نقش مؤثر مراجع و علما در پیشگیری از انحرافات عزاداری

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام مهدی پیشوایی، نویسنده و پژوهشگر حوزوی در نشست علمی یک هفته با عاشورا پژوهان با بیان این‌که مبلغان حافظان شریعت اسلام هستند، گفت: یکی از مهم ترین اصول در تاریخ نگاری و به دنبال آن مقتل نگاری قدمت آن اثر تاریخی است یعنی هر چه کتاب تاریخی به زمان حادثه نزدیک تر باشد، گفته او قابلیت اعتماد بیشتری دارد  که این قدمت در ارزیابی کتاب های تاریخی بسیار مهم است.

وی با بیان دیگر ویژگی های کتاب های تاریخی افزود: علاوه بر قدمت کتاب، دقت مورخ و بی غرض بودن آن بسیار اهمیت دارد، کتاب های اولیه تاریخ اسلام از قرن سوم نوشته شده است و کتابی مانند فتوح ابن اعثم با این‌که در آن قرن نوشته شده اما به آن اعتنا نمی شود چون نویسنده آن شخصی مغرض بوده است.

این نویسنده و پژوهشگر حوزوی با بیان این‌که مقتل نگاری نیز شاخه‌ای از تاریخ نگاری بوده و این مسائل در آن باید رعایت شود، اظهار داشت: اگر پرسیده شود کدام مقتل درباره حادثه عاشوار معتبرتر است باید گفت هر مقتلی که به واقعه عاشورا نزدیک‌تر باشد.

این نویسنده کتاب های تاریخی با اشاره به این که کتب معتبر تاریخ اسلام از قرن سوم تا پنجم هستند، گفت: ارشاد شیخ مفید، تاریخ یعقوبی، تاریخ طبری و بسیاری دیگر از کتاب‌های تاریخ اسلام متعلق به این قرن‌ها هستند البته با تسامح می توان تا قرن هشتم را قبول کرد و کتاب های نوشته شده بعد از این قرن ها اصالت ندارند و باید دید که از کدام یک از کتاب های قبل از خود نقل کرده اند.

وی با بیان زمان شروع مقتل نویسی امام حسین(ع) ادامه داد: مقتل نگاری امام حسین(ع) از قرن دوم شروع شده و پیشگام و قدیمی ترین آن ابومخنف بوده است که متأسفانه مجموعه اصلی این مقتل هم اکنون در دسترس نیست اما بخش هایی از این کتاب که در جاهای دیگر نقل شده بود به صورتی کتابی در آمده است، بعد از مقتل ابی مخنف آن دسته از مقاتلی معتبر است که در همان فاصله زمانی نوشته شده باشد مانندکتاب الارشاد شیخ مفید، تذکرۀ الخواص ابن جوزی و روایاتی که شیخ صدوق در مورد حادثه عاشورا نقل کرده است؛ بنابراین نگاه تاریخی ما باید بر کتب قدیمی تر باشد.

نویسنده کتاب سیره پیشوایان با اشاره به کتاب های نوشته شده بعد از قرن هشتم بیان داشت: اعتبار کتاب های بعد از قرن هشتم بستگی به منابع استفاده شده در آن کتاب می باشد به عنوان مثال ملا حسین کاشفی در قرن دهم مسأله عروسی حضرت قاسم را مطرح می کند که قبل از آن کسی در کتابش نقل نکرده است با توجه به این نکات شاید گفته شود که چرا رو ضه های ضعیف در کتاب های علما بزرگ آمده و چگونه می شود این روضه ها را کنار گذاشت، این مسأله را میرزا حسین محدث نوری در کتاب لؤلؤ مرجان حل می کند با این بیان که استقرار سیره علما در مولفات خود به نقل اخبار ضعیفه وضبط روایات غیر صحیحه در ابواب فضائل، قصص و مصائب و مسامحه ایشان در این مقامات به ویژه مقام اخیر محسوس است.

وی با بیان نقش بسیار مهم مراجع در جلوگیری از انحرافات خاطر نشان کرد: انتظار می رود در مجالس روضه بیوت علما از خواندن روضه های ضعیف جلوگیری شود به عنوان مثال مرحوم آیت الله سید علی بهبهانی(ره) از علمای بزرگ هم عصر با آیت الله بروجردی(ره) وقتی در مجلس روضه ای برای شاه دعا شد، جلسه را ترک کرد و به دنبال آن مردم نیز از جلسه خارج شدند این نشان دهنده تأثیر مهم  فعل علما بر مردم است.

حجت الاسلام پیشوایی به تفاوت قرائت ها از عاشورا تا کنون اشاره کرد و گفت: قرائت های گوناگون در نحوه ی نگارش تأثیرگزار بوده است مانند قرائت های مختلفی که الان بعضی افراد از خط امام خمینی(ره) دارند ،در کتاب مقتل جامع امام حسین(ع) فصلی به نام سیر تاریخی عزاداری امام حسین(ع) از عاشورا تا انقلاب اسلامی وجود دارد که به قرائت های مختلف از عاشورا تا کنون اشاره شده است.

وی با بیان قرائت های زمان ائمه(ع) در مورد شهادت امام حسین(ع) افزود: در زمان ائمه(ع) مقتل به صورت شعر بوده و هیچگونه نثری در آن وجود نداشته است، یکی  از ویژگی های این شعرها، دوری ازحاشیه پردازی و مبالغه گویی است اما مصیبت را به صوت کامل بیان می کند از دیگر ویژگی های اشعار زمان ائمه  قیام اجتماعی و سیاسی می باشد، در دوره صفویه و قاجار قرائت عاشورا تغییر کرده و به صورت قرائت حزن آور و گریه آور در آمده بود  که زمینه ساز تحریف مسائل عاشورا شد زیرا در این قرائت از مبالغه های زیادی استفاده شده بود.

این پژوهشگر حوزوی با بیان قرائت های دوران انقلاب و دفاع مقدس اظهار داشت: در دوران انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس قرائت ها به صوت حماسی و الگویی بود اما بعد از آن زمان به دوران صفویه و قاجار برگشتیم و بیشتر سعی می شود که همان قرائت حزن آور و اشک آور با تکیه بر حاجات تکرار شود.

وی در پایان با پیشنهاد به مبلغان مبنی بر این‌که باب مصیبت را باز کنند و بقیه را به صورت اشعار رثایی و عالیة المضامین ادامه دهند زیرا زبان شعر عاطفی بوده و کذب نیست که نتیجه آن تأثیرگزاری بیشتر در مردم است، بر استفاده از زبان حال متناسب با شأن ائمه(ع) تأکید کرد و افزود:‌ مردم باید متوجه این قضیه بشوند که زبان حال بوده و اصل قضیه نیست./1323/پ202/ی