به حقیقت پدیده‌ها است.
آگاهی‌های دینی و تربیت‌های نفسانی شرط تحقق کامل نیت
وی با اشاره به وابسته بودن صحت و تحقق کامل نیت خالص در دل انسان، به سطح آگاهی‌های دینی و تربیت‌های نفسانی، گفت: انسان با شناخت کامل مبانی کلی توحید، نبوت و معاد و شناخت مراتب هستی و پی بردن به جایگاه نفس برای دست یافتن به مراتب بالاتر شوق پیدا کرده و از هدف‌گذاری‌های غیر الهی پرهیز می‌کند.
حجت‌الاسلام منطقی با ارائه تعریفی از تصمیم‌گیری بصیرتی گفت: تصمیم‌گیری بصیرتی نوعی آگاهی است که به صورت ناآگاهانه یا نیمه‌آگاهانه رخ می‌دهد و انسان به وسیله آن به حقیقت برخی از پدیده‌ها پی می‌برد و مؤمنان می‌توانند با استفاده از تهذیب نفس و کسب معنویت به سطوح بالای این آگاهی دست پیدا کنند.
وی با بیان اینکه مدیران با خالص کردن نیت خود زمینه را برای دریافت امدادهای الهی فراهم کرده و از مشکلات و مصائب کارهای دنیوی به راحتی عبور می‌کنند، تصریح کرد: مهم‌ترین تصمیمات را در سازمان‌ها باید افرادی که دارای صلاحیت‌های اخلاقی هستند و شناخت مناسب نیز نسبت به فرهنگ اسلامی دارند، اتخاذ کنند.
وی در پایان عوامل زمینه‌ساز بصیرت را در سه دسته تدبر و تعقل (آخرت‌اندیشی، تأمل در طبیعت و جریان امور طبیعی)، فضائل معنوی (قرائت قرآن، اقامه نماز، انفاق در راه خدا، صبر و بردباری) و امدادهای نامشهود (استفاده از زمان، استفاده از عوامل ماورایی و استفاده از پدیده‌های طبیعی) مورد بررسی قرار داد./920/ز503/ن
ارسال نظرات