در تربیت دینی باید مراقب مناسک گرایی باشیم
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، خسرو باقری استاد دانشگاه تهران در همایش تعلیم و تربیت در فرهنگ رضوی که ظهر امروز در تالار ابن هیثم پردیس شهید بهشتی برگزار شد با بیان این که ستایش از ائمه(ع) نباید تنها جنبه تشریفاتی داشته باشد، اظهار کرد: ائمه اطهار(ع) در تمام ابعاد زندگی و به ویژه در بحث تعلیم و تربیت الگو و نمونه ای بی بدیل هستند و ما وظیفه داریم از آن ها بیاموزیم و به کار گیریم.
وی با اشاره به بحث امامت در شیعه، بیان کرد: هر یک از ائمه اطهار(ع) در یک زمان و شرایط ویژه به امامت رسیده اند و به عنوان الگویی در جامعه زمان خود بودند؛ تمام اهل بیت(ع) با فضیلت هستند و کمال انسانی در ایشان تعالی یافته است ولی در یک زاویه درخشش ویژه ای داشته اند و این نشان می دهد که چگونه می توان کمال یک فضیلت را تجلی بخشید.
استاد دانشگاه تهران در ادامه با اشاره به تدبیر ائمه(ع) در شرایط سخت، افزود: صلح امام حسن(ع) بیانگر این است که ایشان با وجود تنگنا و فشار حاکم بر زمان خود بهترین تصمیم را اتخاذ کردند و نیز امام حسین(ع) که با جهاد در راه خدا، مرگ با عزت را بر زندگی ذلت بار ترجیح دادند و به شهادت رسیدند.
باقری به شرایط ویژه عصر امامت امام رضا(ع) اشاره و تصریح کرد: شاخصه های اصلی در زندگی و تصمیم های حضرت را می توان به سه بخش، مدارا به لحاظ سیاسی، اندیشه و گفت‌وگو می شود؛ مدارا به معنای سازش کاری و گردن نهادن نیست چون در مدارا یک عنصر مخالفت وجود دارد ولی با وجود ظاهر آرام یک باطن آشوب ناک در دراخل آن وجود دارد و امام رضا(ع) با قبول ولیعهدی مأمون عباسی به عنوان خلیفه زمان درواقع یک حرکت ویژه که در دیگر ائمه اطهار(ع) نبوده است.
وی افزود: نهضت ترجمه که در زمان عباسیان آغاز شده بود، مأمون هزینه های زیادی برای ترجمه آثار تمدن یونان و اندیشمندانی همچون ارسطو انجام داد، یعنی یک حرکت فکری، آیینی و اجتماعی به نام اسلام شروع شد و بعد یک باره از طریق تمدن یونان شروع به سرازیر شدن به سرزمین های اسلامی و ترجمه به زبان عربی شد و این تحول فکری تلاطم بستر فکری امام رضا(ع) است.
استاد دانشگاه تهران در ادامه خاطر نشان کرد: مدارا یک شمشیر دو لبه است که پذیرش و مخالفت در آن وجود دارد ولی این مدار و قبول ولیعهدی توسط حضرت رضا(ع)، زمینه ای برای به نمایش گذاشتن یک حرکت ارزشمند شد و این همان مناظره هایی بی نظیر و اثر گذار حضرت بود.
در تربیت دینی باید مراقب مناسک گرایی باشیم
باقری با اشاره به روایتی از امام رضا(ع) که فرمودند«عبادت به زیادی نماز و روزه نیست بلکه به اندیشیدن در امر پروردگار متعال است»، تصریح کرد: تربیت دینی بیشتر در جبهه مناسک عبادی ملموس است مانند نماز و روزه ولی امام رضا(ع) به عنوان یک پیشوای دینی، حرفی جدی و ویژه درباره عبادت می فرمایند و این نشان می دهد که در مشی امام، عنصر اندیشه دوم است.
وی مناظره ها را فصل متفاوتی در زندگی ائمه و امام رضا(ع) خواند، اظهار کرد: مأمون با دعوت کردن از بزرگترین سرکرده‌های مذاهب جهان تلاش های زیادی انجام داد تا برای مناظره با امام رضا(ع) حاضر شوند، هدف او از این اقدام شکست امام بود اما ایشان طی مناظره با این افراد توانستند دشمن خویش را شکست دهند و نیز عده ای را تربیت دینی کنند.
استاد دانشگاه تهران اظهار کرد: در تربیت دینی به طور کلی و در تربیت دینی به صورت خاص باید مراقب مناسک گرایی باشیم، یعنی اصالت دادن به مناسک دینی که پذیرفته مکتب امام رضا(ع) و اهل بیت(ع) نیست و این که مناسک دینی باید سرجای خود قرار گیرند و در تربیت دینی دچار مغالطعه و معاوضه نشویم؛ متأسفانه تربیت دینی ما در جنبه عقلانیت کمتر است در حالی که اولین نکته ای که حضرت رضا(ع) به ما آموختند این بود که فرزندانتان را متفکر تربیت کنید.
باقری در ادامه گفت: معلمان و مربیان باید مطالعه خود را افزایش دهند تا بتوانند در این جریان پرتلاطم فکری بدون تعصب و عالمانه با مسائل برخورد کنند و این نیازمند مطالعه و دقت بیشتر است یعنی باتوجه به گستردگی سؤالات متربیان، باید بدون تعصب و عاقلانه با این اندیشه های متفاوت برخورد کنیم.
علم بهتر از ثروت است
وی با بیان این که در عقل ورزی و اندیشه درونی باید مراقب لغزش در آن باشیم، تصریح کرد: این که عقلانیت با علم تجربی برابری می کند به عنوان یکی از مغالطه های تاریخ اسلامی نیز بوده است چرا که بدون شک دامنه عقلانیت وسیع بوده و اگر ما بخواهیم در حوزه تعلیم و تربیت حرکت کنیم باید توانایی های خویش را نسبت به مسائل مختلف که ما را احاطه کرده اند، افزایش دهیم و درباره آن ها اندیشه کنیم.
استاد دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که علم بهتر است یا ثروت، اظهار کرد: قرار دادن دو مقوله دانش و ثروت در کنار هم تفکری غلط محسوب می شود که برخی به دلیل مشکلات اقتصادی که در جهان وجود دارد به این فکر رسیده اند اما باید دانست دانش یک امر ذاتی بوده و از نظر رتبه بندی بالاتر از ثروت قرار دارد و نباید آن را فقط در بهره گیری محصور کنیم./844/202/ب3