برگزاری نشست نقد و بررسی جامعه‌شناختی و فلسفی روشنفکری دینی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست نقد و بررسی جامعه‌شناختی و فلسفی روشنفکری دینی و ارتباط آن با آکادمی و رکود در علوم انسانی، امروز در پژوهشگاه علوم انسانی برگزار شد.
روشنفکری اسلامی مبتنی بر نظام توحیدی است
در این نشست ابتدا حجت‌الاسلام داوود مهدی‌زادگان، مدیر گروه پژوهشی مطالعات نظری سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی، به بررسی ابهامات روشنفکری دینی پرداخته و وجه تمایز روشنفکری دینی و روشنفکری اسلامی را بیان کرده و گفت: روشنفکری اسلامی مبتنی بر نظام توحیدی است اما روشنفکری دینی چنین نیست، برخلاف روشنفکری دینی در روشنفکری اسلامی عقلانیت و تعبد با هم سازگار هستند.
بر خلاف روشنفکری دینی، روشنفکری اسلامی دغدغه حفظ دیانت و ایمان مردم را دارد
مدیر گروه پژوهشی مطالعات نظری سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی، عنوان کرد: بر خلاف روشنفکری دینی، روشنفکری اسلامی دغدغه حفظ دیانت و ایمان مردم را دارد اما روشنفکری دینی دغدغه تجدد دارد و تلاش آنها این است که مسلمانی فرسایش یابد تا نتواند در برابر تجدد قد علم کرده و مقاومت داشته باشد که نمونه آن سلفی‌گری امروز است.
حجت‌الاسلام مهدی‌زادگان، با اشاره به تفاوت دیگر روشنفکری اسلامی و دینی افزود: در اندیشه روشنفکری اسلامی اشخاص بر اساس تفکر اسلامی به معرفت انتقادی در عرصه سیاسی و اجتماعی با گستره جهانی دست می‌یابند که این اندیشه انتقادی در روشنفکری دینی دیده نمی‌شود به خصوص که اساسا در روشنفکری دینی اصلا نگاه انتقادی به غرب و تجدد وجود ندارد.
اینکه یک دانشگاه میل به سکولار یا سنتی بودن داشته باشد هر دو در تضاد با انقلاب هستند
در ادامه این نشست سیدجواد میری، رییس گروه امور اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی، با اشاره به مساله روشنفکری و ارتباط آن با عصر روشنگری، گفت: اینکه یک دانشگاه میل به سکولار یا سنتی بودن داشته باشد هر دو در تضاد با انقلاب هستند.
وی افزود: میل به سکولار یا سنتی بودن سبب می‌شود در پژوهشگاه و آکادمی‌های ما پروژهش‌هایی که بتواند ایده اصلی جمهوری اسلامی را جلو ببرد وجود نداشته باشد و این سبب تضاد در سیسم و اقشارتاثیرگذار شده است.
روشنفکری دینی مدلی از اندیشه مبتنی بر پروژه کلان روایت یا بازگشت به خویشتن است
رییس گروه امور اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی، عنوان کرد: روشنفکری دینی مدلی از اندیشه است که مبتنی بر پروژه کلان روایت یا بازگشت به خویشتن است که این با کج‌فهمی‌هایی از دو سوی مدرنیست‌های داخلی و خارجی یا کسانی که خود را متولیان سنت می‌دانند روبه‌رو شده است.
میری اظهار داشت: در روشنفکری دینی شخص نسبت خویش را با سنت و مدرنیته بازمی‌یابد و این بازگشت به معنای برگشت نیست زیرا در برگشت رجعت به گذشته است که تقریبا سلفی‌ها اینگونه هستند اما بازگشت یافتن خویش نسبت به دو عامل سنت و مدرنیته است.
وی بیان داشت: در سنت روشنفکر دینی استبداد و در تجدد استعمار استثمار را مورد تقبیح قرار می‌دهد، روشنفکری دینی رقبای سرسختی پیدا کرده که یکی از آنها سلفی‌ها هستند که بازگشت را به معنای رجعت یا برگشت به گذشته تعریف و تفسیر می‌کنند و دیگری جریانی است که می‌توان گفت مبتنی بر سکولاریز یا کلان روایتی است و سنت گذشته را به گونه‌ای تقبیح کرده و سعی دارد مدرنیستمی، سکولاریسمی یا نولیبرالیزمی را مطرح کند.
رییس گروه امور اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی افزود: اما در برابر این دو آن کاری را که روشنفکران دینی انجام می‌دهند و ملهم از عقل شیعی است رجعت به گذشته نیست بلکه بازیافتن موقع خود نسبت به تجدد و سنت است و این یعنی بازساختن حال و آینده مبتنی بر کلان روایتی که فراسوی سنت گذشته است.
میری در ادامه گفت: این جریان معتقد است که اگر عقل جهان شمول بود باید هر سه شعار روشنگری که مبتنی بر برابری، برادری و همبستگی است را در تمامی اضلاع خود در جهان به منصه ظهور می‌رساند و آن را نهادینه می‌کرد که نکرده است.
وی عنوان کرد: به عبارت دیگر من روشنفکری دینی را تقلیل به مصداق‌ها نمی‌دهم که به عنوان مثال بگوییم که آقای سروش، ملکیان، کدیور یا شبستری که آمدند تقریبا همان پروژه سکولاریزم را مطرح کردند، پس روشنفکری دینی متناظر بر صحبت‌های اینها است نه بلکه نظر من این است که باید پروژه روشنفکری دینی را متناظر به پروژه بازگشت به خویشتن در نسبت خود با گذشته و معاصرت دانست.
رییس گروه امور اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی، در پایان خاطرنشان کرد: مفهوم بی‌عدالتی مساله‌ای نیست که با یک پروژه تحقیقی در پژوهشگاه ابتدا و انتهای آن مشخص شود به عنوان مثال تا زمانی که جامعه انسانی وجود دارد نفس بی‌عدالتی، استبداد و استعمار نیز وجود خواهد داشت اما پروژه بازگشت به خویشتن می‌تواند متناسب یا متناظر با این موضوعات اجتماعی یا جوامع انسانی باشد./807/202/ب2