قالبهای معاصر در نوحه بررسی جامعه شناختی شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، سید مهدی حسینی، استاد شعر و ادبیات معاصر، در برنامه نینوا که از رادیو معارف پخش می شود در بحث جریان شناسی نوحه سرایی در 5 دهه گذشته به جریان شناسی نوحه خوانی در بیست سال گذشته پرداخت و اظهار داشت: نوحه سرایی در دهه هفتاد و هشتاد دچار یک تحول و نوآوری شد که باید ابعاد آن مورد بررسی قرار گیرد.
وی خاطرنشان کرد: جامعه شناسان معتقدند که اگر قرار باشد در جامعه ای نوآوری ایجاد شود باید توجه داشته باشد که اثری که ارائه می دهد یک مزیت نسبی نسبت به روش های گذشته داشته باشد و اگر نوحه سرا ها قالب های جدیدی به نوحه افزوده اند باید این مزیت را در قالب های جدید ببینیم.
حسینی با بیان این که دومین ویژگی نوآوری سازگاری با قالب های گذشته است، اظهار داشت: قالبهای جدید نباید ویرانگر باشد زیرا ما در ادبیات و مداحی گذشته می بینیم که برخی قالب ها در مداحی ایجاد می شوند که می خواهند به زور جای خود را به گونه ای در ذهن مخاطب بیندازند که مداح مجبور شود برخی قالب ها را حذف کند و ما با ورود قالب های نوحه جدید حذف قالب نوحه سنتی را شاهد هستیم که به نوعی قواعد قدیم را زیر پا گذاشته است.
وی با بیان این که در نو آوری باید قالب های جدید قابل دریافت و درک برای مخاطب باشد، تصریح کرد: در قالب نوحه های جدید می بینیم که آن سادگی و طراوت را در خود دارد و مخاطب به راحتی با آنها ارتباط بر قرار می کند.
استاد شعر و ادبیات معاصر نکته دیگر در قالب های جدید را آزمون پذیری و نتیجه بخش بودن دانست و افزود: در این مورد برخی قالب های جدید به خوبی جایگزین شده است و برای مثال قالب جدیدی به نام سرود پایانی امروزه دقیقا جای دم های قدیم را گرفته است که مفاهیم انقلابی را در دسته های عزاداری به کار می گرفت.
وی با بیان این که نوآوری باید جامع و مانع باشد، ابراز داشت: قالب های جدید باید بتواند راه ورود بیگانه را بگیرد و کسانی که اهل فن نیستند را از ورود به این عرصه جلوگیری کند که متأسفانه قالب های جدید به دلیل سادگی شرایطی را ایجاد کرده که هر فردی احساس می کند که به راحتی می تواند نوحه سرا شود و آن نوحه را اجرا کند و سبک بسازد و به همین دلیل ما بعد از دهه هفتاد افرادی را داریم که هم شاعر هستند و هم سبک می سازند و هم آن را اجرا می کنند.
حسینی جا افتادن سبک ها و قالب های جدید را به خاطر بارش تبلیغاتی که به وسیله رسانه ملی صورت گرفت دانست و ابراز داشت: باب میل جوانان بودن این نوع نوحه ها هم در جا افتادن و همه گیر شدن آن بی تأثیر نبود.
وی با بیان این که حلقه مفقوده قالب های امروزی این است که از نظر فکری و علمی تئوریزه و آسیب شناسی نشده اند، گفت: ما منکِر قالب های جدید نیستیم ولی حرف اصلی این است که هر کار نویی باید آسیب شناسی شود تا دوامش بیشتر شود و کسانی که اهل فن نیستند از این دایره خارج شوند.
استاد شعر و ادبیات معاصر خاطرنشان کرد: اولین ویژگی نوحه دهه هفتاد این است که قالب نوحه تنوع زیادی پیدا کرد زیرا در گذشته ما یک قالب سنتی در نوحه داشتیم و یک قالب دیگر به نام واحد داشتیم ولی در دهه اخیر قالب هایی ایجاد شد و نام های قشنگی مانند زمینه و دیگر نام ها را گرفت و قالب زمینه به تدریج جای نوحه اصلی را گرفت و قالب واحد تند و کند و بعد قالب شور که بسیار جذاب است در نوحه ها ظاهر شد.
وی با بیان این که در بیست سال گذشته حجم بسیاری از مداحی ها به شور خوانی و واحد خوانی و بحر طویل خوانی گرایید، خاطرنشان کرد: ما از مداحان می خواهیم که هر کدام از این قالب ها را برای مفاهیم خاص مانند احساسی و حماسه قرار دهند.
حسینی با بیان این که یکی از رسانه های مهم شیعه هیأت و مداحی است، گفت: با توجه به این ویژگی اگر اشعار نوحه های ما به قضایای روز و سیاست پرداخته نشود متهم می شود به بی تفاوتی و خنثی بودن نوحه؛ شاعر باید نسبت به مسائل روز مانند فاجعه منا و جنایات داعش و مظلومیت مردم یمن و یا قضیه اربعین توجه داشته باشد و نظر مقام معظم رهبری هم بر همین است.
وی با بیان این که نتیجه ورود قالب های جدید فراموشی قالب سنتی بود، گفت: زبان نوحه های جدید زبان محاوره است و وقتی شاعر به زبان محاوره ورود پیدا می کند مانند لبه تیغ است و شاعر امکان سقوط دارد؛ خیلی از افرادی که زبان شاعرانه ندارند احساس کردند که می توانند نوحه سرا شوند و این یک خطر بزرگ برای مردم و ادبیات ما است./843/پ202/ی