درس‌ها و عبرت آموزی‌های قیام امام حسین(ع)

جاودانگی نهضت امام حسین(ع) به این دلیل است که ظلم و استکبار در هیچ دوره و زمانی و برای مردمان سرزمین های قبل و بعد نیز پذیرفته شده نیست و خصلت و خوی آزادی خواه انسان ها این ایستادگی و مقاومت را می پسندد و در برابر همه آنانی که از جان خود مایه می گذارند تا انسان به عزت و سربلندی برسد، سر تعظیم فرود می آورند؛ چرا که عزاداری یک هزار و چهارصد ساله شیعه گواه این ادعاست. در راستای تبیین ابعاد مختلف حماسه عاشورا، با خانم زهرا افشار، مدیر مدرسه علمیه حضرت رقیه(س) مشهد گفت و گویی انجام داده ایم تا از محضر درس معرفتی عاشورا در کلام این استاد گرانقدر بهره مند شویم.

رسا ـ چرا امام حسین(ع) با توجه به این که نسبت به شهادت در کربلا آگاهی داشتند، باز هم به راه خودشان ادامه دادند؟

امام حسین(ع) مانند جدشان پیغمبر اکرم(ص) که از ابتدای بعثت تا آخرین لحظات عمر، هدفشان خدا و احیای کلمه توحید بود و در مقابل همه آن چیزهایی که با این هدف منافات داشت مبارزه می کرد، در زیارت امام حسین(ع) هم می خوانیم که «قرآن را خداوند به وسیله تو آشکار کرد.» با توجه به سوره انعام آیه 70  خداوند در آین آیه بر پیامبر تاکید می کند که «رها کن کسانی را که دینشان را بازیچه گرفته اند و زندگی دنیا آنان را فریفته و مغرور کرده است؛ کسانی که با قیامت کاری ندارند و فکر می کنند که دنیا همه چیز حیات است.» اما در جایی دیگر نیز خداوند می فرماید که این افراد دنیا را دوست دارند و فردای قیمت و روز حساب را به پشت سر می اندازند و در عین این که به ظاهر از قرآن دفاع می کنند، اما به راستی از خودشان دفاع می کنند.

در صحنه عاشورا امام حسین(ع) قرآن ناطق و صراط مستقیم بود؛ حکومت، ریاست، خواب، خوراک و لذائذ مادی هدف امام(ع) نبود؛ چرا که این امور اهداف کسانی است که دل به دنیا بسته اند و بنده دنیا هستند؛ در عین حالی که آخرت بهتر و پایدار تر است و به طور واضح یزیدیان مصداق چنین افرادی هستند که تنها هدفشان امور دنیوی بود و همه آنها به قیامت شک داشتند؛ چرا که در زندگی مادی غرق شده بودند.

و در این شرایط اگر امام حسین(ع) می خواست با یزید بیعت کند، در واقع شرایط آن زمان ادامه پیدا می کرد و این درحالی است که امام به دنبال احیای دعوت جدشان هستند؛ همان طور که رسول اکرم(ص) با پدران همین یزید مبارزه کرد تا حق را آشکار کند، امام نیز برای این هدف باید به صورت عملی مبارزه کنند.

رسا ـ اصلی ترین پیام های عاشورا چیست؟

امام در صحنه عاشورا تجلی نهی از منکر را به صورت عملی نشان داد و با توجه به بی خبری افراد در آن زمان نسبت به سیره نبوی، این قیام ضرورت آن شرایط بود. در برابر چنین افرادی، مومنان و دوستداران حق از اهدای جانشان نباید دریغ کنند؛ چرا که خداوند خریدار جان این افراد می باشد و در برابر این جانفشانی نیز بهشت جاودان را به آنها اهدا می کند.

با توجه به نص صریح آیه قرآن، اخلاص در وجود امام حسین(ع) بود و این از پیام های اصلی عاشورا است. عاشورا نمایشگاه اخلاص امام و یاران ایشان بود. پیام های عاشورا، ایثار و شهامت، شجاعت و از خود گذشتگی و اخلاص بود؛ چرا که کسی مثل امام حسین(ع) را سراغ نداریم که عبارت خالص بودن را این گونه آشکار کند و همان طور که خداوند وعده داده بود، به هدف امام نیز در همین دنیا ترتیب اثر داده شد. اگر این قیام برای خدا نبود، این اثرات نیز متجلی نمی شدند.

رسا ـ تفاوت های اسلام یزیدی و اسلام حسینی چیست؟  

می توان برای روشن شدن تفاوت های این دو نوع اسلام گرایی، به قیام امام حسین(ع) و قیام ابن زبیر اشاره کرد که این هر دو نفر از بیعت با یزید شانه خالی کردند و با یزید مخالفت کردند، امام(ع) به عراق آمد و از طرفی ابن زبیر هم در مکه خروج کرد و بعد از شهادت امام(ع) نیز بهانه خوبی به دست ابن زبیر افتاد و خونخواهی امام حسین(ع) را نیز بهانه خروج خود اعلام کرد و به جنگ با یزید پرداخت و قبل از دستگیری اش، یزید مرد. لذا ابن زبیر لشگر خودش را به شام بازگرداند و بعد از مرگ یزید، فعالیت های وی رونق گرفت و بر تمام حجاز و عراق مسلط شد؛ اما در زمان خلافت عبدالملک مروان توسط حجاج بن یوسف سقفی به قتل رسید و در این جا این نکته قابل توجه است که امام حسین(ع) و ابن زبیر هر دو قیام کردند، اما ابن زبیر مردم را به خودش دعوت می کرد، چرا که شوق حکومت را در سر داشت، ولی قیام امام حسین(ع) دعوت مردم به خدا بود نه به خود.

کسی که خواهان حکومت است، فدایی شیطان می شود؛ همان طور که ابن زبیر کشته هوای نفس شد! اما امام(ع) به دنبال حکومت دنیایی نبود؛ چرا که هدف امام حسین(ع) ایمان و تقوی است. لذا در زیارت نامه امام حسین(ع) نیز آمده است و گواهی است بر این که اصلی ترین پیام عاشورا و دلیل قیام، امر به معروف و نهی از منکر بود و امام به همه جهانیان نشان داد که نهی از منکر عملی باید نشان داده شود و این است که عاشورا هر ساله شور خاص خودش را دارد.

رسا ـ فلسفه گریه و عزاداری بر امام حسین(ع) چیست؟

اگر کسی یک قطره اشک از روی اخلاص و با تمام وجود بر مصیبت امام حسین(ع) در کربلا بریزد در واقع فرسنگ ها راه آتش را خاموش می کند؛ به شرطی این که این اشک و گریه از روی معرفت و شناخت باشد؛ بدین معنا که این اشک می تواند انسان ساز هم باشد.

رسا ـ چرا با وجود فراوانی مسلمانان، یاران امام حسین(ع) در کربلا اندک بودند؟

یکی از مهترین دلایل این تعداد اندک یاران امام حسین(ع) در کربلا تبلیغات سوء دشمن بر علیه امام(ع) بود؛ چرا که دشمن با جامعه مرده کار دارد و با جامعه زنده نمی تواند کاری داشته باشد؛ همان طور که مردم ایران از پیر و جوان همه آگاه هستند؛ لذا در همین راستا در برابر دشمن، یعنی آمریکا و اسرائیل کوتاه نمی آیند و در آن زمان تبلیغات سوء باعث شد که همه کسانی که در کربلا در مقابل امام خودشان ایستادند، همان هایی بودند که در جنگ صفین همراه با امام علی(ع) بدنشان مجروح شده بود و در رکاب امیر المومنین(ع) بودند و از مردم کوفه این انتظار نمی رفت که در برابر امامشان بایستند.

سه عامل باعث مرگ جامعه است و کار به جایی می رسد که مسلمان در برابر امام زمان وقت خودش می ایستد که اولین دلیل جهل و نادانی است. وقتی که این پدیده بر عقل مردم حاکم شد، دشمن بلافاصله می تواند نفوذ پیدا کند و تبلیغاتش نیز تاثیر دارد. دومین دلیل مرگ جامعه، غفلت است. این افراد از خدا غافل شدند چرا که وقتی انسان گناه می کند، این آلودگی گناه درون انسان را پوچ می سازد و وقتی این امر به وجود می آید و در همین حالت نیز در برابر امتحان الهی قرار بگیرد، انسان راه حق را گم می کند و طوفان صورت می گیرد و دیگر حق را نمی بیند و بر اثر غفلت، دشمن مسلط می شود. سومین عامل، هوای نفس است به خاطر هوای نفس و حکومت خواهی و امور دنیوی، در برابر امام خودش می جنگد. پس کثرت جمعیت مهم نیست؛ بلکه آگاهی و بصیرت داشتن در مقابل دشمن دارای اهمیت است.

رسا ـ به چه جنبه هایی از قیام عاشورا هنوز پرداخته نشده است؟

پس از هشت سال جنگ در دوران دفاع مقدس، وقتی دشمن نتوانست در این صحنه و مصاف به پیروزی دلخواه دست یابد، در میدان جنگ دیگری به نام جنگ نرم و شبیخون فرهنگی فعال شد و در برابر این جنگ، از آنجا که خاموش و بی صدا است، بعضی از مردم در غفلت و بی خبری هستند و به همین دلیل یکی از آسیب های عزاداری بر امام حسین(ع) نیز همین امر است که با توجه به گریه و برپایی مراسم عزاداری، ولی به دلیل سرگرم شدن به امور دنیوی، اهداف امام حسین(ع) به صورت جدی از سوی همگان دنبال نمی شود.

رسا ـ برای بیدارسازی وجدان ها در دوران معاصر چه باید کرد؟

آگاهی و بصیرت لازمه بیدارسازی وجدان ها در دوران معاصر است؛ چرا که با مطالعه تاریخ می توان به درستی دریافت که کسانی که در طول تاریخ روزی از دوستان و ارادتمندان اهل بیت(ع) محسوب می شدند، در شرایطی با غفلت و بی خبری در مقابل حق ایستادند که در این راستا می توان به زبیر اشاره کرد که در طول 25 سال از یاران پیامبر اکرم(ص) بود، اما در مقابل حضرت علی(ع) ایستاد و در صف باطل قرار گرفت.

رسا ـ‌ برای احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر چه راهکارهایی وجود دارد؟

 البته با توجه به این که این دو فریضه واجب است، اما در شرایط حاضر متأسفانه این دو فریضه الهی فراموش شده است؛ چرا که انسان دل به دنیا دارد و زرق و برق دنیا چشم دل انسان را فریفته است و انسان ها را همین امور دنیوی مشغول به خودش کرده و این فریضه کمرنگ شده است. جمله «به ما ربطی ندارد» در بین مردم رواج یافته است؛ در عین حال که این جمله اشتباه است و ازسویی قرآن و عترت در مورد این موضوع به کنار گذاشته شده است و به این فریضه الهی عمل نمی شود؛ اگر همه اعضای خانواده مثل فرزندان، همسران و مادران خودشان را ملزم به اجرای رهنمودهای قرآن و عترت پیامبر اکرم(ص) و اهداف ائمه معصومین بدانند و انسان بخواهد به این امور پایبند باشد، در رأس همه اینها امر به معروف و نهی از منکر است و در شرایط امروز و هجوم فرهنگی و حضور شبکه های ماهواره ای در زندگی، بیش از هر زمان دیگری نیاز به امر به معروف و نهی از منکر احساس می شود.

رسا ـ مهمترین درس ها و عبرت آموزی های قیام امام حسین(ع) چه چیزهایی است؟

در واقعه کربلا سه نوع فرصت وجود داشت؛ فرصت سوزی، فرصت طلبی و فرصت یابی که بسیاری از افراد در واقعه کربلا در مقابل امام خودشان فرصت سوزی کردند و بعضی ها هم مثل عمر سعد فرصت طلبی کرد؛ چرا که عمر سعد یک فرد عادی نبود، او روحانی و معلم قرآن بود و اینجا به خاطر حکومت ری، فرصت طلبی به سراغ عمر سعد آمد و حر در شب عاشورا فرصت یاب شد؛ در یک لحظه فکر کرد و خودش را بین بهشت و جهنم دید؛ چرا که اولین کسی که راه را بر امام حسین(ع) بست حر بود و این ها درس های قیام امام حسین(ع) است.

/934/403/ر