حوزه علمیه از خصوصیات علمی و عملی آیت الله طیب الگو برداری کند
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در اصفهان، عصر امروز در همایش بزرگداشت مقام علمی و معنوی آیت الله سید عبدالحسین طیب پیامی از سوی آیت الله حسین مظاهری رییس حوزه های علمیه اصفهان، از سوی حجت الاسلام عبدالأمیر خطاط دبیر همایش قرائت شد که متن آن به شرح زیر است:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
قال‌الله سبحانه و تعالیٰ: «أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ، تُؤْتی أُکُلَها کُلَّ حینٍ بِإِذْنِ رَبِّها وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ».
برگزاری همایش تجلیل از مقام شامخ علمی و معنوی مفسّر عالیقدر قرآن کریم و فقیه اهل‌بیت عصمت و طهارت«علیهم‌السّلام»، استاد بزرگوار مرحوم مغفور حضرت آیة‌الله آقای حاج سیّد عبدالحسین طیّب«قدس‌سرّه‌الشّریف»، اقدامی لازم و بایسته است که اینک به اهتمام حوزۀ علمیّۀ اصفهان انجام گردیده و امید است که مایۀ خشنودی روح تابناک آن عالم بزرگوار قرار گیرد.
این عالمِ عاملِ عظیم‌الشّأن، تربیت یافتۀ مکتب علمی و عملیِ اعلام و اعاظمِ بزرگی در حوز‌های مقدّسۀ علمیّۀ اصفهان و قم و نجف اشرف بو‌ده‌اند که هر یک از آنان شخصیت‌های مثال‌زدنی و بی‌نظیر عالم تشیّع در عهد و دورۀ خود به شمار می‌آمدند. درک محضر تعلیمی و تربیتی بزرگانی در اصفهان همچون حضرات آیات عظام، سید محمّدباقر درچه‌ای و سید ابوالقاسم دهکردی و آخوند گزی«قدس‌سرّهم»، موجب شکل‌گیری شخصیّت علمی و معنوی مرحوم آیة‌الله طیّب گردید و سپس با هجرت ایشان به حوزۀ علمیّۀ قم و شرکت در محضر درسِ آیة‌الله العظمی آقای حائری«قدس‌سرّه» و پس از آن هجرت به حوزۀ علمیّۀ نجف اشرف و استفاده از محضر اعلام عالیمقامی همچون حضرات آیات عظام، نائینی و شیخ محمدحسین اصفهانی و سید ابوالحسن اصفهانی، و آقا ضیاءالدّین عراقی و شیخ محمدجواد بلاغی«قدس‌الله‌اسرارهم»، شخصیّت آیة‌الله طیّب، تعمیق و تحکیم هرچه بیشتر یافت و ایشان با سرمایه‌ای بزرگ و اندوخته‌ای ارزشمند به حوزۀ علمیّۀ اصفهان بازگشتند و بیش از شصت سال به مصداق آیۀ مبارکۀ «وَ الْبَلَدُ الطَّیِّبُ یَخْرُجُ نَباتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ»، این حوزۀ علمیّه و نیز مردم با ایمان اصفهان را از افادات و افاضات علمی و معنوی خود بهره‌مند ساختند و شاگردان فراوانی را در حوزۀ علمیّه و در میان سایر اقشار تحصیلکرده تربیت نمودند و کارنامه‌ای درخشان و سراسر افتخار را از خود به یادگار نهادند.
آنچه را که اینک ذکر آن را در این همایش گرامی و در تکریم از نام و یاد این عالم جلیل، لازم می‌شمارم توجّه و درس آموختن از ابعاد برجستۀ شخصیّت و منش علمی و تربیتی ایشان است.
علاوه بر مرتبت والای حوزوی و حضور متین و پربار ایشان در مسند استادی در حوزۀ علمیّۀ اصفهان و همچنین مقام قدس و صفای معنوی آن بزرگوار، سه ویژگی با اهمیّت و بسار ستودنی در این شخصیّت مبرّز و عالیمقدار وجود داشت که ایشان را از اقران و معاصران خود، ممتاز و نامبردار ساخته است:
نخستین ویژگی، عطف توجّه و اهتمام والای حضرت آیة‌الله طیّب به آستان قرآن کریم و تلاش وافر این مفسّر گرانمایه به منظور آشنا ساختن نسل جوان با معارف قرآن و سعی مشکور ایشان در تألیف تفسیر ارجمند «اَطیب‌البیان» است که یکی از مبرّزترین تفاسیر دورۀ معاصر به شمار می‌آید.
در زندگی علمی و عملی آیة‌الله طیّب، قرآن کریم نه در حاشیه، که در متن و مرکزیّت قرار داشت و آن بزرگوار نه تنها از صمیم جان، بلکه در مقام عمل، معتقد بود که تمام هویّت حوزه‌های علمیّه وابستۀ به قرآن کریم است و قوامِ زندگیِ علمی و تربیتی روحانیّت در تعلیم و ترویج و تحقیق این کتاب مقدّس، رقم خواهد خورد.
محوریّت قرآن در حیات پربرکت آیة‌الله طیّب باعث شد تا ایشان به مصداق آیۀ شریفۀ «وَ هُدُوا إِلَى الطَّیِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَ هُدُوا إِلى صِراطِ الْحَمیدِ»، با عنایات حضرت بقیة‌الله الأعظم«ارواحنافداه»، توفیقِ عظیم و الهیِ تدوین یک دوره تفسیر شایسته و متین را به دست آورند و با عمل به دستورِ حیات‌بخشِ قرآنیِ «کُونُوا رَبَّانِیِّینَ بِما کُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْکِتابَ وَ بِما کُنْتُمْ تَدْرُسُونَ» نام نیک و بلند خود را در فهرست عالمان ربّانی ثبت نمایند. از این جهت به حق، باید گفت برترین و جامع‌ترین توصیف از مرحوم آیة‌الله طیّب، این است که آن بزرگوار به تعبیر والای قرآن کریم، «عالم ربّانی» بود. چنانکه جلسات تفسیری ایشان برای اقشار گوناگون مردم و خصوصاً نسل تکامل‌خواه جوان و توجّه ویژۀ ایشان به تعلیم معارف قرآن کریم به طبقات مختلف، نشان‌دهندۀ درک عمیق آن عالم ربّانی از «ضرورت بازگشت به قرآن» و جستجوی راه حلّ اشکالات و مشکلات جامعۀ بشری از این کتاب آسمانی بود.
دوّمین ویژگی ممتاز حضرت حضرت آیة‌الله طیّب، عنایت و اعتناءِ به نهاد منبر و تبلیغ و شکستن جوّ غلط بی‌توجّهی به منبر و خطابه و ارتباط پیوستۀ علمی و تربیتی با مردم بود.
ایشان در فضایی که از یک‌سو همۀ زمینه‌های بی‌دینی به وسیلۀ حاکمان مستبدّ پهلوی و عمّال و دست‌نشاندگان آنان فراهم آمده بود و از سوی دیگر تبلیغ چهره به چهره و استفاده از نهاد منبر و وعظ برای علماء، خلاف شأن و مرتبت علمی تلقّی می‌شد، وارد عرصۀ تبلیغ اجتماعی گردیدند و انصافاً اهتمام والای ایشان در این میدان، کارگر افتاد و با حضور آن عالم ربّانی و برخی دیگر از علماء آن دورۀ اصفهان، این فضای نادرست شکسته گردید و برکات فراوانی از آن پدید آمد. مرحوم آیة‌الله طیّب از پیش از دورۀ کشف حجاب و پس از آن در اوج اختناق پهلوی اول، با تشکیل جلسات علمی برای طبقات مختلف اجتماعی، حوزه‌های گوناگونانی را در تفسیر قرآن، کلام و عقائد، شرح احادیث و روایات و همچنین اخلاق و معارف، پدید آوردند که برخی از این جلسات، ده‌ها سال، به طور مستمر، منبع نورافشانی علمی و تربیتی برای مردم مؤمن خصوصاً اقشار تحصیل کرده و طبقات جوانان حق‌جوی بود.
این اهتمام والا در ارتباط و سخن گفتن با مردم، از آن جهت که با عمل نیک و سیره و منشِ روحانیِ آیة‌الله طیّب همراه گشته بود، تأثیر فراوانی بر دل‌های مخاطبان داشت و انصافاً مصداق روشنی از«إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ یَرْفَعُهُ» به شمار می‌آمد و در نتیجه هزاران نفر از این حوزه‌های درسی و تربیتی، درس دین و معرفت و عقلانیّت می‌آموختند و به اقتضاء آیۀ مبارکۀ «وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ» معارف والای قرآن کریم و عترت طاهره برای آنان تبیین می‌شد و راه اندیشه و خردورزی برای آنان هموار می‌گردید.
و امّا سومین ویژگی بارز حضرت آیة‌الله طیّب را باید زمان‌شناسی و شناخت درست ایشان از نیازهای زمان دانست.
این عالم بصیر و روشن‌بین در تلاش علمی و در ارتباطات تبلیغی و تربیتی خود با مردم، همواره براساس درک صحیح از مشکلاتِ زمان و شناخت نیازهای جامعه، حرکت می‌نمودند و با حساسیّت فراوانی که در مقابل مسائل اجتماعی داشتند، به نیازهای مطرح، پاسخ درخور می‌دادند و از این‌رو در فضای اختناق و بی‌دینی رضاخانی که قرآن کریم متروک گشته بود، جلسات تفسیر را برپا ساختند و سپس در هنگامۀ هجوم‌های تبلیغاتی و عقیدتی از این‌سو و آن‌سو، حوزۀ درس عقائد و کلام را برای عموم مردم و جوانان تشکیل دادند و پس از آن برای تربیت دینی اقشار تحصیل کرده، شرح و تفسیر اصول کافی و روایات اهل‌بیت«علیهم‌السّلام» را وجهۀ همّت قرار داده و همچنین در پاسخ به نیاز همیشگی جامعۀ دینی، حوزۀ درس اخلاق را برپا نمودند و به سبب همین بصیرت و شناخت از نیازهای زمان به ویژه خواسته‌ها و مطالبات نسل جوان، تفسیر ارجمند خویش بر قرآن کریم را به زبان فارسی و به گونه‌ای که برای عموم طبقات قابل استفاده و بهره‌برداری باشد، تألیف و تدوین کردند.
باری، عمر طولانی و پربار حضرت آیة‌الله طیّب«قدس‌الله‌روحه»، مشحون از برکات تربیتی و معنوی و اجتماعی بود و به حق باید اذعان کرد که یک قرن، حیات پاکیزه و روحانیِ ایشان، مصداق بارزِ«فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً» به شمار می‌آید و روشن است که پایان چنین حیات طیّبه‌ای نیز بیان بلند قرآن کریم است که: «الَّذینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبینَ یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْکُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»، چنانکه سرانجام اخروی آن نیز به وعدۀ تخلّف ناپذیر الهیِ: «وَ مَساکِنَ طَیِّبَةً فی جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ» است.
اینجانب که خود نیز در ایّام تحصیل در حوزۀ علمیّۀ اصفهان، افتخار تلمّذ و درک محضر این عالم ربّانی را داشته‌ام به عموم روحانیّت متعهّد خصوصاً طلّاب جوان به ویژه در حوزۀ علمیّۀ اصفهان، عرض می‌کنم که زندگی علمی و حیات معنوی و اجتماعی مرحوم آیة‌الله طیّب، سرمشق شایسته‌ای است و همۀ ما باید به این مهم، توجّه داشته باشیم که این حوزۀ علمیّه امانتی است که از آن اسلافِ عالیقدر به دست ما رسیده است و اینک باید با تلاش و کوشش علمی و تهذیب نفس و روشن‌بینی و تعهّد و شناخت درست زمان و نیازهای معاصر، این امانت سنگین و بزرگ را به نسل آینده منتقل نماییم.
از خداوند تعالی توفیق در این مسئولیّت با اهمیّت را برای همگان و نیز علوّ درجات و ترفیع مقام عالم ربّانی و فقیه قرآنی مرحوم حضرت آیت‌الله طیّب«قدس‌سرّه‌الشّریف» را مسألت می‌کنم و از همۀ متصدّیان برگزاری این همایش و شما شرکت‌کنندگان محترم صمیمانه تقدیر و تشکّر می‌نمایم.1304/
والسّلام علیکم و رحمةالله و برکاته
حسین المظاهری
30 / جمادی‌الثانی / 1435
10 / اردیبهشت / 1393
/پ203/ع